رةخنةطران دةلَيَن كارة درِندةييةكاني ئةم دوايية بةشيَكي ئةنجامي شكستي هيَزة نيَودةولَةتيةكانة لة دابينكردني ثؤليسي طونجاو و كؤنترؤلَكردني سةر سنور.

نوسيني عةقيل جةبار لة بةغداد

رةخنةطران دةلَيَن كارة درِندةييةكاني ئةم دوايية بةشيَكي ئةنجامي شكستي هيَزة نيَودةولَةتيةكانة لة دابينكردني ثؤليسي طونجاو و كؤنترؤلَكردني سةر سنور.

نوسيني عةقيل جةبار لة بةغداد

Tuesday, 22 February, 2005

رةخنةطران دةلَيَن كة ئةمريكا ئيلتيزامةكاني خؤي ثشتطويَ خستوة وةك هيَزيَكي داطيركةر لةريَي طرتني سنورةكاني عيَراقةوة بؤ ريَطرتن لة دزةكردني ضةكداري بياني بؤ ناو عيَراق. هةروةها ئةوان دةلَيَن ئةمريكيةكان ثيَويستيةكانيشيان دابين نةكردوة بؤ عيَراقيةكان تا ثاريَزطاري لة خؤيان بكةن.


عةبدولعةزيز حةكيم ي سةركردةي طروثي ئةنجومةني بالآي شؤرِشي ئيسلامي شيعة لة عيَراق، كة ثاش تةقينةوةكاني 2 ي ئازار قسةيكرد، وتي " هيَزة داطيركةرةكان بةرثرسياريَتيان دةكةويَتة ئةستؤ ضونكة نة خةلَكي عيَراق دةثاريَزن و نة ليَشياندةطةرِيَن خؤيان خؤيان بثاريَزن."


زؤر لة عيَراقيةكان دةلَيَن كة هاوثةيمانان بةرثرسن لة شكستي زامنكردني سنورةكاني ولآت. موئةيةد جةعفةر ، تةمةن 27 سالآن، دانيشتوي طةرِةكي ئةلكازمية ي بةغداد كة تةقينةوةكان طرتيةوة ، وتي " ئةمريكا بةرثرسة – ناتوانيَت كؤنترؤلَي سنورةكان بكات و ئةمةش وا دةكات تيرؤريستةكان بةئاساني بتوانن بيَنة ناو عيَراقةوة."


موئةيةد وتي " ثشكنيني جدي نية لةسةر سنورةكاني عيَراق . خؤم ئةمةم بيني كاتيَك ضوم بؤ ئوردن بؤ كرِيني ئؤتؤمبيل. طةرِامةوة بؤ عيَراق بة بيَ ئةوةي كةس بمثشكنيَت، تةنانةت بة بيَ ثاسثؤرت و بةلَطةنامةي سةفةر."


وتةبيَذاني هاوثةيمانان بةوة رةد دةدةنةوة كة زؤر كات مةحالَة بةربطيريَت لةو هيَرشكةرانةي مولتةزيمن و ضارةي هةمو شتيَكيان لةلاية.


ثاش تةقينةوةكان – كة مةزارة شيعيةكاني كةربةلا و كازميةي طرتةوة لة يةكيَك لة رؤذة هةرة ثيرؤزةكاندا بؤ موسلَمانة شيعةكان – جيَطري بةرِيَوةبةري ئؤثةراسيؤنةكاني هاوثةيمانان ليواء روكن مارك كيميت وتي هيَزةكاني ئةمريكا لة حالَةتي ئاساييدا خؤيان بةدور دةطرن لةو شويَنة ثيرؤزانة. ئةو وتي، لةجياتي ئةوة ئةو هيَزانةي سةر بة دامةزراوة شيعية ئاينيةكانن بةرثرسن لة ئاسايشي مةزارةكان، لةكاتيَكدا ثؤليسي عيَراقي خةفةرياتي بازطةكان دةطرن لةسةر ريَي شارؤضكةكان و زؤربةي كات بة هاريكاري لةطةلَ ميليشياكاندا.


زؤر لة ثؤليسة عيَراقيةكان دةلَيَن كة هاوثةيمانان شكستخواردو بون لة دابينكردني سةرضاوةي طونجاو و تةنسيقيان لةطةلَ ناكةن. هةنديَك ئيديعاي ئةوةش دةكةن كة هيَزةكاني ئةمريكا ريَدةدةن بة تيرؤريستة طومانليَكراوةكان تيَبثةرِن تةنانةت كاتيَكيش عيَراقيةكان دةيانطرن.


حوسام ئةلرِةشادي كة ثؤليسيَكي سةر بة طةرِةكي ئةلبةياع ي خؤرئاواي بةغداد ة، وتي " ئامرازي ثةيوةنديمان نية و ئةمريكيةكانيش بةتةنيا جيَمان دةهيَلَن. بؤية نةمانتوانيوة كؤنترؤلَي تةقينةوةكان بكةين يان ريَيليَبطرين."


