افغانستان: زنان به خانه‌های امن پناه می‌برند

زهرا ی  22 ساله وقتی که در بدل تویانه هنگفت به خانه شوهر 75 ساله‌اش رفت، لت و کوب او نیز آغاز شد.

او که فعلا درخانه امن بسر میبرد به آی دبلیو پی آر گفت :"پدرم را پول کور کرده بود ومرا به ازدواج این مرد در آورد .شوهرم همیشه بامن خشونت میکرد ، اعضاءخانواده شوهرم میگفتند که شوهرت بالای تو حق دارد وتو باید با این وضیعت بسازی."

وی افزود"در شب‌های سرد زمستان بدون هیچ دلیلی مرا از خانه بیرون می‌راندند، دست‌ها و پاهایم را به زنجیر بسته    می‌کردندتا تمام شب را بیرون خانه میان برف‌ها سپری کنم، فریاد میزدم ولی کسی کمکم نمی‌کرد."

بدرفتاری با زهرا چنان شدت یافت که عاقبت قضیه او به جرگه محلی یا شورای ریش سفیدان کشانیده شد.

اما این دخالت‌ها در سرنوشت وی  تغییری ایجاد نکردتا اینکه  زهرا مجبور به ترک زندگی زناشویی گردید و به خانه امن زنان در کابل پناه برد. این خانه امن یکی از جمله خانه‌های امنی‌ است که انجوها در سراسر کشور ایجاد کرده‌اند.

زهرا که موفق به گرفتن طلاق از شوهرش شده، گفت که او از زندگی در خانه امن زنان راضی است. اما خانواده‌اش می‌خواهند او را دوباره به خانه برگردانند.

او توضیح داد: "من از زندگی در اینجا خوشحالم، اما خانواده ام هنوز مرا رها نمی‌کنند و می‌گویند تا خانه امن را ترک کنم. از خانواده‌ام می‌خواهم بگذارند تا من به شیوه خودم زندگی کنم، چون زندگی از من است و باید درمورد آینده‌ام خودم تصمیم بگیرم."

در افغانستان زنانی که با ازدواج اجباری یا خشونت خانوادگی مواجه‌اند، راه های محدود برای نجات شان دارند.

اگر آنان از خانه گریخته خواهان کمک پولیس شوند،  دوباره به خانه برگردانده شده و یا زندانی می‌شوند، چون زنانی که از خانه فرار می‌کنند یا از ازدواج سرباز می‌زنند معمولاً متهم به "جرایم اخلاقی" می‌شوند. درحالی‌که مفهوم "جرایم اخلاقی" گنگ بوده و در قانون  ذکر نشده‌است.

گاهی هم چنان شده که از بزرگان محلی خواسته می‌شود تا در حل قضایادخالت کنند ویا خانم فراری را در خانه خود جای دهند، اما این راه حل موقتی‌ست.

هدف از خانه امن، فراهم سازی زمینه زنده گی  برای زنان و دختران  یی است که در معرض خطر قرار دارند تا آنان به مشوره های حقوقی و مراقبت‌های صحی دسترسی داشته باشند.

زمینه میانجیگری  میان زنان پناهنده درخانه های امن وخانواده های شان نیز در این مراکز مهیا میگردد.

نازیه فیضی، رئیس  حمایت از خانه های امن در وزارت زنان گفت که اولین خانه امن در سال 2002، (یک سال بعد از سقوط رژیم طالبان ) ایجاد گردید.

از آن زمان تاکنون به تعداد 12 باب خانه امن درولایت‌های کابل، هرات، کاپیسا و ننگرهار ایجاد گردیده که تعداد 600 خانم در آنها بسر می‌برند.

فیضی گفت که دختران و زنان به هدف جدایی از خانواده به خانه‌های امن اعزام نمی‌شوند. بلکه این کار فرصت حل اختلافات و مشکلات شان را از طریق گفتگو  مهیا می‌کند.

او گفت که مذاکره برای حل اختلافات در شرایطی که زندگی و مصئونیت زنان در خطر باشد، ممکن نیست.

او توضیح داد که زنان در جریان اقامت در خانه های امن خدمات روانی و صحی نیز دریافت می‌کنند و وکیل مدافع برای دفاع از حقوق‌شان نیز استخدام می‌گردد.

