محاکمه سرسری برای زنان هرات

گزارشی از نجیم رحیم- افغانستان

گزارش شماره 387

20 جنوری 2011

حسینه که 30 سال دارد، در برابر دیوار محکمه هرات تکیه کرده، چهره اش زیر چادر سبزش مالامال از خستگی و درماندگی می نماید.

او گفت: "از سه ماه به اینسو برای گرفتن طلاق از شوهرم که معتاد است به محکمه هرات می آیم اما تاکنون موفق نشده ام. خسته شده ام و نمی دانم چی کار کنم."

بی نوایی و بی سوادی مشکلات حسنیه را تشدید کرده است. او چند ورق محکمه را در دست دارد اما نمی تواند آنها را بخواند و تاکنون هیچ کسی را نیافته است که در محکمه از او وکالت کند، بخصوص وکیلان زن که می توانند نسبت به وضع او دلسوزتر باشند در هرات میسر نیستند.

حسنیه که حیثیت نوکر خانه را دارد گفت: "شوهرم شب به خانه آمده و مرا لت و کوب می کند، و بخاطر مواد مخدرش از من پول می خواهد. من نمی توانم به این وضع زندگی ام را ادامه دهم."

در شهر هرات که در غرب افغانستان واقع است، زنان زیادی شکایت دارند که به دلیل نبود وکیلان زنی که از دوسیه های آنان در محاکم دفاع کنند، دسترسی شان به عدالت درین محاکم به شدت محدود شده است.

فریده قادری که وکیل دعاوی می باشد گفت: "زنان می خواهند وکیلان شان زن باشند، چون مشکلات شان را بسیار خوب درک می توانند، و به وکلای مرد به آسانی اعتماد نمی کنند."

او افزود: "دلیل دیگر عدم تمایل زنان در پذیرش وکلای مرد این است که هراس دارند مبادا مردم تصور کنند که بین شان کدام رابطه نامناسب وجود دارد. این یکی از دلایل عمده ای می باشد که دو طرف نمی توانند باهم کار کنند."

دیگران شکایت دارند که سیستم حقوقی بیش از حد مردانه است و در حل منازعات بین مردان و زنان، سیستم حقوقی به سود مردان عمل می کند.

یک وکیل زن که نخواست نامش در گزارش ذکر گردد، گفت که این امر باعث شده است که وکیلان زن در قضایای خانوادگی، بخصوص مساله طلاق کار نکنند.

او گفت: "{وکیلان} مرد بارها به ما گفته اند زنی که طلاق بگیرد در جامعه جایی ندارد؛ مردم آنان را به چشم بد خواهند دید." او افزود که شنیده است در برخی قضایا، شوهران زنانی که خواستار طلاق شده اند، وکیلان زن را تهدید کرده اند که مبادا از خانم های شان وکالت کنند. او همچنان یادآور شد که زنان معمولاً پول کافی برای استخدام وکیل ندارند.

فروزان توخی، عضو دپارتمنت حقوق ریاست امور زنان در ولایت هرات این موضوع را تایید کرد که فیصله شدن قضایای خانوادگی به نفع مردان، باعث شده است که وکیلان زن از وکالت خانم ها ابا ورزند.

خانم توخی گفت: "به همین خاطر، وکیلان {زن} ازین قضایا خسته می شوند و تمایل کمی به وکالت از زنان در محاکم خانوادگی نشان می دهند."

اما مسوولان محکمه این ادعا را که گویا محاکم به طرفداری از مرد عمل می کند و در برابر زنان تبعیض وجود دارد، رد می کند و استدلال می کند که این مشکل ریشه در کمبود وکلای شایسته زن دارد.

فضل وهاب قاضی در محکمه استیناف هرات گفت: "وکیلان زن شواهد قوی و نو ارایه نمی کنند و علاقه دارند صرفاً در مورد موکل شان گپ بزنند. وکیلان زن تجربه کم دارند و قادر به دفاع مناسب از موکلان شان نمی باشند."

او گفت با آنکه بیش از 100 زن در خدمات قضایی و حقوقی ولایت هرات کار می کنند اما اکثریت شان از شایستگی لازم برخوردار نمی باشند.

بنابر اظهارات محمد امین محک، عضو محکمه خانواده، وکیلان زن تنها می توانند بعنوان مشوره دهنده عمل کنند.

او گفت: "اکثر وکیلان زن بعنوان مشاوران حقوقی کار می کنند و اجازه ندارند در جلسات قضایی شرکت کنند. آنان اکثراً موکلان شان را در پشت صحنه محکمه مشوره می دهند و این امر منجر به مشکلات زیاد شده است."

مسوولان محکمه خانوادگی در هرات می گویند اکثر قضایایی که آنان رسیدگی می کنند به طلاق ارتباط می گیرند و در سال 2010 حدود 320 قضیه طلاق ثبت شده اند.

موید الحق موحدی، آگاه امور اجتماعی در هرات گفت یکی از عوامل افزایش خودسوزی و خودکشی زنان در منطقه، دسترسی محدود زنان به محاکم می باشد. ارقام رسمی نشان می دهد این حوادث در سال 2010 نسبت به سال 2009 حدود 35 درصد افزایش یافته است.

او گفت: "زنی که برای دستیابی به حقوقش به محکمه مراجعه می کند، پیش از پیش محکوم می باشد. طبق باورهای سنتی، زن نباید به محکمه مراجعه نماید. زنی که محکمه می رود بعنوان فرد بد شناخته می شود."

نجیم رحیم گزارشگریست در هرات که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.