MAQEDONI: SHPERTHEN LUFTA TREGTARE ME SERBINE

Nje lufte tregtare ka shperthyer ndermjet Maqedonise dhe Serbise, duke kercenuar te ardhmen e marreveshjes per tregtine e lire te nenshkruar nga te dy shtetet ne vitin 1996 dhe duke demtuar bizneset ne te dyja anet e kufirit.

Maqedonia pretendon se Serbia ka shkaktuar kete konflikt kur filloi te bllokoje importin e lire te disa nen produkteve te naftes nga Maqedonia, Shtatori e kaluar.

Ne shenje hakmarrje, Maqedonia dy jave me pare ka pergatitur nje liste mallrash te cilat nuk mund te eksportohen me nga Serbia pa pasur me pare nje autorizim special. Ne kete liste perfshihen nenprodukte te naftes, makina, miell dhe biskota, me nje vlere e cila per vitin e kaluar eshte llogaritur ne 7.7 milion dollare Amerikan.

Besnik Fetai, ministri i ekonomise se Maqedonise, ka thene se Shkupi ka vendosur "masa reciproke" pasi Beogradi nuk ka pranuar te terheqe ndalimet qe ka vendosur vitin e kaluar dhe ka shtuar disa te tjera ne fillim te ketij muaji, duke perfshire edhe produkte kimike. "Kjo eshte nje shkelje direkte e marreveshjes per tregtine e lire te nenshkruar ndermjet Maqedonise dhe Jugosllavise," ka thene ai.

Autoritetet Serbe nuk kane dhene asnje shpjegim publik per vendimet e tyre, megjithese jo zyrtarisht aresyeja per keto veprime ka qene sasia e tregtise se paligjeshme nder kufitare me nenprodukte te naftes.

Beogradi duket te jete i shqetesuar se nenproduktet e naftes po hyjne ne menyre ilegale ne vend. Gjate konferences se fundit ne Prishtine per kontrabanden e duhaneve, Beogradi ka kerkuar qe vendet e tjera te Ballkanit te zgjidhin problemin e kontrabandes se karburanteve permes territoreve te tyre.

Te gjtiha perpjekjet e mija per te marre me teper informacion nga qeverite Serbe dhe Jugosllave per kete problem nuk kane pasur sukses.

Kjo lufte tregtare nuk prek te gjithe Jugosllavine. Tregtia ndermjet Maqedonise, Malit te Zi dhe Kosoves ka vazhduar pa nderprerje.

All attempts by this reporter to find out more information from Yugoslav

and Serbian government have been unsuccessful.

Ekspertet ne Shkup nuk e kuptojne aresyen pas vendimit te Beogradit per te vendosur keto shtrengime, sepse vlera e tregtise ndermjet dy shteteve qe prej nenshkrimit te marreveshjes per tregtine e lire ne vitin 1996 arrin ndermjet 400 deri 500 milion dollare ne vit. Jugosllavia perben tani partnerin e dyte me te madh tregtar per Maqedonine pas Gjermanise.

Marreveshja e vitit 1996 ka krijuar nje treg pa tarifa tregtare per te dyja shtetet per 97 perqind te te gjitha mallrave. Nga kjo marreveshje perjashtohen vetem disa mallra industriale dhe prodhime bujqesore si ushqimet e konservuara, dhe prodhimet e mishit dhe qumeshtit.

Ndersa dy qeverite kane keto mosmarreveshje, kompanite nga te dyja anet e kufirit po vuajne pasojat ne aspektin ekonomik. Stojco Stojanov, drejtues i BIM, ne Shen Nikolla te Maqedonise, e cila eksporton produkte bituminoze ne Serbi, thote se pregatitja e dokumentave qe kerkohen eshte nje problem shume i madh burokratik.

"Tani me duhet te pres mbi 10 dite per te marre nje leje per te eksportuar mallrat e mija, per nje shume prej 3 milion dollare ne vit," thote ai. Stojanov ka frike se firmat rivale ne Serbi do te perfitojne nga ky rast dhe do te hyjne ne tregun e tij.

Masat reciproke te Maqedonise kane prekur gjithashtu Mak Auto, te Kumanoves, e cila nuk mund te importoje me veturat Yugo nga Crvena Zastava ne Kragujevac, ne Serbi. Masat e reja shtrenguese bejne qe kjo firme mos te kete te drejten as te ekspozoje veturat ne panairin e veturave ne Shkup, ne muajin Maj.

Vlatko Dzimov, drejtues i Mak Auto, thote se perfshirja e veturave ne luften tregtare do te demtoje edhe disa firma te tjera ne Maqedoni. Keto jane firma te cilat furnizojne Crvena Zastava-n me pjese te vecanta per veturat, si rripat e sigurimit dhe pasqyrat. Nder keto firma jane Ruen, Ohis, Medicinska Plastika dhe AGP-Oher.

Keto probleme do te paraqiten me 15 Maj ne nje takim te komisionit per zbatimin e tregtise se lire ne Beograd. Por duket se asnjera pale nuk eshte e pergatitur te beje leshime ndaj pales tjeter.

Sabina Fakiq eshte nje gazetare e cila punon per TV A1 ne Maqedoni.