دواي دذايةتيكردني جةنط، UN دةستيكردوة بة بيركردنةوة دةربارةي رِؤلَيَك بؤ دواي جةنط.

نوسيني ئايان ويليامز لة نيويؤرك

دواي دذايةتيكردني جةنط، UN دةستيكردوة بة بيركردنةوة دةربارةي رِؤلَيَك بؤ دواي جةنط.

نوسيني ئايان ويليامز لة نيويؤرك

Tuesday, 22 February, 2005

واقعيةت لة رِيَي سكرتيَري طشتي نةتةوة يةكطرتوةكان كوفي عةنانةوة هاتة ناو مةسةلةكةوة، كة وتاريَكي ثيَشكةشي ئةنجومةني ئاسايش كرد و تيايدا بةرثرسياريَتي ثاراستني مةدةنيةكاني بةبيري لايةنة شةرِكةرةكان هيَنايةوة، ئةو ووتي "بة بيَ ئةوةي بة هيض شيَوةيةك ئةو بةرثرسية بطرينة ئةستؤ يان لة طرنطي كةم بكةينةوة، ئيَمة لة نةتةوة يةكطرتوةكان هةر شتيَكمان ثيَبكريَت دةيكةين بؤ يارمةتيدان."


عةنان ووتي كة ثيَشنياري طؤرِانكاري كردوة لة بةرنامةي نةوت بةرامبةر بة خؤراك دا – كة هةر ئيَستا خواردني نيوةي دانيشتواني عيَراق دةدات و لةوانةية دواي جةنط ثيَويست بكات هي نيوةكةي تريش بدات – بؤ رِيَدان بة نةتةوة يةكطرتوةكان كة جيَي رِذيَمي عيَراقي بطريَتةوة لة بةلَيَننامةكةدا. بؤ ضةند هةفتةيةك سكرتاريةتي UN و ئةمريكا طفتوطؤي بيَدةنطيان طيَرِاوة دةربارةي سيناريؤكاني دواي جةنط وة UN دةبيَت بة وريايي هةنطاو بنيَت بؤ ئةوةي وا نةبينريَت كة بةو ثةلاماردانة رِازيبوة كة عةنان خؤشي ووتويةتي لة دذي ثةيرِةوي نةتةوة يةكطرتوةكانة.


هةرضةندة سةرؤك جؤرج بؤش هيض طويَي نةدةدا بة شكستي لة دةسكةوتني برِياريَكي نةتةوة يةكطرتوةكان، بةلآم دةيزاني كة نزيكترين هاوثةيماني، سةرةك وةزيران تؤني بليَر، ثيَويستي بة بةياساييكردني بةشداريكردني هةبو لة جةنطدا. هاوشان لةطةلَ سةلماندني خاوةنداريَتي عيَراقيةكان بؤ نةوتةكةيان (هةرضةندة خؤي لادا لة ثرسياري ئةوةي كة كيَ بؤي دةبيَت بيكرِيَت )، بليَر تواني ثةيمانيَكي سةرةكي لة جؤرج بؤش بسةنيَت: ثةيماندانيَكي ئاشكرا كة نةتةوة يةكطرتوةكان لة بنياتنانةوةدا بةشداردةبيَت، بة برِياريَكةوة بؤ بة ياساييكردني رِذيَمي داطيركةر.


لة رِوي سياسيةوة، ئةو ثةيمانة بةس بو بؤ ئةوةي بليَر وةزيري طةشةثيَدانةكةي، كليَر شؤرت بهيَليَتةوة كة تةنها ضةند رِؤذيَك لةوةو ثيَش هةرِةشةي دةست لةكاركيَشانةوةي كردبوو بة هؤي ديثلؤماسيةتة "كةمتةرخةمةكةي" سةرةك وةزيرانةوة. رِؤبن كوك، وةزيري دةرةوةي ثيَشوتري تؤني بليَر، ئةو دةم دةستي لةكار كيَشابوةوة و وتاريَكي دوورودريَذي بةهيَزي دةستلةكاركيَشانةوةشي ثيَشكةشكردبو.


