خؤثشانداني هةلَةبجة توندوتيذي لصدةكةصتةوة

يةكصك دةكوذرصت كاتصك هةزاران كةس دةنطي نارِةزايي خؤيان ئارستةي دةسةلاَتدارن ئةكةن، كة ثصيانواية مةينةتييةكانيان ئستغلال دةكةن و هيضيشيان بؤناكةن بة مةبةستي يارمةتيداني بؤ باشبووني طوزرةرانيان لة ثاشماوةي ضةكي كيمياوي سةدام

خؤثشانداني هةلَةبجة توندوتيذي لصدةكةصتةوة

يةكصك دةكوذرصت كاتصك هةزاران كةس دةنطي نارِةزايي خؤيان ئارستةي دةسةلاَتدارن ئةكةن، كة ثصيانواية مةينةتييةكانيان ئستغلال دةكةن و هيضيشيان بؤناكةن بة مةبةستي يارمةتيداني بؤ باشبووني طوزرةرانيان لة ثاشماوةي ضةكي كيمياوي سةدام

16ي 3دا كاتص كة دانيشتواني هةلَةبجة هاتنة سةر شةقامي دةروازةي شار بؤ دةربرِيني نارِةزايي لة بةرامبةري ئةوةي كة خؤيان دةلَصن هيضيان بؤ نةكراوة بؤ ئاوةدانكردنةوةي شارةكة.



لاوصكي تةمةن 17 سالَ كوذراو ضةند كةسصكي تريش برينداربوون لة ثصكداداندا لة طةلَ هصزةكاني ئاسايش، نزيكةي 2000 كةس كة زؤربةيان طةنج بوون رذانة سةر جادةوة بؤ بةرطرتن لة بةرثرسان لة ضوونةناوةوةي هةلَةبجةو بةشداريكردن لة يادكردنةوةي كارةساتي هةلَةبجة كة لة سالَي 1988دا و لة لايةن سوثاي سةدام حوسةينةوة روويداو تصيدا 5000 كةس طيانيان لةدةستدا.



دةسةلاَتداراني هةلَةبجة، لة ثارصزطاي سلصماني، فةرش سوريان راخستبوو بؤ رؤذي ثرسةطصران. لة سةرةتاي هةفتةي رابردوودا رصكخةراني خؤثشاندان بةلَصنياندابوو كة رصثصوانصكي هصمنانة بكةن و لةسةر جادةدا دانيشن بؤ بةرطرتن لة هاتني بةرثرسان و ميوانان بؤ شارةكة.



بةلاَم ئامادةكاري هصزةكاني ئاسايش ماناي ئةوةي دةطةياند كة دةسةلاَتداران سوورن لةسةر ئةوةي هةموو شتصك بةثصي ثلانة.



وةفدي نصودةولَةتي لة شاري هصرؤشيماو ئيتالَياوة رؤذي 15ي 3 سةرداني شارةكةيان كردبوو.



رؤذي 16ي 3 مةراسيمةكة نةكرا دواي سص سةعات لة طرذي كة تيايدا خؤثشاندةران تايةيان سوتاندو بةرديان خستة ناو شةقامةكةوةو هةروةها ضةندينيشان لةسةر شةقامةكة راكشان بؤ ثصشطيري لة بةرثرسان لة رؤيشتن بؤ ناو شارةكة.



طروثصك لة خؤثشاندةران بةدةم بةردوةشاندنةوة هةلَيانكوتاية سةر ئةو مةزارطةيةي كة بؤ قوربايناني كارةساتةكة دروستكراوة، و ئاطريان تصبةردا ئةمةش بووةهؤي ئةوةي كة دووكةلَي رِةش بةسةر شارةكةدا بةرزبصتةوة. هةندصك خةلَك وتيان كة مةزارةكة بووتة "بانك" كة بةرثرسان ثارةي تصدا ثةيدا دةكةن بؤ خؤيان.



هةروةها خؤثشاندةران ئاطريشيان بةرداية سةر مؤزةخانةي تةنيشت مةزارةكةو كة بؤ قوربانيةكاني هصرشة كيمياييةكة ئةنجامدراوةو دةستيانكرد بة شكاندني شوشةو درِاندني وصنةي قوربانييةكان.



كامةران، دةرطاي يةكصك لة سةلاجةكاني كردةوةو كؤمةلَصك بيرةو مةشروباتي تصدا بيني كة بوويةهؤي تورِةكردني، "ئةمة مةزارطةي شةهيدانة يان نادي؟" هةروةها وتي، "بؤ نةيسوتصنين ئةمة رِؤذي ثرسةطصرانةو مةسئولةكان ئةيانةوصت تصيدا بخؤنةوة."



ثةيامنصراني IWPRبة ضاوي خؤيان بينيان كة هصزةكاني ئاسايش تةقةيان بة ئاسمانداو لةو خؤثشاندةرانة كردةوة كة هةلَيانكوتابووية سةر مةزارةكة. بة قسةس ضةند شاسةدحالَصك كوردة ئةحمةد، 17، سةرةتا برينداركرابوو، دواتر فيشةكصكي تري ثصوةنرابوو.



