ثاش ئةوةي زنجيرةيةك لة هةرِةشةي كوشتن ئارِاستةي قوتابيان و مامؤستايان دةكريَت، قوتابخانةكان لة سيَطؤشةي سوننيدا دادةخريَن

حةيدةر رازي ئةلموسةوي و عةلي مةرزوق – بةغدا

ثاش ئةوةي زنجيرةيةك لة هةرِةشةي كوشتن ئارِاستةي قوتابيان و مامؤستايان دةكريَت، قوتابخانةكان لة سيَطؤشةي سوننيدا دادةخريَن

حةيدةر رازي ئةلموسةوي و عةلي مةرزوق – بةغدا

Tuesday, 22 February, 2005

كاتيَك شةرِي فةلوجة لة سةرةتاي تشريني دووةمدا دةستيثيَكرد، قوتابخانةكان لة لةتيفية و يوسفية و مةحمودية، كة سيَ شارؤضكةي دراوسيَن و كةوتونةتة باشوري بةغداوة لة سيَطؤشةي بةدناوي سوننيدا، ضةند بةياننامةيةكيان بةدةستطةيشت كة تيايدا داوايانليَكرابو قوتابخانةكان دابخةن ئةطينا رِووبةرِووي سةرةنجامي خراث دةبنةوة. خويَندن بؤ رِؤذي دوايي رِاطيرا.


ئةنوةر ئيسماعيل كة بةريَوةبةري قوتابخانةيةكي سةرةتايية لة ناوضةكةدا رِوونيكردةوة "موجاهيدةكان هةرِةشةيان ليَكردين و ووتيان ئةبيَت قوتابخانةكة دابخةين بؤ نيشانداني ثشتطيريمان لة جةنطاوةرةكان لة فةلوجة." هةروةها ووتي "ئةم ناوضةية لةلايةن طروثة ضةكدارةكانةوة كؤنترؤلَكراوة، لةبةر ئةوة نابيَت هةرِةشةكة بة خةمسارديةوة وةرطرين. قوتابخانةكانمان ئاسايشيان بؤ دابيننةكراوة و ثاريَزطاري ناكريَن."


ئةمين عةبدولهادي كة بةرِيَوةبةري قوتابخانةيةكي ترة لة ناوضةكةدا، ضيرؤكيَكي تؤقاندني هاوشيَوةمان بؤ دةطيَرِيَتةوة. ئةو دةلَيَت "هةفتةيةك لةمةوبةر، موجاهيدةكان بازطةيةكيان لة نزيك قوتابخانةكةمانةوة دانا. هةر شؤفيَريَك طويَي لة طؤراني بطرتاية لة سةيارةكةيدا ليَياندةدا و ثيَيان دةووتن دةبيَت لة باتي ئةوة طويَ لة وانة ئايينيةكان بطرن، بؤ ئةوةي فيَربن ضؤن دذي داطيركةران دةوةستنةوة."


هةروةها ووتي "موجاهيدةكان قوتابيةكانيان تؤقاندبو، لةبةر ئةوة قوتابخانةكةم داخست – ثيَم وابو كة ئةمة باشترين رِيَطةية بؤ ثاراستني منالَةكان و كارمةندةكانم."


لة كاتيَكدا ئةو هةرِةشانة بوةتة مايةي تورِةيي زؤر لة مامؤستايان و قوتابيان، بةلآم دةلَيَن كة ضاريان نية و ئةبيَت طويَرِايةلَي بكةن. زؤريان هةستدةكةن كة هةتا ديَت زياتر دةبنة بةشيَك لة شةرِةكة لة كاتيَكدا خؤيان ئةيانويست بةشيَك نةبن لةو شةرِة.


ئةنوةر ئيسماعيلي بةرِيَوةبةر ثرسياري ئةوةي كرد و ووتي "ئيَستا نزيكةي 400 قوتابي لة خويَندن دابرِاون و 15 مامؤستاش لة مالَةوة بةتالَ دانيشتون بةهؤي موجاهيدةكانةوة. ئايا ض باشيةك لةمةدا هةية؟" هةروةها ووتي "موجاهيدةكان لة ناوضةكةي ئيَمةدا دةلَيَن هةر كةسيَك ئيش لةطةلَ حكومةت يان ئةمريكيةكاندا بكات تاوانبارة و ئةبيَت بكوذريَت."


ئةنوةر ئيسماعيل بةردةوام دةبيَت و دةلَيَت "بؤ ئةوةي ذياني خؤت بثاريَزيت، ئةبيَت وةرةقةيةك ئيمزا بكةيت كة ثيَيدةلَيَن ‘وةرةقةي رِةتكردنةوة’ و تيايدا بنوسيت كة تؤ ئيتر ئيش بؤ حكومةت ناكةيت. ئةطةر ئةمةش بكةيت، ئةوا ديارة ئةبيَت واز لة ئيشةكةت بهيَنيت."


لة كاتيَكدا هيَشتا ضةندين ناوضة لة سيَطؤشةي سوننيدا لة ذيَر كؤنترؤلَي جةنطاوةرة ياخيبوةكانداية، بيَئوميَدبوني خةلَكاني عيَراقي ئاسايي لة بارودؤخةكة لة زيادبونداية.


