Pritvorenik govori o zlostavljanjima u prijedorskom logoru

Velma Šarić

IWPR-trained journalist

Friday, 30 September, 2011

The link has been copied

Piše: Velma Šarić iz Sarajeva (TU br. 711, 30. septembar 2011.)

Suđenje bivšem lideru bosanskih Srba, Radovanu Karadžiću, nastavljeno je ove sedmice svedočenjem jednog bivšeg pritvorenika, koji je govorio o ubijanju i zlostavljanju Bošnjaka i Hrvata na području Prijedora tokom 1992. godine.

Prijedor je jedna od 21 opštine koje se pominju u optužnici protiv Karadžića. Prema navodima tužilaštva, okrivljeni je „planirao, ohrabrivao, naređivao i/ili pomagao i podsticao progone po političkoj i verskoj osnovi protiv bosanskih Muslimana i Hrvata“ nastanjenih u tim opštinama.

Karadžić je optužen i za planiranje i nadziranje opsade Sarajeva, koja je trajala 44 meseca, i u kojoj je poginulo skoro 12,000 ljudi; kao i za masakr nad oko 8,000 muškaraca i dečaka, koji je u julu 1995. počinjen u Srebrenici.

Jedan od preživelih zatvorenika zloglasnog logora Omaska nadomak Prijedora, Nusret Sivac, svedočio je ove sedmice na poziv optužbe o ubistvima i zlostavljanju ne-Srba, kojem je – kako tvrdi – bio očevidac tokom 1992.

Sivac je do 1990. bio specijalista za policijske komunikacije i kodiranje, da bi onda postao dopisnik bosanske državne televizije iz Prijedora. Pred Haškim tribunalom je već svedočio o etničkom čišćenju koje je na početku rata počinjeno na području te opštine.

Sivac je ove sedmice pred sudom rekao da su srpske snage Prijedor zauzele u aprilu 1992., te da su „sprovele etničko čišćenje [ne-Srba] u maju“. Svedok je ispričao kako je 10. jula 1992. bio uhapšen, te kako su ga bivše kolege odvele u prijedorsku policijsku stanicu.

Po Sivčevim rečima, pripadnici policije su tada počeli da tuku zarobljenike, dok su bivše kolege srpske nacionalnosti sve to posmatrale i smejale se. Svedok je kazao da je ubrzo potom bio prebačen u zatvorski logor Omarska.

Opisujući ono što je video i doživeo u Omarskoj, Sivac je rekao da su „hiljade Muslimana bile držane u neprijateljskim i nehumanim uslovima. Tukli su ih, ubijali i mučili. Nisu dobijali dovoljno hrane. Žene su bile zlostavljane.

„Zarobljenici su stravično izgledali, bilo je očigledno da su pretrpeli veliko nasilje; bili su izgladneli i bolesni zbog uslova u logoru. Bilo je ljudi koji čak nisu mogli da stoje, koliko su bili pretučeni.“

Sivac je potom rekao da je u julu 1992. nekolicina visokih zvaničnika vladajuće Karadžićeve Srpske demokratske stranke (SDS) iz Banja Luke i Prijedora posetila zatvorski logor Omarska.

„Radoslav Brđanin, Radoslav Vukić, Predrag Radić, Stojan Župljanin, Milomir Stakić, Milan Kovačević, Simo Drljača i ostali su posetili logor. Zarobljenici su bili prisiljeni da pevaju srpske pesme, podižu tri prsta (što je srpski pozdrav) i uzvikuju ’Ovo je Srbija!’“, kazao je svedok.

Tribunal je Brđanina i Stakića kaznio sa 32, odnosno 40 godina zatvora za zločine počinjene na području Prijedora. Suđenje Stojanu Župljaninu još traje. Kovačević je u avgustu 1998. umro u pritvorskoj jedinici Haškog tribunala, neposredno po početku sudskog procesa protiv njega. Drljaču su NATO-snage ubile u operaciji hapšenja koja je 1997. godine bila izvedena na temelju poternice Haškog tribunala.

Nastavljajući da svedoči, Sivac je sudu rekao da je otprilike 20. jula 1992. u logor Omarska stiglo dvanaest autobusa, kojima su dovezeni Bošnjaci iz nekoliko sela sa područja Novog Brda, koje su – kako je naveo – etnički očistile srpske snage.

U optužnici protiv Karadžića tvrdi se da je oko 150 seljana sa tog područja bilo ubijeno 20. jula 1992.

Po dolasku u Omarsku, bošnjački zarobljenici su bili postrojeni pred zid, a onda zlostavljani i ubijeni – kazao je Sivac.

„Mi smo u Omarskoj taj zid prozvali Zid plača“, rekao je Sivac, imajući pritom na umu jevrejski verski spomenik u Jerusalemu. Dodao je da su potom dvojica zarobljenika koje je poznavao izvedeni vani i rečeno im je da vatrogasnim crevom uklone krv i ostale tragove nasilja.

Sivac je oslobođen u avgustu, a u decembru 1992. mu je bilo dozvoljeno da napusti Prijedor. Međutim, rekao je da je pre toga bio prinuđen da vlasništvo nad svojom imovinom prenese na srpske vlasti opštine Prijedor.

Tokom unakrsnog ispitivanja svedoka Karadžić je – nastavljajući da se brani samostalno – tvrdio da su Bošnjaci u aprilu 1992. pripremali napad na Prijedor. Svedok je taj navod porekao, podsećajući ga da se grad u to vreme nalazio u okruženju Jugoslovenske Narodne Armije (JNA).

Karadžić je insistirao na tome da se sa liderima vodeće bošnjačke partije, Stranke demokratske akcije (SDA), dogovorio o tome da Srbi i Bošnjaci izvrše podelu opštine Prijedor.

Svedok je rekao da je SDS navodne pregovore o podeli Prijedora koristio da kupi vreme za pripremu napada na opštinu, te da u SDS-u nikada nije ni postojala namera da se podela izvrši, već samo da se ta opština u potpunosti zauzme.

Suđenje se nastavlja naredne sedmice.

Velma Šarić je obučena novinarka IWPR-a iz Sarajeva.