دكتؤرصك لة نةخؤشخانةي هةلَةبجة، كة نةيويست ناوي ببرصت، وتي كوردة لة دوو فيشةكي بةركةوتووة.



هةروةها ئةو دكتؤرة وتيشي كة نزيكةي دةكةسي تر لة حةستةحانة تيماركراون، و ضواريان لة نةخؤشخانة ماونةتةوة بةهؤي سةختي برينةكانيانةوة. يةكصك لة خؤثشاندةرةكان وتي كة نزيكةي 100 كةس لصدانيان خواردووة.



مةريوان هةلَةبجةيي، يةكصك لة رصكخةران، وتي، "ئةمة دووبارةبوونةوةي كارةساتي هةلَةبجةية."



بةرثرسصكي ئةمني كة نةيوست ناوي خؤي ببات وتي هصزةكاني ئاسايش وةلاَميان بة تةقةكردن داوةتةوة لةبةر ئةوةي كة سةرةتا خؤثشاندةران تةقةيانكردووة. هةروةها ئةو بةرثرسة وتيشي كة ضةند خؤثشاندةرصك بؤ ماوةيةكي كورت دةستطيركراون بةلاَم هةموويان ئازادكراون.



ناوضةكاني باكوري عصراق بؤ ماوةيةكي زؤر بة ئارامي ماونةتةوةو دووربوون لة توندوتيذييةكاني بةشةكاني تري عصراق.



لةوانةية كوردستان ئارامترين بةشي عصراق بصت، بةلاَم طةنجان بةشصوةيةكي بةردةوام نارِةزاييان بةرامبةر بة دةسةلاَتداران دةربرِيوة كة دةبصت سةرثةرشتييان بكةن، بةلاَم طةنجان ئةوان بة نةبووني شةفافيةت و طةندةلَي تؤمةتبار ئةكةن.



لة لافيتةكاندا كة بةدةستي خؤثشاندةرانةوة بوو بة رووني باس لةوةدةكرا كة داواكاري خةلَكةكةيان ثشتطوص خراوة.



سالَ لة دواي سالَ، سياسةتمةدارني ثارتي ديموكراتي كوردستان و يةكصتي نيشتماني كوردستان، دصن بؤ يادكردنةوةي قوربانياني كارةساتةكةو بةلَصني ئةوةدةدةن كة كار بؤ ئاوةدانكردنةوةي شارةكة بكةن. بةلاًَم دانيشتواني شارةكة ئةلَصن هيض نةكراوة- ذصرخاني ئابووري شارةكة لة حالَةتي داتةثيندايةو جادةكان قيرتاو نةكراون و هصشتاش ذمايةكي زؤر خانوو ثاشماوةي رووخاني سةردةمي شةرِي سةدام لةطةلَ ئصرانداي ثصوةماوة، هةروةها خزمةتطوزاري تةندروستي هصشتا وةك ثصويست نيية، هةرضةندة هصرشةكة سةدان كةسي بة نةخؤشيةكاني هةناسةدان و شصرضةنجةو ضةند كصشةيةكي ترةوة بةجصهصشتووة.



عةلي حةسةن، خاوةني دوو شةهيد كة بةشداري لة خؤثشاندانةكةدا كرد، وتي كة خانوويةكي بؤ دةرضووة بةلاَم لصيان سةندوةتةوةو دراوةتة ئةندامصكي حزبةكان، "ئةبصت تةعةويز بكرصمةوة، حكومةت ئةم شارةي ئيهمال كردووة، ثصويستيمان بة خزمةتطوزاري تةواو هةية."



عيماد ئةحمةد، جصطري سةرؤكي حكومةتي هةرصم لة ئيدارةي سلصماني، وتي، "ئةو كارصكي تصكدةرانةبوو، ئصمة لصكولَينةوةي لةسةر ئةكةين،"



مةهدي مةحمود، نوصنةري يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان لة هةلَةبجة، وتي كة هةموو ثارتة سةرةكييةكان رازي بوون لةسةر لصكؤلَينةوةي توندوتيذييةكةو هةروةها ثصكهصناني ليذنةيةك بؤ جصبةجصكردني داواكارييةكاني خةلَك.



بةلاَم ثصدةضصت ماوةيةك ثصويست بصت بؤ بنيادنانةوةي متمانةي خةلَك.



حةبين تؤفيق عةبدولاَ، كة لة خةستةخانة تيماردةكرا دواي ئةوةي برينداربووبوو، وتي، "تةنها داواي مافي خؤمانمان ئةكرد، حةق نةبوو بةم شصوةية وةلاَممان بدرصتةوة."



ئةم راثؤرتة لةلايةن موحةريري راثؤرتةكاني قةيرانةكاني عصراق، مةريوان حمةرسعيدو رؤذنامةنوساني راهصنراوي IWPR ئامانج خةليل و ئةيوب كةريم و ئيسماعيل عوسمانةوة لة هةلَةبجة ئامادةكراوة.







Frontline Updates
Support local journalists