کورس‌های سوادآموزی، آموزش‌های حرفوی و تعلیمات مذهبی نیزدر این خانه ها ارایه می‌گردد، و زنانی که خواهان ادامه درس و تحصیل باشند به نهادهای تحصیلی دیگرمعرفی می‌گردند.

طاهره فیضی، روانشناسی که هفته دوبار از یک خانه‌امن در غرب کابل دیدن نموده وبا زنان موجود در آنجا کار میکند، گفت که هدف‌شان حمایت از زنان  یی است که ضربه روحی خورده اند  

او گفت: "ما زنان را از لحاظ روانی آماده می‌سازیم تا در اجتماع باز گردند  و روی پاهای خو د بایستند.

 در مورد موجودیت خانه‌های امن در جامعه عمیقاً سنتی  افغانستان تاهنوز هم اختلاف نظر وجود دارد.

برخی‌ها می‌گویند که خانه‌های امن باعث تشویق زنان به ترک خانواده‌ شده و منجر به رفتار غیراخلاقی می‌گردد. سخنانی  درمورد بدرفتاری جنسی با زنان در داخل خانه‌های امن در میان مردم دهان به دهان می‌شود.

در ماه جون 2012، وزیر عدلیه وقت افغانستان آقای حبیب‌الله غالب در کمیسون امور زنان مجلس سنا گفت که خانه‌های امن "مراکز فحشا" اند. او بعداً به اثر اعتراضات گروه‌های مدافع حقوق بشر از این گفته اش معذرت خواهی کرد.

اما، ذهنیت منفی تاهنوز باقیمانده است.

وکیل مدافع سید عبدالغفار ابراهیمی گفت: "ایجاد خانه‌های امن در افغانستان که یک جامعه سنتی  است، مشکلات خانوادگی را بجای آنکه حل نماید، افزایش داده است."

او مدعی شد که زنان به دلیل آنکه خانه های امن را دارند در خانواده بی‌باک شده اند.

به گفته او، این امر منجر به جدایی خانواده‌ها شده است.

علاوه بر آن، ابراهیمی مدعی شد که پناه گرفتن زنان به خانه‌های امن در نظرمردم یک ایده خارجی و نامناسب با سنت‌های افغانستان بوده و از حکومت خواست تا درنظارت از این مراکز نقش فعال‌تر را ایفاءکند. در غیر آن، به گفته او، خطر فاصله گرفتن مردم  را از نهادهای دولتی بیشتر میسازد .

اما دیگران مدعی‌اند که ایجاد خانه های امن برای زنان در جامعه‌ای که گرفتار خشونت جنسیتی است، یک امر لازمی می‌باشد.

وکیل مدافع دیگری بنام سید معروف جاهد هاشمی گفت: "حکومت افغانستان باید حاکمیت قانون را در جامعه تقویت  بخشد. اما ما شاهدیم که در تاثیر فرهنگ حاکم در جامعه، بخصوص در مناطق روستایی و شهرهای کوچک، حقوق  زنان جوان  نقض میشود."

چون زنان کشور فاقد صلاحیت تصمیم گیری‌اند و مردان حق تصمیمگیری رادر خانواده ها دارند بدین لحاظ   زنان برای دستیابی به حقوق شان نیازمند دخالت حکومت‌اند."

شبنم سمیا، مسئول امور زنان درکمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در مورد فساد درخانه های امن ، گفت: "شایعات فساد اخلاقی در خانه‌های امن کاملاً دروغ بوده و من آنها را رد می‌کنم."

او اظهار داشت که کمیسیون مستقل حقوق بشر، وزارت امور زنان و پولیس همه زنان را که موردخشونت قرار میگیرند به خانه‌های امن راجع می‌سازند.

او تاکید کرد که هرگونه بدرفتاری جنسی در خانه‌های امن بصورت جامع بررسی شده و اگراینگونه ادعاها ثابت گردد، آن خانه امن  که در آن اینگونه وقایع وجود داشته باشد مسدود میگردد.

سمیا  گفت که ادعا های  بدرفتاری شایعات  یی است که بر اساس عقده  از سوی کسانی صورت میگیرد که زنان  را مورد خشونت قرار میدهند

با این حال برخی زنان از برخوردی که در خانه‌های امن با آنان صورت می‌گیرد، شکایت دارند.

