افغانستان: آیا پنبه بدیل کوکنار خواهد شد؟

فعالان مدنی در هلمند از حکومت مرکزی می‌خواهند پلان مالی وعده داده شده برای احیای مجدد فابریکه مهم پنبه در این ولایت جنوبی را عملی کنند.

این فابریکه دولتی که بنام تصدی بست شناخته می‌شود سه سال قبل مسدود شد و باعث بیکاری تعدادی قابل توجه افراد گردید، آنهم در ولایتی که دچار بیکاری شدید بود.

از زمان بسته شدن فابریکه، فعالان بارها حکومت مرکزی را تحت فشار قرار داده‌اند تا فابریکه را کمک مالی کند و دوباره فعال سازد.

سال گذشته، شورای عالی اقتصادی که مسئولیت رهبری انکشافات اقتصادی کشور را به عهده دارد، مبلغ 4.2 میلیون دالر مساعدت را به فابریکه تصویب کرد، ولی این پول تاکنون در دسترس مسولین فابریکه در ولایت هلمند قرار نگرفته است .

عبدالحق زواکمن، یکی از فعالان در ماه دسامبر سال گذشته در یک جلسه‌ی اعتراضی از حکومت خواست تا وعده‌هایش را عملی کند. او گفت که فابریکه سرمایه‌ی حیاتی آن ولایت است و بی‌توجهی قصدی و آشکار درمورد آن به اقتصاد ولایت ضربه‌ی شدید وارد می‌کند.

او گفت: "مردم هلمند دیگر نمی‌توانند تحمل کنند که کار های اساسی برای شان صورت نگیرد  اگر مشکل تصدی بست حل نشود، و اگر بی‌توجهی به این پروژه‌ی حیاتی ادامه یابد، ما چاره‌ای جز راه اندازی اعتراضات نخواهیم داشت."

تصدی بست 50 سال قبل در زمان حکومت ظاهر شاه، آخرین پادشاه افغانستان ایجاد گردید.

در اوج فعالیت‌اش تعداد 3،000 کارگر در خود فابریکه مشغول کار بود و برای هزاران دهقان پنبه نیز در سراسر منطقه زمینه اشتغال را مساعد ساخته بود.

از اواسط دهه‌ی 1960 تا اواخر 1980 این فابریکه به مقدار 32،000 تن پنبه را در سال پروسس می‌کرد و نزدیک به 11 تن روغن خوراکی و هزاران قطعه صابون لباس شویی تولید می‌کرد.

اما در جریان جنگ داخلی دهه‌ی 1990 این فابریکه با مشکلات روبرو گردید و در نهایت در سال 2015 کاملاً مسدود شد.

نظر محمد رودی، فعال اجتماعی در مصاحبه با آی‌دبلیو‌پی‌آر مدعی شد که مسدود شدن فابریکه مثال بارز ناکامی حکومت در تحفظ فرصت‌های حیاتی شغلی در این منطقه است.

او مدعی شد که بیکاری تعداد زیاد افراد در اثر بسته شدن این فابریکه به رشد شورشگری کمک می‌ کند و منجر به افزایش خشونت می ‌گردد.

رودی گفت  "حکومت مرکزی ظاهراً توجهی به امنیت و اقتصاد ولایت هلمند ندارد."

وی افزود "تصامیمی که باید بخاطر ما گرفته می‌شد به فراموشی سپرده شده و اقتصاد ما از هم پاشیده است. از اینرو هر روز جنگ ادامه می‌ یابد."

عمر زواک، سخنگوی والی هلمند تایید کرد که فعال‌ سازی مجدد فابریکه باعث رشد قابل توجه فرصت‌های شغلی در منطقه خواهد شد.

اما او مسئولان ارشد تصدی بست را بخاطر از بین رفتن فابریکه مقصر دانست و تاکید کرد که آنان نتوانسته‌اند کابل را درمورد اهمیت این فابریکه قانع سازند.

