تاراوطةنشينة عيَراقيةكان ثشتطيري دةسةلآتيَكي كاتي دةكةن بة رِيَبةري UN و ئيدارةيةكي جيَبةجيَكةري سةربةخؤي عيَراقي.

نوسيني جولي فلينت لة بةيروت ( ذمارة سيَ، 12ي ئازاري 2003)

تاراوطةنشينة عيَراقيةكان ثشتطيري دةسةلآتيَكي كاتي دةكةن بة رِيَبةري UN و ئيدارةيةكي جيَبةجيَكةري سةربةخؤي عيَراقي.

نوسيني جولي فلينت لة بةيروت ( ذمارة سيَ، 12ي ئازاري 2003)

Tuesday, 22 February, 2005

ثةناهةندةكان، كة بة "طروثي عيَراقي" ناسراون، مانطي ثيَشو بؤ يةكةم جار خؤيان ناساند كاتيَك داوايان لة سةرؤك سةدام حوسةين كرد خؤبةخؤ واز لة دةسةلآت بيَنيَت و عيَراق بثاريَزيَت لة شةرِ و "زنجيرةيةك كارةساتي يةك لةدواي يةك". ئةوة يةكةمين داواكاري لةوجؤرة بوو لة ماوةي 30 سالَي دةسةلآتيدا لة عيَراق.


ثةنابةرةكان دةلَيَن كة سةدام "عيَراق و بةرذةوةندي عةرةبي بةطشتي توشي زنجيرةيةك قةيران و كارةسات كردوة". ئةوان داوايان لة نةتةوة يةكطرتوةكان، جاميعةي عةرةبي و حكومةتة عةرةبيةكان كردوة كة هةولَي طؤرِاني رِذيَم بدةن


داواكارييةكة لة لايةن 37 ثةناهةندةي ناسراوةوة ئيمزاكرابو، كة شةبةنطي سياسي عيَراقيان دةنواند بة هةموو رِوة سياسي و ئايني و ئةتنيةكانيةوة. لة نيَوياندا ثيَنج وةزيري ثيَشو - لة هةمويان ناسراوتر، عةدنان ثاضةضي وةزيري دةرةوةي ثيَشتري عيَراق – لةطةلَ كةساني ئةكاديمي، تةكنؤكرات و رِؤذنامةنوس. لةماوةي ضةند رِؤذيَكدا، داواكةيان بؤ لاضووني سةدام لة لايةن يةكيَك لة بةتةمةنترين سةركردةكاني جيهاني عةرةبيةوة دوبارةكرايةوة، سةرؤكي ئيمارات زايد ئيبن سولَتان ئةلنةهيان – يةكةمين سةركردةي عةرةبي كة ثةيوةندي لةطةلَ عيَراقدا بةستبيَتةوة لة دواي داطيركردني كوةيت لة 1990 دا.


"داواكردني دةستلةكاركيَشانةوةي سةركردةيةك شتيَكي تةواو نويَية لة سياسةتي عةرةبيدا" مةهدي حافزي ئابوريناس بة IWPR ي ووت، كة يةكيَك لة ئةندامة رِيَبةرةكاني طروثي عيَراقية و ثيَشتر بةرِيَوةبةري هةريَم بوة لة رِيَكخراوي طةشةثيَداني ثيشةسازي UN بوة.


ئةو ووتي "عةقلَ نايبرِيَت سةدام مةنفا هةلَبذيَريَت. بةلآم بة دوريشي نازانم. ئةو ديكتاتؤرانةي وةك ئةون هةميشة سورن لةسةر ئةوةي كة لة دةسةلآتدا بميَننةوة، بةلآم هةنديَك جار ناضاردةبن وازبيَنن. برِوانة ميلؤسؤظيج"


هافيز ووتي كة سةدام نيشانةي دياري بيَهيَزي دةرخستوة – بةتايبةتي هةولَداني بؤ ضارةسةري سياسي لة بري ضارةسةري سةربازي بؤ ئةو قةيرانةي ئيَستا.


هافيز ووتي " جاران ئةو دةيوت، با بيَن". "بةلآم ئيَستا ئةو بة ئاشكرا دةيةويَت هاوسؤزي جيهاني دةرةوة بةدةست بهيَنيَت. لة مامةلَةكردنيا لةطةلَ ثشكنةرةكاني ضةكي UN زؤر زو ملدةنيَت. ئةو زؤر بيَهيواية، سةرةرِاي هةمو ئةو قاوةوةي لةبارةي بةرطريكردنةوة دةيكات."


