Kriza e Udhëheqjes Serbo Boshnjake

Zyra e Përfaqësuesit të Lartë (ZPL) e dënoi si të paligjshme dhe jokushtetuese një lëvizje të zëvendëspresidentit serb boshnjak Mirko Saroviq për të marrë përsipër udhëheqjen e Republika Srpska.

Saroviq, duke deklaruar qëllimin e tij në një deklaratë politike në entitetin serb të Bosnies, njoftoi të mërkurën, 26 janar, qëllimin për të marrë përsipër presidencën e mbetur bosh.

"Kjo lëvizje është një sulm për të ardhur keq ndaj institucioneve ligjore të Republika Srpska, me synim tëqartë e të dukshëm për të destabilizuar entitetin dhe për të minuar marrëveshjet e Dejtonit," tha zëdhënësi i ZPL-së Xhejms Ferguson.

"Z. Saroviq do të mbajë përgjegjësi për këtë. Çdo veprim që mund të ndërmarrë në përpjekje për të ushtruar këto kompetenca presidenciale do të jetë i paligjshëm."

Republika Srpska është pa një kryetar shteti që kur diplomati i mëparshëm prëndimor Karlos Uestendorp e hoqi presidentin Nikola Poplasen marsin e kaluar për qëndrimet e tij të vijës së ashpër dhe kundërshtimin ndaj procesit të paqes.

Saroviq nuk e pranoi një ofertë nga Uestendorp për ta caktuar president, me kushtet që vendosi komuniteti ndërkombëtar.

Kjo situatë i përshtatej organizatave ndërkombëtare në Bosnie, meqë nuk kishte asnjë që ta zëvendësonte ose ta sfidonte seriozisht favoritin perëndimor ndërmjet serbëve boshnjakë -- kryeministrin e moderuar Milorad Dodik.

Në bazë të kushtetutës së Republika Srpska,vetëm presidenti ka të drejtë të emërojë kryesiministrin.

Gjatë dy viteve të fundit, Dodik ka fituar mbështetje ndërkombëtare duke u ndeshur hapur me përkrahësit serbo boshnjakë të vijës së ashpër si Saroviq e Poplasen, por edhe me presidentin jugosllav Sllobodan Millosheviq.

Në disa raste, Millosheviq është përpjekur edhe të organizojë ekstremistët serbo boshnjakë në luftë kundër Dodikut, i cili ka minuar seriozisht autoritetin e udhëheqësit të Beogradit ndërmjet serbëve në rajon.

Dodik pretendon se javën e kaluar Millosheviq u takua me përkrahësit serbo boshanjkë të vijës së ashpër, të kryesuar nga Poplasen, në Beograd me qëllim që të gjente një rrugë për të zëvendësuar kryesministrin.

Njoftimi i Saroviqit, i bërë javën e kaluar pas takimit në Beograd, duket se vërteton pretendimin e Dodikut.

Zyrtarët perëndimorë theksojnë se veprimi i Saroviq duhet të konsiderohet në kuadrin e luftës së vazhdueshme për pushtet midis Millosheviqit dhe opozitës serbe, gjë që tani duket se po futet edhe në Bosnie. Dodik mbështet hapur opozitë serbe.

Një takim i zhvilluar këtë javë midis Dodikut, udhëheqësve të tjerë të koalicionit Sloga në pushtet dhe pretenduesit të fronit mbretëror jugosllav Aleksandar Karaxhorgjeviq, vuri në dukje nevojën për unifikimin e të gjitha partive opozitare serbe kundër Millosheviqit.

"Të gjithë duhet të punojmë për të larguar regjimin në Beograd njëherë e përgjithmonë," televizioni i Republika Srpska citoi Karaxhorgjeviq.

Siç pritej lëvizja e Saroviqit mbështetet nga Partia Demokratike Serbe dhe Partia Radikale të vijës së ashpër në Republika Srpska.

Por çuditërisht pati një reagim të heshtur nga pothuaj të gjitha partitë e tjera, përfshirë edhe ato anëtare të koalicionit Sloga, të cilat ose qëndruan të heshtura, ose kritikuan shumë butë Saroviqin për destabilizimin e situatës në Republika Srpska.

Saroviq ka zemëruar shumë në Republika Srpska, por ky zemërim duket se është temperuar nga bezdia lidhur me ndërhyrjen e vazhdueshme të ZPL-së në poiltikën e brendshme të entitetit.

Janez Kovaq është kontribues i rregullt i IWPR-së nga Sarajeva.