خشم مردم بابتِ تاخیر در پرداخت امتیازات برای بازماندگان شهدای افغانستان

کریم داد 20 ساله از ولایت شرقی نورستان در سال 2012 تصمیم می‌گیرد که به اردوی ملی افغانستان بپیوندد. وی در ولایت هلمند- در جنوب کشور- به عنوان ضابط در تیم انجنیری لوای سوم قول اردوی میوند در مرکز تعلیمی شورابک موظف می‌شود. اما پس از مدتِ کمتر از یک سال، در جریان جنگ با طالبان در ولسوالی گرشک هلمند جان می‌بازد.

برادر وی گلاب الدین به آی دبلیو پی آر گفت که او یک روز بعد از مرگ برادرش تماسی از قول اردوی میوند دریافت کرده و از وی خواسته شده که به یکی از بیمارستان های کابل برود. گلاب الدین که در حال حاضر نگهبان یک مکتب است، گفت: «وقتی به کابل رفتم دریافتم که برادرم کشته شده است. بناءً پیکرش را گرفتم و به نورستان برگشتم.»

فاطمه، بیوه‌ی کریم‌داد که مادر یک پسر شش ساله است و در روستای مامو زندگی می‌کند، به آی دبلیو پی آر گفت که وی تلاش کرد تا امتیازاتی که به عنوان خانواده داغدیده‌ی قربانی جنگ مستحق می‌شد را به دست بیاورد. اما در جولای 2013، فقط 1700 دالر را به عنوان تقاعد به دست آورده که در مغایرت با مبلغ رسمی 2600 دالر می باشد، و پس از آن چیزی به آنها پرداخت نشده است.

هرباری که وی به ولایت لغمان به نمایندگی عزیزی بانک مراجعه می کرده، برایش می‌گفتند که پول نیامده است.

دارَم بی‌بی مادر کریم داد می گوید که حالا احساس می کند که بزرگترین اشتباه زندگی اش اجازه دادن پسرش برای پیوستن به اردو بوده است. وی پشیمان است که فرزندش حیاتش را به خاطر یک حکومت فاسد (به قول خودش) از دست داده است.

یک تحقیق آی دبلیو پی آر در ولسوالی نورگرم نورستان، نشان می دهد که در این ولسوالی دست کم 18 نمونه‌ از خانواده‌هایی‌ وجود دارد که حکومت امتیازات شهدای آنها را به طور کامل نپرداخته است.

حکومت کابل تعهد کرده است که برای شهدای که جان های شان را در راه دفاع از کشور از دست داده اند یکسری امتیازات را مدنظر می‌گیرد؛ آنچه که یک مشوق کلیدی افغان‌ها برای پیوستن به شغل خطرناک نظامی تلقی می‌شود.

حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین در فبروری سال 2013 فرمانی را صادر کرد که بر اساس آن حکومت مکلف بود تا برای خانواده‌های داغدار تمام سربازان یا افسران مبلغ بیشتر از 3900 دالر بپردازد.  

همچنین در فرمان آمده بود که هزینه‌ی انتقال پیکر و مصارف عزاداری پوشش داده شود و یک مبلغ معادل 15 ماه معاش شخص متوفی نیز به خانواده اش پرداخت شود. سربازان ماهانه بین 188 تا 260 دالر معاش می‌گیرند.

در ضمن، دولت مکلف است تا بدون در نظرداشت مدت خدمت، معاش ماه آخر سربازان شهید- اعم از زن و مرد- را به خانواده های شان به طور کامل بپردازد. معاش تقاعد برای والدین سربازان شهید برای تمام عمر پرداخت می گردد، ولی فرزندان آنها (شهدا) فقط تا سن 18 سالگی مستحق این امتیاز می‌شوند.

محمد موسی رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع تائید می کند که در پرداخت امتیازات تقاعد برای خانواده های سربازان اردوی ملی در شرق افغانستان مخصوصاً نورستان، یکسری مشکلات وجود دارد. اما می‌گوید که این مساله مربوط حوزه‌ی قضایی نظامی نمی‌شود. او می‌گوید: «خانواده های شهدا باید به وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین شکایت کنند، نه وزارت دفاع.»

وی افزود که وزارت آنها فقط اسناد مربوطه را تهیه می‌کند. سپس، وزارت کار برای بستگان شهدا حساب بانکی باز می‌کند تا از آن طریق امتیازات تقاعد را دریافت کنند. اما خانواده‌های شهدا به آی دبلیو پی آر گفتند که این پروسه همیشه به طور شفاف پیش نمی‌رود.

عبدالکریم می‌گوید که پسر 19ساله اش ضیاءالدین، در جون 2016 در اثر انفجار یک بمب در منطقه‌ی خاشرود هلمند جان باخته است.