او گفت: "مسئولان فابریکه بسیار مسئولیت دارند. آنان نتوانسته‌ اند اهمیت تصدی بست را به حکومت مرکزی تفهیم نمایند."

شیرین خان رئیس این تصدی تصدیق کرد که اداره‌ی آن فابریکه در چگونگی جلب حمایت دولت اشتباهاتی داشته است.

اما با حکومت مرکزی در تماس می‌باشد و از نظر تخصیص تجهیزات تازه پیشرفت‌هایی شده است.

او گفت: "ما ده‌ها سند را به مقامات دولت مرکزی فرستاده‌ایم تا درمورد مسدود شدن تصدی بست مطلع شوند."

وی افزود "آنان وعده‌ی اقداماتی را داده اند ، وزارت مبارزه با مواد مخدر دو جنراتور کلان برای ما فرستاده است که هرکدام 500 کیلووات ظرفیت دارد، و زمانی که فابریکه دوباره فعال  شود این جنراتورها در تامین برق ما را کمک خواهد کرد."

وی علاوه کرد "وقتی از شورای عالی اقتصادی کمک کامل را بگیریم، می‌توانیم قیمت فروش پنبه را تعیین کرده و به دهقانان محلی اطلاع دهیم."

عطاء الله افغان، رئیس شورای ولایتی هلمند تایید کرد که بازگشایی این فابریکه می‌تواند نقش حیاتی در کاهش کشت کوکنار در این ولایت بازی کند.

او به میلیاردها دالری اشاره کرد که افغانستان برای نابودسازی تولید تریاک به مصرف رسانده است و مدعی شد که این پول اگر برای ساختن فابریکات پروسس پنبه و سایر محصولات مصرف می‌شد به مراتب نتایج بهتری به همراه می‌داشت.

او گفت: "تصدی بست می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از کشت کوکنار در هلمند بازی کند.اگر این فابریکه دوباره به فعالیت آغاز کند، هزاران دهقان در منطقه دست از کشت کوکنار خواهند کشید و شروع به کشت پنبه خواهند کرد. قیمت تخم پنبه نسبت به سایر محصولات بهتر است و دهقانان از این منبع عایدات زیادی خواهند کرد."

"هلمند برای کشت گندم، میوه، تخم پنبه و جواری مناسب است. اگر حکومت فابریکه‌های پروسس هرکدام این محصولات را درهلمند جابجا  کند، هزاران فرصت شغلی ایجاد خواهد شد. محصولات ما در این فابریکه‌ها پروسس خواهد شد و بعد در سراسر جهان به فروش خواهد رسید."

خالق‌ داد، دهقان 50 ساله به آی‌دبلیو‌پی‌آر گفت که او به تصدی بست قبل از بسته شدن‌اش سال‌ها تخم پنبه عرضه کرده بود. اما اکنون او به کشت تریاک روی آورده است.

وی گفت  "من سال‌ها پنبه کشت می‌کردم و عایدی که از این بابت بدست می‌آوردم برای گذراندن یک زندگی بسیار شاد کافی بود ، اما وقتی فابریکه در جریان جنگ داخلی با مشکلات روبرو شد، حکومت دیگر محصولات ما را نخرید و قیمت پنبه بسیار پایین شد.آن وقت من راهی جز کشت کوکنار نداشتم. اگر فابریکه دوباره فعال شود و حکومت از من پنبه بخرد، بدون شک دیگر کوکنار نخواهم کاشت."

زمری دکانداری که هنوز در لشکرگاه مشغول کار پنبه فروشی است افزود که پنبه‌ ی هلمند از کیفیت بسیار بالا برخوردار است و اگر بطور درست تولید و پروسس شود، بسیار فروش خواهد داشت.

او گفت: "پنبه‌ی پاکستانی و ایرانی در افغانستان میسر است ولی پنبه ‌ی خود ما همیشه قیمت ‌تر است."

"قیمت پنبه‌ی هلمند دوبرابر قیمت پنبه ‌ی وارداتی ایرانی و پاکستانی است. مردم همیشه دوست دارند از این پنبه بخرند."