ئومةيمة مةحمود كة مامؤستاي قوتابخانةيةكي سةرةتايية ووتي "ثيَويستة حكومةت و هيَزةكاني هاوثةيمانان كؤتايي بةم دياردةية بهيَنن." هةروةها ووتي "ئيَمة هةميشة لةبةردةم هةرِةشةي ئةوةداين يان بمانتةقيَننةوة يان بة هاوةن بؤردومانمان بكةن، ئيَستا هةرِةشةيةكي رِاستةوخؤي تريشمان زيادكردووة. موجاهيدةكان هاتنة بةردةم قوتابخانةكةم و بؤ ئةوةي بة زؤر ثيَمان دابخةن تةقةيان دةكر بةهةوادا بؤ ئةوةي نيشاني بدةن كة بةجيدديانة."


خةلةف موحةممةد كة جوتياريَكة لة لةتيفية لةو برِوايةداية كة ثيَويستة خةلَك هةلَويَست وةربطريَت لة دذي تؤقاندن. خةلةف ووتي "داخستني قوتابخانةكان هةنطاويَكي خراثة. ثيَويستة خويَندن بةردةوام بيَت. ئةمة ملكةضكردني ئيَمةية بؤ ثرِوثاطةندةي موجاهيدةكان كة ئةتوانن كاريطةريان هةيبَت بؤ سةر ذياني ئاسايي لة عيَراقدا."


هةروةها ووتي "ئةبيَت دواجار بؤش و بليَر ئةم شتة ضارةسةر بكةن. منالَةكانمان ثيَويستيان بة خويَندن هةية."


تةنانةت لةو حالَةتانةشدا كة بةرِيَوةبةرةكان برِيريانداوة طياني خؤيان بخةنة مةترسيةوة و قوتابخانةكانيان بكةنةوة، هةنديَك لة قوتابيان و مامؤستايان لة ترسان ناويَرن دةوام بكةن.


مةيساء جاسم كة مامؤستاية ووتي "كاتيَك خيَزانةكةم بيستيان كة طروثةكةي زةرقاوي مامؤستا دةكوذن، برِيارياندا لة مالَةوة بمهيَلَنةوة هةتا مةسةلةكة ضارةسةر دةكريَت. لة كؤتايي مانطي يانزةوة دةوامم نةكردووة."


لةتيف كةريم كة بةلَيَندةريَكي ناوخؤيية برِياريداوة منالَةكةي لة مالَةوة بهيَلَيَتةوة. ناوبراو رِوونيكردةوة و ووتي " كة بيستم مةترسيةكي وةها لة ئاراداية، ضيتر نةمهيَشت منالَةكم بضيَتةوة بؤ قوتابخانة، ضونكة من ئةزانم ئةم زةلامانة لة دةستيانديَت هةرِةشةكانيان بة عةمةلي جيَبةجيَبكةن." لةتيف بةردةوامبو ووتي "هةفتةي ثيَشوو لة مةحمودية بينيمن، بة جلوبةرطي رِةشةوة خؤيان كرد بة دوكانيَكي تةلةفوني مؤبايلدا. سيَ كةسيان طرت، ئينجا وازيان لة دوانيان هيَنا و ئةوي تريان لةطةلَ خؤياندا رِاثيَضكرد." هةروةها ووتي "كة سةيارةكةيان ليَخورِي و دووركةوتنةوة دةستيان كرد بة تةقاندني سةلية فيشةك بة هةوادا. لةو كاتةوة ئةو كةسة نةبينراوةتةوة."


كةريم، هةروةكو ئةو ضةندين خةلَكةي IWPR قسةي لةطةلَ كردون، ضيرؤكي زؤري لابو سةبارةت ثةلاماري ياخيبوان بؤ سةر خةلَكي ئاسايي. كةريم ووتي "رِؤذيَ دواتر، لاشةي ثياويَكمان دؤزيةوة كة لة شةقامةدا فرِيَدرابوو و ثارضة كاغةزيَك لة دةميدابوو ليَي نوسرابوو ‘ئةمة ضارةنوسي هةموو سيخورِ و بةكريَطيراويَكة كة ئيش بؤ طاردي نيشتماني بكات’."


لةطةلَ دووبارةبونةوةي ئةم ضيرؤكانة لة سةرتاسةري كؤمةلَطةكاني ئةو ناوضةيةدا، ناردنةوةي قوتابيان و مامؤستايان بؤ قوتابخانةكانيان شتيَكة نزيكة لة مةحالَةوة بةبيَ باشبونيَكي تةواو لة بارودؤخي ئةمنيدا.


وةزارةتي ثةروةدةش بيَدةسةلآتة. ليَثرسراويَك لةو وةزارةتة كة نةيويست ناوي خؤي ئاشكرا بكات، ووتي "ئيَمة ئاطاداري بارودؤخةكةين. ئيَستا لة قسةكردنداين لةطةلَ وةزيردا و هةولَدةدةين ضارةسةريَكي بؤ بدؤزينةوة."


حةيدةر رِازي ئةلموسةوي و عةلي مةرزوق رِاهيَنراوي IWPR ن لة بةغدا.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists