Prosrpski revolt uzdrmao makedonsku crkvu
U strahu da bi sukobi u crkvi mogli ugroziti nacionalno jedinstvo, makedonske vlasti reagovale hapsenjem pobunjenog svestenika.
Prosrpski revolt uzdrmao makedonsku crkvu
U strahu da bi sukobi u crkvi mogli ugroziti nacionalno jedinstvo, makedonske vlasti reagovale hapsenjem pobunjenog svestenika.
Makedonski parlament je spreman da pruzi podrsku Makedonskoj pravoslavnoj crkvi ciji velikodostojnici vode bitku protiv pobunjenih svestenika. Ova pubina mzoe dovesti do ponovnog postavljanja neugodnih pitanja o identitetu zemlje.
Odlucan u nameri da spreci cepanje unutar pravoslavne crkve, parlament priprema saopstenje kojim ce pruziti podrsku vodjstvu crkve u aktuelnom sukobu sa oko trideset monaha.
Ovi otpadnici su objavili da napustaju Makedonsku crkvu i pridruzuju se pobunjenom episkopu Zoranu Vraniskovskom, koji se zalaze za ponovno stavljanje ove institucije pod kontrolu Srbije.
Ocekuje se da ce saopstenje biti usvojeno ove sedmice, a njegov cilj je da se podrzi jedinstvo i nezavisnost Makedonske pravoslavne crkve. MPC.
Vraniskovski, cije je svestenicko zvanje episkop Jovan, uhapsen je sa jos nekoliko svestenika dok je vrsio sluzbu u svom stanu u Bitolju, 11. januara. Ostali svestenici su oslobodjeni, ali episkop Jovan je i dalje u pritvoru.
Vlasti pravdaju ovaj postupak govoreci da je u toku istraga o optuzbama za izazivanje verske mrznje.
Grupe za ljudska prava, ukljucujuci i Amnesty International, zahtevale su da on odmah bude oslobodjen, cemu su se, sasvim ocekivano, pridruzile Srpska i Grcka pravoslavna crkva. Javnost je bila sokirana saznanjem da se medju uhapsenima prilikom prepada u Bitolju nalaze i dva ugledna svestenika za koje se verovalo da su lojalni MPC i razmatrani su kao kandidati za zvanje episkopa.
Njihov postupak unosi strah od daljih podela unutar Makedonske crkve, dok novi manastiri prelaze na stranu prosrpske frakcije.
Makedonska crkva je proglasila autokefalnost, ili crkvenu nezavisnost, od Srpske pravpslavne crkve, SPC, 1967.godine, potezom koji je ucinjen u koordinaciji sa komunistickim vlastima, da bi se tako osnazio makedonski identitet unutar jugoslovenske federacije.
SPC je ulozila protest, pa makedonska autokefalnost nije priznata od strane predstavnika drugih pravoslavnih crkava u svetu.
Da bi se resio ovaj problem, SPC je 2002.godine predlozila da Makedonska crkva prihvati poluautonomni status pod upravom Beograda. Ostra reakcija javnosti primorala je makedonske crkvene lidere da odbiju ovaj predlog.
Predlog iz Srbije prihvatio je jedino episkop Jovan, koji je u to vreme bio Episkop Veleski. Nakon sto je smenjen sa ovog polozaja, srpski svestenici su dolili ulje na vatru proslog maja kada su ga imenovali za Arhiepiskopa Ohridskog.
Izvori bliski upravnom sinodu Makedonske crkve izjavili su za IWPR da u crkvi nisu bili previse zabrinuti zbog ovog slucaja, sve dok mu, neposredno pred hapsenje, cak jedna trecina svestenika u zemlji nije pruzila podrsku.
Njihovo otpadnistvo izazvalo je strahovanja od daljih podela u crkvi i mogucnosti da prakticno bude oformljena paralelna crkva, ukoliko novi manastiri pristupe ohridskoj arhiepiskopiji.