مدینه 17 ساله گفت که او از زندگی در یک خانه امن واقع غرب کابل راضی نیست . او از خانه خسراش فرار کرده، و توضیح داد که خشوی او (مادر شوهراش) چند وقت بعد از آنکه در ماه دسامبر سال گذشته ازدواج کرد، به او دوا ی بی هوشی می‌داد تا بعد از خوردن آن با مردان ناآشنا همبستر شود.

او توضیح داد وقتی با مردی بنام یما که در هالند زندگی می‌کند نامزد گردید، متوجه شد که او قبلاً نیز ازدواج کرده و فرزندان نوجوان دارد.

او گفت: "من با یما جنجال کردم تا نامزدی را فسخ کند، اما او با دروغ‌هایش مرا فریب داده و قبل از عروسی با من همبستر شد."

"وقتی شوهرم به هالند برگشت، مادر شوهرم به من دوا داد  تا در حالت بی هوشی  مورد سوء استفاده جنسی مردان قرار گیرم. او برایم گفت که بخاطر زیبا ماندن باید آن تابلیت‌ها را بخورم ، اما آنها تابلیت بیهوشی بودند و مرا بیهوش میکرد."

"یک روز که تابلیت‌ها را نخورده بودم- ساعت نه صبح- دو مرد وارد خانه شدند. آنها به من نگاه کرده گفتند: " امروز سرحال است. من حیران ماندم که درباره چه چیزی صحبت می‌کنند، و متوجه شدم که نسبت به من نیت بد دارند. وقتی نزدیک شدند، جیغ زدم ، و هرسه آنان شروع به لت و کوب من کردند."

بعد از این روز مدینه فرار کرده به حوزه پولیس رفت واز آنجا  به خانه امن انتقال داده شد.

او گفت: "اگرچه روی بدنم زخم هایی وجود داشت و دستم زخمی بود، بجای آنکه در خانه امن تداوی‌ام کنند، با حرف های زشت ودادن دشنام با من بدرفتاری کردند."

شمیلا، 23 ساله، هشت ماه را در کابل در یک خانه امن سپری کرده و او نیز گفت که از آن خانه امن تجربه وحشتناک و ترس‌آور دارد.

او گفت: "زنان خانه امن باهم جنگ می‌کنند. آنها کوشش میکنند تا بالای یکدیگر حاکمیت داشته باشند. از رئیس گرفته تا وکیل مدافع همه با زنان رفتار بد دارند."

او گفت که خانواده‌ها باید با دختران خود رفتار نیک داشته باشند تا آنان مجبور  نشوند به خانه های امن پناه گزینند."

بنفشه عفاف رئیس یک انجوبنام "زنان برای زنان افغانستان" است که در 13 ولایت کشور فعالیت دارد. او گفت که تعداد پناه گزینان در خانه‌های امن رو به افزایش است.

او گفت: "از شروع سال 2007، تعداد زنانی که به خانه‌های امن راجع می‌شوند، رو به افزایش بوده است."

عفاف گفت که زنان می‌توانند از شش ماه تا یک سال در خانه امن بسر ببرند، و در آن مدت از بودجه دولت کمک می‌شوند.

عفاف در ارتباط به ادعاهایی مبنی بر بد رفتاری با زنان درخانه های امن،  گفت که  اگر خانواده‌ها و جامعه با زنان و دختران بدرفتاری نکنند، هیچ نیازی برای پناه بردن به خانه های امن وجود نمیداشته باشد  .

خانم نازیه فیضی، رئیس حمایت از خانه های امن در وزارت  امورزنان گفت خانه های امن از سوی دونر های خارجی  تمویل میشود ولی این ادعا درست نیست که دولت بر آن نظارت ندارد .

موصوف یاد آور شد که حکومت با کمبود بودجه مواجه است وبه هیمن دلیل  مسایل مربوط به خانه های امن به   انجوها واگذار شده است . به گفته خانم فیضی،رئیس جمهور این پیشنهاد آنانرا قبول کرده که درآینده  خود دولت افغانستان   خانه‌های امن را ایجاد نماید.