افغانها ، توافقنامه امنيتى افغان- آمریکا را امضا می کنند؛ اما، چه وقت؟
.آقای رییس جمهور از پذیرفتن سخن جرگه مشورتى که خود گرد آورده بود، اباء می ورزد
افغانها ، توافقنامه امنيتى افغان- آمریکا را امضا می کنند؛ اما، چه وقت؟
.آقای رییس جمهور از پذیرفتن سخن جرگه مشورتى که خود گرد آورده بود، اباء می ورزد
حفیظالله گردش
جمعی 2500 نفری افغانهای سرشناس یک توافقنامه جنجالی را با آمریکا با اکثريت ارا تصویب کردند. اين جرگه صريح و بدون کدام توقوع اعلام کرد که هرچه زود تر بايد اين توافقنا مه به امضا برسد
اين جرگه را ريس جمهور افغانستان حامد کرزى به خاطر بحث روى مواد توافقنامه دعوت کرده بود اکثریت تحلیلگران به این عقیدهاند که وی لویهجرگه را به این خاطر دعوت کرد تا مسوولیت مستقیم چنین توافقنامهای حساس، و نهایت حیاتی را به گردن نگیرد. کرزی به این فکر بوده که با وادارکردن نمایندهگان مردم بۀ اتخاد موقف مخالف موضع اش را تقويت ببخشد تا بتواند خواست هايس را بالاى امريکا بقبولاند اما در مقابل اعضاى جرگه روى مسايل اختلافى مانند مصونيت قضايي سربازان امريکا در افغانستان و منع عمليات ها بالاى خانه هاى مردم بوسيله سربازان امريکايي بحث کردند
بر عکس،درلویهجرگه این توافقنامه بعد ازچهارروزچانهزنی، نه تنها درروز 24 نوامبرتاییدشد، بلکه اعلام شد که این توافقنامه باید فوراً امضاء شود.
در اخير اين جرگه قطع نامه ای صادر کرد و در ان گفته شد که روى موارد اختلافى توفقنامه باید بصورت تفاهمی برخورد شود.
مطابق به فيصله این اعلامیه، عساکر باقیمانده امريکايي درسال آینده، از تعقیب قضایی نهادهاى عدلى و قضايي افغانستان معافیت می یابند. بر عکس،درصورتیکه محکمهای درموردعساکر متهم به جرايم برگزار گردد،این محا کمه باید در محکمه آمریکایی،ولی، درخاک افغانستان برگزارشود. عساکرآمریکایی به صورت اصولی، ازحمله به خانههای مسکونی بازداشته می شوند- به استثنای موارد نادرو خاص که همراه با عساکر افغان این عملیات انجام خواهندشد.
این اعلامیه حاکی ازآن است که باید توافقنامه امنیتی دوجانبه طی یک ماه (آینده) به امضاء برسد. این مساله آمریکایی ها را خشنود خواهد کرد. زیرا که آنها جهت اتخاذ تدابیر برای دورهی بعد از 2014 پافشاری می کنند که این توافقنامه هرچه زودتر به امضاء برسد.
اما اين نکته مطابق به برنامه کرزی نبوده است. زیرا که وی در سخنرانی افتتاحیه لویه جرگه گفت که می خواهد امضای این توافقنامه تا بهارسال آینده به تعویق بیافتد.
این تناقضات درفضای خیمه لویه جرگه پیچید. درعین زمان رییس جرگه مشورتى ، صبغتالله مجددی، به کرزی اخطار داد.
مجددی گفت:«رییس جمهور باید تعهد بدهد که این توافقنامه را زود امضاء می کند. اگرایشان این کار را نکند، من مجبورم کشور را با ريش سفیدم ترک کنم. زیرا هیچکسی به گپ من گوش نمی نهد.»
باتوجه به همین نکته بود که کرزی به توافقنامهی که به عساکرآمریکایی اجازه دخول به خانه هاى افغانها را می دهد،اعتراض کرد.
مجددی درجواب کرزی گفت:«اگر آمریکاییان مرتکب خطا شوند،مردم درمقابل آنها بپا می خیزند. اين ملت،مرده نیست- زنده است.»
کرزی درضمن سخنان مجددی اخطار داد که اگر دوباره به خانههای مردم حمله شود،توافقنامه امنیتی امضا نخواهد شد وتوافقنامه ى وجود نخواهد داشت. وی گفت:«شما ازمن می خواهید تا توافقنامه را تا یک ماه دیگر امضاء کنم. آیا صلح و ثبات تا یک ماه دیگر به کشور برمی گردد؟ اگر برنگشت، آن زمان چه کسی مسوول اوضاع دانسته می شود؟ آن فرد،البته که‌من هستم.»
رییس جمهور، سپس به صورت ناگهانی به موضوع انتخابات اشاره کرد که توافقنامه امنیتی آنرا پوشش نداده بود . وی، گفت که واشنگتن می خواهد که توافقنامه تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری درماه اپریل سال 2014 امضا شود . انچه را که او نميپذيرد .
کرزى گفت که در يک جلسه ى که با وزیرخارجه آمریکا، جان کری داشت موصوف به جای این که روی مواد توافقنامه بحث کند بر امضای این توافقنامه قبل از انتخابات تاکید داشت زيرا به باور کيرى اگرانتخابات به دور دوم برود ممکن است امضای این توافقنامه ماه ها به تعويق بيافتد
وی خطاب به جرگه گفت:« از گفته هاى کيرى به این نتیجه رسیدم که آمریکا می خواهد درانتخابات مداخله کند. دلیلی که من می گویم که ما یک انتخابات شفاف داشته باشیم این است که من از نکات گفته شده درجلسه جان کری ترسیدم.»