Dok Bugarska nastavlja da odbija da prizna makedonski kao zaseban jezik, a Grcka insistira na koriscenju rogobatnog imena Bivsa Jugoslovenska Republika Makedonija, BJRM, jer severna provincija Grcke nosi ime Makedonija, Skoplju su najmanje potrebne nove sumnje u status nacionalne crkve.
Mnogi makedonski analiticari prepoznaju grcki rukopis u pozadini ove debate. Oni tvrde da je SPC u velikoj meri zavisila od grcke finansijske pomoci za vreme ratova devedesetih godina, i da sada Atina vrsi pritisak na Beograd da spreci nastajanje istinski nezavisne crkve u Makedoniji. Takve tvrdnje odbacuju i Srbija i Grcka.
Tokom prosle decenije, vlasti u Skoplju se nisu mesale u crkvena pitanja. Ali vlada se sada nalazi pod pritiskom da reaguje zbog strahovanja da bi se MPC mogla sasvim raspasti.
Premijer Makedonije, Branko Crvenkovski, iz Socijaldemokratske partije, objavio je da ce njegova vlada nastaviti da podrzava nezavisnu crkvu "reagujuci na mesanje u unutrasnje stvari Makedonije koje dolazi iz inostranstva".
Izvor iz vladajuce Socijaldemokratske partije izjavio je da je vlada ozbiljno shvatila ovu pretnju crkvi. "Ovo je prvi put da je drzava reagovala represivnim sredstvima i stavila Jovana iza resetaka da bi odbranila jedinstvo Makedonske crkve," izjavio je.
Isti izvor napominje da dovodjenje u pitanje nezavisnosti MPC nije samo crkveni problem, vec se dotice i nekih osetljivih politickih pitanja, kao sto je spor sa Grckom oko imena zemlje.
"Morali smo da se umesamo jer crkva izgleda nije u stanju da sama resi svoje probleme. Ukoliko bi ovaj rascep eskalirao, ponovo bi se otvorila citava debata o makedonskom identitetu," izjavio je.
Pobunjeni svestenici krive crkvu za nastalu krizu, tvrdeci da bi prihvatanje Ohridske arhiepiskopije moglo uciniti kraj njenoj visedecenijskoj izolaciji u pravoslavnom svetu.
Otac David, jedan od svestenika koji su zateceni u Jovanovom stanu, izjavio je za IWPR da je njihov motiv bilo nezadovoljstvo verskim vodjstvom u Makedoniji.
On je optuzio crkvene vlasti da zanemaruju manastire i posmatraju svoje kongregacije samo kao izvor novca.
Crkveni Sinod, izjavio je on, posmatra manastire "samo kao imovinu i sredstva koja treba da donesu prihod, a ne kao duhovne centre".
"Ako Sinod smogne snage da otvoreno razgovara o unutrasnjim problemima crkve i ako se neki od njegovih clanova povuku sa polozaja, to bi moglo otvoriti vrata za konacno resavanje ovog problema," izjavio je otac David, dodajuci da se protivi postojanju paralelnih crkvi u Makedoniji.
Makedonski crkveni zvanicnici su odbili da razgovaraju o pobunjenim svestenicima, osim sto su njihov postupak opisali kao "izdaju". Ali jedan visoki crkveni izvor priznao je za IWPR da bi ova kriza mogla dovesti do promena u vodjstvu crkve.
Vlada ne bi zelela da se dalje mesa u ovaj problem i ocekuje da ga crkva sama resava, dok ce slucaj episkopa Jovana biti prepusten sudu.
Ali, javno pokazivanje podrske crkvi iz parlamenta, i cinjenica da iza jedne od optuzbi protiv episkopa Jovana stoji Ministarstvo unutrasnjih poslova, pokazuju da je vlada uvucena u ovaj dugi spor.
Zoran Bojarovski je zamenik urednika dvonedeljnika Forum.