هافيز ووتي كة طروثي عيَراقي دذي ثلانةكاني ئةمريكاية بؤ لابردني سةدام لةبةرئةوةي "هةرضةندة ئيَمة نامانةويَت ضيدي سةدام لة دةسةلآتدا بميَنيَت، ناشمانةويَت ولآتةكةمان ويَرانبكريَت". شةرِ لةوانةية ئةو تؤزة ئابوريةش لةناو بةريَت كة ماوة، كة خؤي باريطرانة بةهؤي نزيكةي 90 بليؤن دؤلار قةرزي دةرةكيةوة.


هافيز ووتي لةوبرِوايةداية كة جؤرة كودةتايةك رِوبدات لة دذي سةدام – هةرضةندة ثيَش شةرِيش نةبيَت. "دةشيَت هةر شتيَك رِوبدات، لةبةرئةوةي سةدام زؤر بيَهيَزة"


لةودةمةوة كةداواكةيان بلآوكردؤتةوة، ثاضةضي و هاوةلَةكاني لة طروثي عيَراقي سةرداني زؤريان كردوة – لةناو ئةوروثا و رِؤذهةلآتي ناوةرِاستيش – بؤ كؤكردنةوةي ثشتطيري بؤ ثيَشنيارة بةديلةكةي ئةوان بةرامبةر بة عيَراقيَكي كة لةلايةن ئةمريكاوة كؤنترِؤلَكراوبيَت.


طروثةكة ئيدارةيةكي ئيتتيقالي دةويَت كة "بة هاوكاري لةطةلَ UN" كاربكات، نةك لةذيَر فةرماني ئةمريكادا. ثاضةضي وتويةتي كة سةركردايةتيةكي دةستةجةمعي ثيَباشة بؤ ئةوةي ئةطةري ململانيَي ئيتني و مقؤمقؤ كةمبكريَتةوة. ئةوان داواي لابردني يةكسةري ئابلَوقةي سةر عيَراق دةكةن لةسةردةمي دواي سةدام دا. هةروةها ئةوان هةولَدةدةن بؤ ثةرةثيَداني سياسةتيَكي نةوتي بؤ يارمةتيداني ئاوةدانكردنةوةي عيَراق – هةروةها هاوكاريكردن لةطةلَ دةولَةتة بةرهةمهيَنةكان – "بؤ بةدةستهيَناني جيَطيري لة بازارِة نيَودةولَةتيةكاني نةوتدا".


لة مةوداي دورتريشدا، طروثةكة داواي هةلَبذاردني ئةنجومةني دانةري دةستور دةكات كة دةستور دابرِيَذيَت، فةرمانرِةوايي ياسا بضةسثيَنيَت، سةركوتكردني سياسي بنةبرِبكات و "يةكيَتي و سةروةري خاكي عيَراق" بثاريَزيَت.


دواي بلآوكردنةوةي بةربلآوي داواكاري طروثةكة و نزيكبونةوةي ئيدارةي ئةمريكي لة ثاضةضي، ئةو سةركردانةي ئؤثوزسيؤن كة ئةمريكا ثشتطيريانة لة كؤبوونةوةكانيان لة سةلآحةديني باكوري عيَراق داوايان لة ثاضةضي تةمةن 80 سالَ كرد كة بيَتة ناو ئةنجومةنيَكي سةركردايةتي شةش كةسيةوة كةوا ضاوةرِواندةكريَت ئةركيَكي رِاويَذكارانةيان هةبيَت لةدواي لابردني سةدام. ئةو ئةنجومةنة كةساني ديَريني ناو ئؤثؤزسيؤني تيَداية وةك مةسعود بةرزاني ثارتي ديموكراتي كوردستان و ئايةتولَلآ موحةممةد باقر ئةلحةكيمي ئةنجومةني بالآي شؤرِشي ئيسلامي لة عيَراق.


ثاضةضي ئةو داوايةي رِةتكردةوة و ووتي ثةيوةندي لةطةلَ ئيدارةيةكي سةربازي ئةمريكي "زيانبةخش و قبولَنةكراو دةبيَت". ئةو ووتي عيَراقيةكان دةبيَت دةسةلآتي جيَبةجيَكردنيان هةبيَت لة سةردةمي دواي سةدامدا، نةك تةنها رِاويذكارانة.


لةوةلآمي ثرسياريَكدا بؤ هةلَسةنطاندني طروثي عيَراقي بؤ سةركردايةتي سةلآحةدين، حافيز داني نا بةوةدا كة ئةندامةكاني بةشداربون لة خةباتي دذي رِذيَمي عيَراق يدا. بةلآم عةيبةكةيان وةك خؤي وتي ئةوةية ، ئةوان "بةشيَك بون لة ثرؤذةيةكي دةرةكي …. ئةوان سةربةخؤ نين."


جولي فلينت ثةيامنيَريَكي لةميَذينةي خؤرهةلآتي ناوةرِاست و ئةنداميَكي دةستةي بةرِيَوةبردني IWPR و موحةريري مونةسيقي راثؤرتي قةيراني عيَراقية.


Frontline Updates
Support local journalists