ئازارة ثةرةسةندووةكاني ديموكراسي

سةرباري بةرقةراربووني ئازادي، بةلاَم لةوكاتةوةي سةدام رووخاوة ذيان لة زؤر رووةوة قورستر بووة.

ئازارة ثةرةسةندووةكاني ديموكراسي

سةرباري بةرقةراربووني ئازادي، بةلاَم لةوكاتةوةي سةدام رووخاوة ذيان لة زؤر رووةوة قورستر بووة.

.



عةبدول زةهرة، كة 42 سالَة، ووتي كة ئةو هةولَي ئةوةي داوة بة هؤي فرؤشتني كتصبة قةدةغةكانةوة بذصويةك ثةيدا بكات بؤ خصزانةكةيي و هةروةها فيكري ئيسلاميش بلآو بكاتةوة. بةلآم لة سةردةمي رذصمي سةدام حسصندا هةميشة توشي ئازاردان و راوةدونان بووة لة لايةن هصزة ئةمنيةكانةوةو ذياني لة مةترسيدابووة.



ئةمرِؤ، سص سالَ ثاش ئةوةي رذصمي سةدام بة سةركردايةتي ئةمةريكا رووخصنرا، كاري عةبدول زةهرة روو لة طةشة دةكات. ئصستة رةفةيةكي هةية كة كتصبةكاني لةسةر دادةنصت بة ئاشكرا و رووبةرووي هيض جؤرصك لة هةرِةشةو ضاودصريكردن نابصتةوة.



عةبدول زةهرة وتي "ديمموكراسيةني عصراق لة طةشةداية، و كةس ناتوانصت هيض جؤرة ئازاديةك زةوت بكات.".



بةلآم سص سالَ ثاش كةوتني سةدام ئةزمووني عصراق لةطةلَ ديموكراسي و ئازاديدا ضةندين بؤضووني جياوازي دروستكردووة.



بؤ ذمارةيةكي زؤر لة خةلَك، وةك ثارصزةر رةجاء حسصن كة 31 سالَة، ذيان لة سالَي 2003 ةوة لة زؤر رووةوة قورستر بووة. لةطةلَ ديموكراسيدا تانكة ئةمريكيةكانيش طةيشتن، و وةك ذنصكيش ئةو رووبةرووي زؤر كؤسثي نوص بووةتةوة.



رةجاء وتي "لة هةموو دادطاني بةغدايا بة سةلامةتي كارم دةكرد،" هةروةها وتيشي "بةلآم ئةمرِؤ دةبصت لةضك بكةم لةترسي ئةوةي نةكوذرصم لة لايةن طروثة ]توندرِةوةكانةوة[ ضونكة من لةضك ناكةم."



وةك رةجاء، زؤر كةس ئةلَصن هةرضةندة لة رابردوودا لة ذصر رةحمةتي هصزي ئةمني سةدامدا ذيانيان بردووةتة سةر، بةلآم ئصستة لة هةمظية ئةمريكيةكان دةترسن كة عةلامةتيان ثصوةية و سةيارةي ثشت خؤيان ئاطادار دةكةنةوة، "نزيك مةبةرةوة ئةطينا دةكوذرصيت."



زؤر كةس رةخنةي لةو واقعة هةية كة واديارة كة حزبة سياسيةكان لةسةر ئاستي تايفةيي و نةذادي دابةش بوون. توورِةبوونةكةيان زؤر تر بووة بةوةي كة عصراق بؤ ماوةي ضوار مانط لة ذصر سايةي حكومةتصكي نا كارادا كاري دةكرد ضونكة حكومةتي نوص نةتوانرا بة ئاساني ثصك بهصنرصت و وولآتيش كةوتووةتة دؤخي جؤرصك لة شةرِي ناوخؤوة.



سةرباري ئةوةي عصراقيةكان ضصذ لة ئازادي زياتر دةبينن لةضاو ئةوةي لة كاتي سةدامدا هةبوو، بةلآم هصشتا ترسي كوشتني عةشوائي هةية. توندوتيذييةكاتني ناو ثايتةخت بووةتة هؤي قةيدكردني ئازاديةكان تةنانةت خةلَكصكي زؤر ئةترسن لةوةي لة مالَةكانيان بضنة دةرةوة.



هةموو ئةمة ئةوة دةطةيةنصت كة هةرضةندة ئةوان ثشتطيري لة ديموكراسي دةكةن، بةلآم زؤر كةسيش ثصيان وا نية كة بة تةواوةتي مومارةسة دةكرصت لة عصراقدا.



عالية تاليب، بةرِصوةبةري سةنتةري هاوكاري نصودةولَةتي بؤ ميديا لة بةغدا، وتي، "ئةوةي لة عصراقدا دةطوزةرصت زؤري ماوة بطاتة ئةو ديموكراسيةي كة هةرطيز نةمان بوو. ئةوة ئيرادةي عصراقيةكان بوو لةذصر سايةي ديموكراسيةتدا بذين، نةك فةوزا، ئةوةش تا ئصستا بةدةست نةهصنراوة."



مونتةسير ئةلعةمارة، سةرؤكي مةكتةبي سياسي كؤبوونةوةي عصراقي ئايندة، ذياني لة دةرةوة بةسةر بردووة ضونكة زؤر ضالاكانة دذي سةدام بووة. ئةو وتي كة عصراقيةكان بةوة توورِةنين كة وولآتةكة سةركردةي ديموكراتخوازي نيية، بةلَكو توورِةن ضونكة بةها ديموكراسيةكان تايفةطةري و ئايديؤلؤجيا بالَي بة سةرداكصشاون.



مونتةسير وتي، "حزبةكان وةلائيان بؤ خةلَك بة ثصي تايفةييطةري و نةذاديةكانة، ئةمةش لة ديموكراسي دووري خستوونةتةوة."



مونتةسير ووتي هاوولآتيبوون و وةلاْ بؤ دةولَةت و ثرؤذةي عةمةلي بؤ جصبةجصكردني ديموكراسي حالَي حازر بونيان نيية لة عصراقدا، سةرباري دةستكةوتةكاني وةك دةستووري نوصي وولآت.



ئةو ووتي كة عصراق "بة سةرةتايةكي هةلَة دةستي ثصكردووة ... بة دةسةلآتصك و ديموكراسيةتصكي بصهصزةوة كة هيض رةط و ريشة يان تةتبيقصكي بةرجةستةي نية".



بةلآم بؤ هةنصكي تري وةك عةبدول زةهرة، باري ئةمني و سياسةت كةمتر طرنطن لةضاو ئةو ئازاديةي كة ئصستة ضصذي لصدةبينصت.



عةبدول زةهرة وتي"ئةمرِؤ من ئةزمووني ديموكراسي دةكةم ضونكة كتصب دةفرؤشم بةبص ضاودصري رؤشنبيري" هةروةها وتيشي، "سةرباري نةبووني ئاساييش، ئةزانم كة ئةطةر باسي سةرؤك جةلال تالَةباني يان جةعفةري سةرؤك وةزيران بكةم بة هةر رصطةيةكي سياسي، كةس لة سصدارةم نادات."



"لة ذصر حوكمي سةدامدا، كتصبصك بةس بوو ببصتة هؤكاري لة سصدارةدان. من سةلامةتي بؤ ضةند سالَصك دةكةمة قورباني نةوةك بؤ رؤذصكي تر لةذصر حوكمي سةدامدا بذيم."



عماد ئةلشةرع رؤذنامةوانصكي راهصنراوي IWPRة لة بةغدا.
Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists