زنان تاکسی ران تغییرآوران جامعه افغانستان

قیوم بابک  از ولايت بلخ

سارا،‌ بیوه­ی 45 ساله، ادعا می­کند که اولین تاکسی رانی زن در کشوراست. وی با لباسهای کهنه و چادری به دورگردن  تاکسی رانی را به عنوان منبع درآمد زندگی بچه­ها و مادر شوهرش  برگزیده است.

شوهر سارا -  که او، هم، تاکسی ران بوده است- در مسیر راه میمنه- مزارشریف توسط طالبان کشته شد.

سارا گفت:« درخانه­ نان آوری نبود. من چهار یا پنج سال را با فقرو فشار شدید گذراندم و بعد ازآن، تصمیم به تاکسی رانی گرفتم. من از کسی نمی ترسم. خارج از شهر نمی­روم. زیرا نمی­خواهم موترم را بدزدند.»

سارا شغل جدیدش را دوست دارد و روزانه مبلغ 15 دالر عاید دارد. وی می­گوید چون سنش بالا است، سواری­ها وی را «مادر» خطاب کرده و با او به احترام رفتار می­کنند.

تاکسى رانان زن ، فایده­های دیگری هم دارند.

سارا خنده­کنان می­گوید:« زنان ترجیح می­دهند که موتر مرا به کرایه بگیرند. این کار موجب بخل ورزی برخی از مردانی تاکسی­ران می­شود.»

ممکن است سارا ادعا کند که وی اولین تاکسی رانی زن در شهر مزارشریف است؛ مگر، وی دراین شهر تنها زنی تاکسی ران نیست. عده­ی از زنان دیگر نیز در بلخ دست به تاکسی رانی برده­اند؛ چیزی که درسایرمناطق کشور ناشنیده است.

در دهه 90 برخی از زنان موترهای شخصی داشتند و حتی برخی از زنان به عنوان رانندگان ملی بس-  سرویس دولتی انتقال داخل شهری – بودند. این رسم با به  قدرت رسیدن حکومت مجاهدين و طالبان ازمیان رفت.

باآنکه از نگاه قانون زنانی بالاتر از 18 سال  جواز رانندگی گرفته می­توانند، افغانستان دراین عرصه به صورت جدی به عنوان جامعه سنتی باقیمانده است. به این دلیل حتی درشهرهای بزرگ به ندرت دیده می شود که پشت  اشترنگ  موترقرارگیرد

حسین صفا، رییس ترافیک شهرمزارشریف گفت که بهبود امنیت درشهر باعث شده است که عده­ی از زنان جواز رانندگی دریافت کنند.

وی گفت:«ما نمی­دانیم که دربلخ چند زن راننده گی می­کنند و لازم هم نیست که این آمار را بدانیم. زیرا که  زن و مرد حق دارد  موتر داشته باشند. هرکدام (زن و مرد) درپیشگاه قانون امتیازات و مجازات مساوی دارند و کسی برای رانندگی زنان مشکل­ تراشیده نمی­تواند.»

گلالی هوتک، رییس کار و اموراجتماعی بلخ گفت چون در بلخ امنیت نسبی تامین شده­است، زنان تاکسی رانی می­توانند.  وی گفت:« افتخار دارم که رییس کار و امور اجتماعى  ولایتی استم که اولین تاکسی رانی زن درآن اغاز گرديده است  .»

برخی از زنان می­گویند که ترجیح می­دهند  تاکسی زنان را به کرایه بگیرند تا این که تاکسی مردان را کرایه کنند و یا از مینی بس­های مزدحم استفاده کنند.

ریکا، یکی از استادان مکتب اناث مولانا جلال الدین بلخی با یک تاکسی رانی زن ماهانه قرارداد بسته است تا وی را روزانه به مکتب برده و بر گرداند   

وی گفت:« من همراه راننده­ی زن احساس راحتی دارم. من برقع ام را برسر نمی­کشم. زیرا راننده هم یک زن است.» وی افزود که زنانی راننده عجله­ نداشته و نسبت به رانندگان مرد آهسته تر می­رانند. این هم، علتی است که  در موتر یک زن، آرامش بیشتری دارم.

