Makedonija: Smenjeni mitropolit uzvraca udarac

Smenjeni mitropolit preti da ce otkriti imena kolega koji su zajedno sa njim bili spremni da prihvate predominaciju srpske crkve nad makedonskom.

Ovo je poslednji deo visenedeljne religiozno-politicke sage oko kontraverznog plana da se Makedonska pravoslavna crkva, MPC, stavi pod kontrolu Srpske pravoslavne crkve, SPC.

Mitropolit velesko-povardarski Jovan optuzen je ovog meseca u Makedoniji kao "izdajnik" i oduzeta su mu zvanja zbog pokusaja da MPC pripoji SPC kao autonomnu, ali podredjenu jedinicu.

Srpsko svestenstvo u medjuvremenu izjavljuje da ce i dalje priznavati smenjenog svestenika, a nakon njegove smene SPC je obustavila sve kontakte sa makedonskim crkvenim vlastima.

Makedonci su iritirani pokusajima da se na ovaj nacin razresi dugotrajni sukob dve crkve koji datira jos od samoproklamovane autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve sezdesetih godina.

Jovan sada tvrdi da je upotrebljen kao zrtveni jarac u ovom sukobu. Sinod ga je poslao na tridesetodnevno ispastanje u manastir Svetog Djordja Mucenika u Negotino, blizu Velesa, ali, nakon sto su gnevni lokalni stanovnici zakljucali vrata isposnice, bio je primoran da se vrati u stan svojih roditelja u Bitolju. Od tada je dom svoje porodice proglasio za crkvu.

Ovo je samo poslednji u nizu kontroverznih dogadjaja. Pocetkom ovog meseca, Jovan se zakljucao u svoju sluzbenu rezidenciju i odbio da je napusti, zbog cega je lokalna policija morala da provali vrata, dok je sinod i zvanicno objavio svoju odluku da smeni mitropolita.

On je potom izdao saopstenje kojim optuzuje policiju da je postupila nezakonito, posto su crkva i drzava prema makedonskom ustavu odvojene, i tvrdi da vlasti nisu imale pravo da se mesaju u sprovodenje crkvene odluke.

S druge strane granice, u Srbiji, crkvena hijerarhija je osudila smenu nekadasnjeg saveznika. "Prekidamo sve odnose i pregovore sa crkvom u Skoplju", izjavio je Mitropolit niski Irinej, odbijajuci da upotrebi sluzbeno ime Makedonske pravoslavne crkve.

Poglavar Srpske pravoslavne crkve, Patrijarh Pavle, izdao je saopstenje kojim osudjuje angazovanje policije u smeni Jovana sa njegovog polozaja.

U jednako borbenom tonu, portparol Makedonske pravoslavne crkve, Mitropolit ohridski i kicevski Timotej, optuzio je Srpsku pravoslavnu crkvu da pokusava da razori Makedonsku pravoslavnu crkvu, dodajuci da se to "ne moze dozvoliti".

Daleko od bilo kakvog ispastanja, Jovan je zapretio da ce otkriti detalje o citavoj "zaveri". Na dan 24.jula, u lokalnim novinama u Skoplju izjavio je da su ga drugi clanovi lokalnog sinoda ubedili da prihvati ponudu SPC, obecavajuci da ce ga podrzati. Prema tvrdnjama mitropolita, njegove kolege su promenile misljenje nakon zestoke reakcije makedonskog naroda, koji ovaj predlog vidi kao napad na svoj identitet.

Prema predlogu koji je dala Srpska pravoslavna crkva, a koji je sacinjen u Nisu u Srbiji, Makedonska pravoslavna crkva bi dobila ime "Ohridska episkopija" i bila bi stavljena pod jurisdikciju srpske Patrijarsije.

Mitropolit Jovan javno je prihvatio predlog SPC u pismu upucenom patrijarhu Pavlu od 29.juna. Patrijarh Ruske pravoslavne crkve Aleksej II bio je medju onima koji su pozdravili ovaj potez.

Ruska crkva snazno podrzava poziciju srpske crkve i ne priznaje MPC. Sekretar moskovske Patrijarsije za odnose sa drugim pravoslavnim organizacijama, otac Nikolaj Balasov, izjavio je prosle nedelje za skopske novine "Utrinski Vesnik" da je stav ruske crkve prema "sizmi makedonske crkve vec odavno poznat".

Grcka pravoslavna crkva deli stav ruske i srpske crkve prema makedonskoj crkvi. Da bi razbile ova izolaciju, Makedonska pravoslavna crkva i politicke delegacije posecivale su Patrijarha u Konstantinopolju, vrhovnog poglavara pravoslavnog sveta, cak nekoliko puta prosle godine, zahtevajuci od njega da prizna autokefalni status Makedonske pravoslavne crkve.

Ovi pokusaji nisu dali uspeha. U medjuvremenu, televizija A1 u Skoplju emitovala je izjavu anonimnog diplomate koji tvrdi da se iza pokusaja da se Makedonska pravoslavna crkva privoli da prihvati autonomni status unutar Srpske pravoslavne crkve i promeni ime nalaze Atina, Beograd i Moskva.

Politicki analiticari u Makedoniji vide akciju crkvenih vlasti protiv mitropolita Jovana kao znak "zahladjenja" u odnosima Makedonije i severnog suseda.

Zanimljivo je da je Bugarska pravoslavna crkva odbila da se prikljuci horu podrske Jovanu, zadovoljavajuci se saopstenjem da ce ispitati ovu stvar na sinodu zakazanom za jesen.

Pretpostavlja se da su Bugari, koji vec dugo i sami polazu pravo na Makedoniju, zapravo zadovoljni novim sukobima izmedju Srbije i njenog juznog suseda.

Znacajno je da je prosle nedelje u jednom clanku u sofijskim dnevnim novinama "Demokratija" otvoreno upucen poziv Bugarskoj pravoslavnoj crkvi da prizna autokefalnost Makedonske pravoslavne crkve - sto je potez koji neki posmatraci ocenjuju kao pokusaj da se sukob produbi.

Zoran Bojarovski je urednik skopskog casopisa "Forum".