رةشيدي روداويَكي لةيادة كة تيايدا سيَ ئةندامي ئاسايشي ناوخؤ سةرقالَي ليَكؤلَينةوة بون لةبارةي شويَني تةقينةوةيةكةوة كاتيَك سوثاي ئةمريكي تةقةيان ليَكردن ضونكة ئةمريكيةكان ثيَيان وابو كة ئةمان بةرثرسن لة تةقينةوةكة. ئةو دةلَيَت هةرضةندة هيَزةكاني هاوثةيمانان ثؤزشيان هيَنايةوة و قةرةبوي خيَزاني قوربانيةكانيان كرد، روداوةكة كةمي هةمئاهةنطي ثيشاندةدات.


لة زؤر حالَةتدا، تاونباركردنةكان بة كةمتةرخةمي ئةوةندةي تر طةورةكراون بة قسةوقسةلَؤكةكان. بؤ نمونة، ثاش هيَرشةكاني سةر كازمية قسةوقسةلَؤك هةبو كة هيَزةكاني هاوثةيمانان دوو هاولآتي سعودييان ئازادكردوة كة لة لايةن هيَزي ميليشياي بةدري سةر بة ئةنجومةني بالآي شؤِرشي ئيسلاميةوة لة عيَراق دةستطيركرابون هةر ثاش تةقينةوةكة.


سالم عةرةيبي كة زةرةنطةرِيكة لة طةرِكي كازمية ، وتي " ئةوان ] ميليشياي بةدر [ يةكيَك لة تيرؤريستةكانيان دةستطيركرد ثاش ئةوةي قايشي تةقينةوةكةي كاري نةكرد و ئينجا هاوثةيمانان هاتن و برديان." دواتر سالم بيستي كة ئةو ثياوانة ئازادكراون.


كيمت كة لة لايةن IWPR ةوة ضاوثيَكةوتني لةطةلَ سازكرا، دوثاتي كردةوة هيَزة ئةمريكيةكان دوو سعودييان دةستطيركردوة ثاش تةقينةوةكان و بؤيان دةركةوتوة كة بةشيَوةيةكي ياسايي هاتونةتة ناو ولآتةوة.


لةبارةي ثاراستني سنورةوة، كيمت وتي كة هيَزة ئةمريَكيةكان ضةند كؤضبةريَكي ناساييان دةستطيركردوة و كارةكةيان قورستر بوة بةوةي ئةو خيَلآنةي لةسةر سنورةكان دريَذبونةتةوة ضالاكانة يارمةتي ئةوانة دةدةن كة دزة دةكةنة ناو ولآتةوة.


ئةو وتي " خيَلَةكان يارمةتيان دةدةن كة بيَنة ناوةوة بؤ خؤرئاواي عيَراق لة شارؤضكةكاني حوسةيبة و ئةلقائيم ةوة."


سةرؤكي دةسةلآتي كاتي هاوثةيمانان ثؤلَ بريَمةر، لة 31 ي ئازار دا ثةيماني دا كة ئاسايشي " سنورة ثرِ كونةكاني " عيَراق بةهيَز بكات لةريَي " كارمةندي زؤرتر و تةكنةلؤذياي نويَ و ريَوشويَني توندترةوة."


بريَمةر لة بةياننامةيةكدا وتي هاوثةيمانان ئةو 8 هةزار كارمةندي ئاسايشةي سةر سنور بة ريَذةي دوو ئةوةندةي ئيَستا زياد دةكات و ذمارةي خالَي ثةرِينةوة سنورييةكان سنوردارتر دةكةن و سيستميَكيش ديَننة كايةوة كة بة شيَوةيةكي ثؤزةتيظانة دةستنيشاني هةر كةسيَك بكات كة ديَتة عيَراقةوة يان جيَيدةهيَلَيَت .


بةلآم كيمت رؤذيَك ثاش تةقينةوةكان لة كؤنطرةيةكي رؤذنامةنوسيدا وتي كة كؤنترؤلَكردني سنورةكاني عيَراق مةحالَة.


ئةو وتي " كيَشةي تيرؤريستةكان لةو جؤرة نية كة بتوانيت بيوةستيَنيت بة دروستكردني ديواريَك بة بةرزي ميليَك بة دريَذايي 1700 كيلؤمةتر."


" ئةطةر تيرؤريستةكان ئةوةندة زيرةك بن كة ئةو جؤرة بؤمبانة دروست بكةن كة بينيومانن،بيَطومان ئةوةندة زيرةك دةبن كة بتوانن لة سنورةكان بثةرِنةوة."


عةقيل جةبار رؤذنامةنوسيَكي راهيَنراوي IWPR لة بةغداد.


Frontline Updates
Support local journalists