تنها زنان از زنان راننده تعریف نمی­کنند. منیر کارمند یک موسسه خارجی می­گوید که سارا برای یک هفته راننده­اش بوده است و از برخوردهای وی خوش است.

وی گفت:« سارا زن بسیار منظم، شجاع و مشهوری بود. زمانیکه با تاکسی وی درجایی می­رفتم، مردم، پولیس و ترافیک به وی احترام می­گذاشتند. وی با همه رابطه خیلی دوستانه­ داشت و من با او احساس راحتی داشتم.»

عبدالجمیل یکی از پولیس­های ترافیک می­گوید که زنان نسبت به مردان بهتر رانندگی می­کنند. آنها به قوانین ترافیکی بیشتر توجه می­کنند. وی با بیان این نکته که تاکنون شاهد تصادمی نبوده است که درآن راننده­ی زن درآن دخیل باشد، گفت:« آنها باید احترام شوند؛ آنها قانون را نمی شکنند.»

فاطمه یکی از زنان تاکسی ران می­گوید که وی قبلا با استادان و وابستگانش که درپوهتون رفت و آمد داشتند، بصورت ماهانه قراداد بسته بود.

آخرین کاری وی با تیم مبارزات انتخاباتی یکی از نامزدان انتخاباتی بوده است که وی نخواست نامش را فاش کند.

وی گفت:« من از نامزدانی که افرادی بد  دارند، می­ترسم و اگر آنها بدانند که موتر من به تیم نامزد رقیب وی به اجاره بوده است، مرا اذیت می­کنند.»

درشهر مزارشریف، مانند تاکسی رانی زن، زنان دیگر نیز موترهای شخصی­ دارند.

ماریا رهین، یکی از استادان پوهنتون بلخ که برای مدت درازی راننده بوده است، گفت بهبودی امنیت باعث شد تا زنانی، مانند خودش، تصمیم به رانندگی بگیرند.

وی خنده کنان گفت:« از زمانی که رانندگی می­کنم با مشکلی مواجه نشده­ام. برخی اوقات، بعضی­ها به شکل دیگری نگاه می کنند. زمانیکه موتر دربیرون از شهر پنچر می شود،‌  بدم می­آید.»

جای تعجب هم نیست که برخی از مردان تاکسی دار از این رقیبان خوش­شان نمی آید.

غلام مصطفی یکی از تاکسی رانان مزارشریف ادعا می­کند که زنان صرفاً  موترهای اتومات را رانندگی می­توانند.

وی با لبخند می گوید:« اگر موتر آنها درجایی خراب شود، مجبوراستند موتر را به مسافران گذاشته و خود، فرار کنند.»

وی افزود که اگر تعداد تاکسی رانان زن افزایش یابد، آنان سواری­های تاکسی رانان مرد را جذب خواهند کرد. مردان، ازاینکه زنان با آنها شیرین زبانی می­کنند، تاکسی­های زنان راننده را ترجیح خواهند داد.

این دید مردم عامه را که تاکسی رانی برای یک زن شرم­آوراست، به سختی می­توان نادیده گرفت.

حاجی هاشم دکاندار درشهرمزارشریف گفت:« من دیده­ام که یک زن پیر تاکسی رانی می­کند و مردم به او کاری ندارند. مگر نمی دانم. زنان جوانی که تاکسی رانی میکنند،‌ واقعاً برای رفع نیازمندیهای زندگی­شان است یا برای کارهای خلاف. مردم درمورد آنها هزاران گپ می­زنند، مگر خدا می­داند که حقیقت چی است.»

قبوم بابک خبرنگار در مزارشریف است که خبرنگاری را در اتستیوت گزارشدهی جنگ و صلح آموخته است.