وی در اصل از روستای ننگراج بود و در تولی تطهیر در لوای چهارم پیاده قول اردوی 215 میوند در هلمند، بریدمل بود. پدر وی که دهقان است، می‌گوید که از وی خواسته شده بود که به کابل برود و پیکر فرزندش را از بیمارستان تسلیم شود.

عبدالکریم می‌گوید که یک افسر بخش عقیدتی برای وی 1800 دالر به عنوان تقاعد پسرش داده بود، در حالی که مستحق 3200 دالر بود. همین گونه وی پس از تهیه اسناد و مدارک مورد نیاز برای دریافت حقوق پسرش، فقط 1348 دالر دریافت کرده است، در حالیکه باید 2300 دریافت می‌کرد.  

عبدالکریم همچنین می‌گوید که کارکنان وزارت دفاع از وی مبلغ 478 دالر به عنوان هزینه‌ی پرداخت امتیازات پسرش اخذ کرده اند.

همین‌گونه، خانواده‌های دو جوان دیگر نیز که حین انجام وظیفه در چوکات پولیس محلی نورستان جان باخته‌ اند، امتیازات تقاعد شهدای شان را به طور کامل دریافت نکرده اند.

نیروهای پولیس محلی متشکل از شماری از ملیشه‌های روستاهای مختلف می‌باشد و از پولیس معمولی جدا است. با آنکه این نیروها زیر اداره وزارت داخله فعالیت می‌کنند، اما از مردم محل تشکیل می‌شوند.

این دو جوان که در اصل از روستای ننگراج نورستان بودند هردو به ولایت زابل سفر کرده بودند. عزیزالله که فقط 17 سال داشت، پس از پنج ماه خدمت به عنوان سرباز پولیس در یک پوسته امنیتی در روستای خان ولسوالی شاه جوی زابل، در اکتوبر 2014 کشته شد.

برادرش محب‌الله که در ننگراج دکان بقالی دارد، به آی دبلیو پی آر گفت که پولیس زابل برای وی- هنگامی که می خواست برای تسلیم شدن پیکر عزیزالله به کابل برود- 360 دالر بلاعوض داد. او می گوید که پس از تدفین برادرش، به ولایت زابل برگشته تا اسناد و مدارک مورد نیاز برای دریافت تقاعد عزیزالله را تهیه کند. اما می‌گوید که عبدالله نظری فرمانده پولیس محلی زابل برای وی گفته که بنام عزیزالله هیچ کسی در نیروهای وی ثبت نیست.

محب الله با دانستن این که نام برادرش در فهرست افراد پولیس نیست شوکه می‌شود و سپس به ولسوالی شاه‌جوی ولایت زابل می‌رود تا با فرمانده‌ پوسته‌ی امنیتی که عزیزالله در آن کشته شده بود ملاقات کند. او گفت، « «قومندان داوود برایم گفت که عزیزالله مدت پنج ماه در پوسته‌ی آنان خدمت کرده بود، ولی به گونه‌ی رسمی به نیروهای پولیس نپیوسته بود. از این رو، مستحق امتیازات تقاعد نمی‌شود.»  

محب‌الله می گوید که این پذیرفتنی نیست که یک پولیس پنج ماه کار کند و هنگام انجام وظیفه کشته شود، اما حکومت نه تنها که از موجودیت‌اش آگاه نباشد، که امتیازات پس از مرگش را نیز ندهد. او می‌گوید، «من که یک آدم غریب و ضعیف استم، ولی دولت باید از حق برادرم دفاع کند.»

ضیاءالرحمان، جوان دیگری از همین روستا که 15 سال سن داشت، نیز به عنوان افسر پولیس محلی در ولسوالی شاه‌جوی خدمت کرده و سرانجام در 24 اکتوبر سال 2015 در اثر تیراندازی طالبان کشته شده است. اقارب داغدیده‌ی وی می‌گویند که آنان نیز برای اخذ امتیازات شهیدشان دست و پنجه نرم می‌کنند.

غلام محی‌الدین سروری، فرمانده پولیس نورستان می‌گوید که پرداخت امتیاز برای خانواده های شهداء مسوولیت آنها نیست. وی به آی دبلیو پی آر گفت: «این مشکل مقام‌های کابل است که برای خانواده‌های سربازان پولیس- که حین اجرای وظیفه به شهادت می‌رسند- امتیازاتِ پس از مرگ و تقاعد را نمی‌پردازند.»   

عبدالفتاح عشرت احمدزی، سخنگوی وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین نیز اذعان کرد که در قسمت پرداخت امتیازات تقاعد برای خانواده‌های شهدا در ولایت نورستان، یکسری مشکلات وجود دارد، اما از ارائه جزئیات بیشتر در این مورد خود داری کرد.