مؤديَلي رِؤلَي نةتةوة يةكطرتوةكان، ئةو تؤزةي كة هةية، ثيَدةضيَت وةك كؤسؤظؤ بيَت. لةو حالَةتةدا دةستيَوةرداني نيَودةولَةتي بة برِياريَكي ئاشكراي ئةنجومةني ئاسايش قبولَنةكرا. بةلآم UN قبولَكردنيَكي شاراوةي نيشاندا بة دامةزراندني ئيدارةيةكي مةدةني سةر بة نةتةوة يةكطرتوةكان. ئةو دةولَةتانةي كة دذي بؤمبارانةكة بون، وةك رِوسيا، بة ثةرؤش بون بؤ هاتنةوة ناو طةمةكة و ئةمريكاش بة دودلَيةوة رِازيبو.


لة عيَراق لة 2003 دا، لةوة ناضيَت واشنتن دواي جةنط لة بةشداريكردنيَكي رِةمزي زياتر رِيَ بة UN بدات. زؤربةي ئةندامةكاني ئةنجومةني ئاسايش نائوميَدن بةهؤي ئةو زيانةي بة ثةيرِةوي نةتةوة يةكطرتوةكان طةشتوة و هيوادارن كة مايةي ضاككردنةوة بيَت لة رِيَي برِياريَكةوة كة كؤتايي جةنط دياري بكات، تةنانةت ئةطةر فةرِةنسا و ئةلَمانيا و رِوسياش ثيَداطرن لةسةر بؤوونةكانيان.


دادثةروةري وردةكارييةكي طران دةبيَت. واشنتن ليستيَكي عيَراقية زؤر داواكراوةكاني رِاطةياندوة . كةضي لةوة دةضيَت خؤي بة درؤ بخاتةوة بة ثيَشنياركردني مةنفا بؤ سةدام حسيَن – و ليَبوردنيشي ،بة شاراوةيي.


دياريكردني شويَني هةر دادطاييكردنيَك كاريَكي طران دةبيَت. واشنتن زؤر بة توندي لة دذي دادطايةكي تاواني نيَودةولَةتية، بؤية دةتوانريَت ئةو ئةطةرة بخريَتة لاوة. بةلآم طواستنةوةي طيراوةكان بؤ دورطةي طوانتانامؤ، تةنانةت بة بيَ تاوانباركردنيشيان، موجازةفةيةك دةبيَت بؤ زيادكردني تورِةيي لة هةريَمةكةدا بؤ دةستيَوةرداني ئةمريكي. دادطايةك بة سةرثةرشتي UN وةك ضارةيةكي ناوةرِاست دةردةكةويَت كة ئةوةش دةبيَتة هؤي دوثاتكردنةوةي رِؤلَيَك بؤ نةتةوة يةكطرتوةكان.


لةوانةية UN هةولَبدات رِؤلَي ثشكنةرةكانيش زيندو بكاتةوة. هةرضةندة بؤ ئيَستا كارةكةي هانز بليَكس كؤتايي هاتوة، بةلآم تيمةكةي ئةزمونيَكي طةورةيان كؤكردوةتةوة لةسةر سيستمةكاني ضةكي عيَراقي. لة دواي جةنط، كاتيَك ئةمريكا هةولَدةدات ئاستي ضةكة كؤكوذةكاني عيَراق ئاشكرابكات، زؤريَك لة UN بةهيوان كة ثشكنةرةكان بانطبكريَنةوة بؤ دابينكردني سةلماندنيَكي بيَلايةن بؤ هةر دؤزينةوةيةكي ئةمريكي – تةنانةت ئةطةر ئةوة بيانوةكاني رِؤشتني واشنتن بؤ شةرِ بةهيَزبكات.


ئايان ويليامز،موحةريريَكي ثيَشتري IWPR و بؤ ماوةيةكي زؤريش ثةيامنيَري UN بوة.


Frontline Updates
Support local journalists