اشتراککنندگان درخصوص به تعویق افتادن امضای توافقنامه حیران شدند. بوستان علی فروزان از ولایت مرکزی دایکندی گفت که توافقنامه امنیتی بیشتر محصول دوره کرزی بود. به همین خاطر نباید امضای آن برای رییس جمهور بعدی باقی بماند.
آنچنانی که توقع میرفت افکارعمومی درمورد توافقنامه صلح،لویه جرگه و چرخش همه مسایل به دست کرزی دچار شکنندگی شد.
عبدالغفورلیوال که یکی از نمایندگان در لویه جرگه بود گفت که شرایط عمومی به نفع تایید این توافقنامه بود.
او گفت:«همسایه های شرقی و غربی افغانستان {پاکستان و ایران} برای بیثبات ساختن و نفوذ درکشور طی یک دهه اخیر سرمایهگذاری کردهاند. آنها از نفوذ خود برای تحریف اهداف این توافقنامه نامه و بیثبات ساختن افغانستان کار می گیرند.»
لیوال گفت علیرغم این که کرزی می خواهد ازاین موقعیت درانتخابات سال آینده نفوذ کند،«تاخیردرامضای توافقنامه نسبت به مداخله آمریکا درانتخابات نتایج منفی بیشتری دارد.»
جبهه ایتلاف ملی افغانستان که با لویه جرگه مقاطعه اعلام کرده بود.و انرا غير قانونى و غير موثر ميدانست و به اين باور بود که جرگه صلاحیت تصمیمگیری دراین گونه مسایل را ندارد. اما بآ انهم این جبهه نیز از کرزی می خواهد تا باید این توافقنامه را امضاء کند.
فاضل سانچارکی، سخنگوی ایتلاف ملی، دراین ارتباط می پرسد که «ازآنجاییکه کرزی این لویه جرگه را برگزارکرده و گفته بود که به رای آن احترام می گذارد،اکنون این توافقنامه را باید طی یک ماه امضاء کند. وی چرا درآخرین روز لویه جرگه مسایل جدید را مطرح کرد؟» وی می پرسد که «تاخیردرامضای این توافقنامه به نوعی سوءاستفاده می باشد. کرزی می خواهد به صورت انحصاری حمایت آمریکا برای کاندیدای موردنظر خود را در انتخابات آینده گرفته و قدرت سیاسی در دست حزبش باقی بماند.»
جاوید کوهستانی گفت که این نکته سخت است که بگوییم کرزی به چه مسایل فکر می کند و این که تا به چه اندازه گپ های وی به نفع خودش است. ازنگاه عملی درخواست وقت برای امضاء بامعنی است.
او گفت:«اگرپیشنهادات لویه جرگه مشورتی درتوافقنامه گنجانیده شود و این نکات اضافی را با آمریکاییان نیز درمیان بگذارند،این،مساله روشن است که این کار چندین ماه را دربرمی گیرد.»
کوهستانی درمورد این توافقنامه هم تردیدیهای دارد. چنانچه وی مطمین نیست که توافقنامه به صورت مشخص آمریکاییان را وادار به دفاع از افغانستان در زمان حملات خارجی کند.
او افزود:«اگرمنافع ما به اساس این توافقنامه محافظت نشود،این مهم نيست که این توافقنامه زود ودير امضا شود.»
دربين مردم کابل نیز درخصوص بهترین راه، اجماع نظر وجود ندارد.
احمدفرید که دریک نهاد بین المللی کارمیکند، با گفتههای کوهستانی موافق است که واردکردن جزییات دراین توافقنامه زمانبراست. او، همچنان آمریکاییان را متهم کرد که در گذشته چندین مورد تعهد خود را شکستانده است. این کار باعث شده است تا دربرابر هر نوع وعده و انجام هرنوع کاری ازآنها{آمریکاییان}تضمین خواسته شود .»
اگر از يک طرف واشنگتن برای امضای این توافقنامه قبل از سال 2014 فشاروارد می کند،از طرف ديگرکرزی از امضاء کردن امتناع می کند. کرزی درعین زمان که شروط روشنی مانند توقف حملات بر خانههای مسکونی دارد، برخی از پیششرط های مبهمی چون انتخابات منصفانه و صلح و ثبات عمومی را نیز بیان می کند.
زمانی که مشاورامنیت ملی بارک اوباما،به تاریخ 25 نوامبر، کرزی را ملاقات کرد، وی با تاکید به کرزی گفت که موقف خود را تغییربدهد.
در یک اعلامیه کاخ سفید آمده است:«رایس تاکید کرد که بدون امضای فوری{این توافقنامه} آمریکا گزینه دیگری ندارد؛ بجز ازاتخاذ تدابیر خروج نيرو هايش بعد از سال 2014 که درآن صورت هیچ نیروی آمریکایی و ناتو درافغانستان وجود نخواهد داشت.»
مطابق به این اعلامیه، کرزی «شرط های جدید» را برای امضای این توافقنامه وضع کرده است و هم چنان دوباره یادآوری کرده است که وی این سند را به صورت «فوری» امضاء نخواهد کرد.
حفیظ الله گردش ویراستار موسسه گزارشدهی صلح و جنگ افغانستان است.
