ذنة سياسةتمةدارةكان لة ثةراوصزخستن دةترسن

ئةو ذنانةي كة خاوةني كورسي ثةرلةمانن خةمي ئةوةيان هةية ثشتطوص بخرصن ئةو كاتةي ثؤستةكاني حكومةتي نوص دابةش دةكرصن.

ذنة سياسةتمةدارةكان لة ثةراوصزخستن دةترسن

ئةو ذنانةي كة خاوةني كورسي ثةرلةمانن خةمي ئةوةيان هةية ثشتطوص بخرصن ئةو كاتةي ثؤستةكاني حكومةتي نوص دابةش دةكرصن.

.



ئةندامة ذنةكاني ثةرلةمان دةلَصن ئةوان وةدةرنراون لةو ووتووصذة ضةند مانطةيةي كة بؤ ثصكهصناني حكومةتي نوص ئةنجام دراون و هيض ذنصكيش نية سةرؤكايةتي هيض يةكصك لة ثارت يا هاوثةيمانيةتية سةرةكيةكان بكات.



داواكاري دةستوور، كة دةلَصت ذنان دةبصت 25% ي كورسيةكانيان هةبصت لة ثةرلةماندا، بةدي نةهصنراوة ضونكة لة ئصستةيا نوصنةرايةتي ذنان لة ليستةكاندا 19% ية، واتة 52 ئةندامي ذن دةبن لة تصكرِاي 275 كورسيةكةي ثةلةرمان.



ئةو دةسةلآتة سياسية دياريكراوةي كة ذنان بةدةستيان هصناوة ثرسيارصكي ووروذاندووة كة ئايا تا ضةنصك نوصنةرةكانيان لة باسكردني كصشةكاني ذناندا كاريطةر دةبن لةناو ثةرلةمان و حكومةتدا.



مةيسون ئةلدةمةلوجي، كة ئةندام ثةرلةمانصكي سةر بة ليستي نيشتماني عصراقية و لةلايةن ئةياد عةلاوي سةرؤك وةزيراني ثصشوةوة سةرؤكايةتي دةكرصت، ثصي واية دةستبةسةراطرتني ثارتة ئايينيةكان كاري كردووةتة سةر بةشداري ذنان.



لة كابينةي ثصشوودا ذنان شةش وةزارةتيان بةرِصوة دةبرد، بةلآم مةيسون ووتي ئةوان خةمي ئةوةيانة كة لة حكومةتي نوصدا، "ذنان بة ثياوان جصيان بطيرصتةوة يان بة هيض شصوةةيةك بةشداريان ثصنةكرصت."



ئةطةري ئةوة هةية كة ذنصك، كة مومكينة سةر بة ليستي نيشتماني عصراقي بصت، وةك جصطري سةرؤك وةزيران دامةزرصنرصت ئةمة ثاش ئةوةي لة كؤتايي هةفتةي ثصشوودا ضةند ذنة سياسةتمةدارصك دواي يةكصك لة ضوار ثؤستةكةيان كردووة. ئيئتلافي عصراقي يةكطرتووش، كة طةورةترين كوتلةية لة ثةرلةماندا، ثشتطيري لةو ثصشنيارة كردووة.



بةلآم بة طشتي، رؤلَي ذنان لة حكومةتدا طرنطيةكي كةمتري ثصدراوة لة كاتصكا سةركردة سياسيةكان هةولَي ثصكهصناني يةكةم حكومةتي هةميشةيي عصراقن. ووتوصذي جيدي دواجار تةنها ئةم هةفتةيةدا دةستي ثصكرد كة ضوار مانط ثاش هةلَبذاردنةكان دةكات.



كؤسثة سةرةكيةكان لةسةر ثؤستي سةرؤك وةزيران بوو – كة ئةم مةسةلةية كؤتايي هةفتةي ثصشوو يةكلايي بوةوة كاتصك جةواد ئةلماليكي بؤ ئةو ثؤستة ثالَصورا – و هةروةها لةسةر دابةشكردني ثؤستة وةزاريةكان بوو لة نصوان طروثة كصبرِكصكةرةكاندا. ثؤستةكاني ذنانيش بةهؤي ململانصي ئةوةي ئايا كوتلةي سوننة يان شيعة دةبصت وةزارةتةكاني ناوخؤ و بةرطري بةرن ثشتطوص خراون لة كاتصكدا بةغدا تووشي توندوتيذي تايفي بووة.



ذنان تةنانةت هيض بةشداريةكيان ثصنةكراوة لة طفتوطؤكاندا. سامية عةزيز كة ئةندام ثةرلةمانصكي كوردة ووتي، "ذنان هصشتا ناتوانن كار بكةنة سةر رصرِةوي ثرؤسةي سياسي."



ليستي نيشتماني عصراقي بة سةرؤكايةتي عةلاوي ضارةكصكي ئةو 25 كورسيةي بردوويةتيةوة داويةتي بة ذنان، بةلآم هةموو كوتلةكان وايان نةكردووة تةنانةت ئةوانةشي كة زياتر ثشتطيري لة سياسةتي عيلماني و ليبرالَ دةكةن. هاوثةيماني كوردستان 53 كورسي بةدةستهصناوة، بةلآم تةنها نؤ كورسي –واتة 17% ي تصكرِاي كورسيةكاني- داوة بة ذنان. ئيئتلافي عصراقي يةكطرتووي شيعة، كة بة كوتلةيةكي موحافزكار دادةنرصت لة رووي ئايينيةوة، بةشصكي باشتري داناوة بؤ ذنان كة ئةويش 23%ي كورسيةكانيةتي لة ثةرلةماندا.



ليستصكي عةرةبي سوننة كة ئةويش بةرةي عصراقية بؤ دايةلؤطي نيشتماني هيض ذنصكيان دانةناوة لةنصو 11 ثةرلةمانتارةكةياندا، لة كاتصكدا هاوثةيمانيةتيةكي تري عةرةبي سوننة كة ئةويش بةرةي تةوافوقي عصراقية 20% يان نؤ لةو 44 كورسيةي بة دةستي هصناوة بةخشيويةتي بة ذنان.



جينان ئةلعوبةيدي، كة نوصنةرايةتي ئيئتلافي عصراقي يةكطرتوو دةكات لة ثةرلةماندا، ووتي ئةو رصذة طشتيةي كة 25%ي ثةرلةمانة لة رصطةي تةرخانكردنصكي كراوةوة بؤ كورسيةكان بةدي دةهصنرصت. 45 كورسي لةو جؤرة هةية لة ثةرلةماندا كة هصلَراونةتةوة بؤ ئةوةي دابةش بكرصن بةسةر ئةو حيزبانةدا كة تةواو نوصنةرايةتي نةكراون لة ثةرلةماندا ئةمةش وةك سيفةتصكي نوصنةرايةتيكردني رصذةيي.



سةرباري ئةمةش ذنة ثةرلةمانتارةكان وادةرئةكةون كةمتر خةمي ثرِكردنةوةي رصذة دانراوةكة بن لةضاو خةمياندا بؤ نةبووني دةسةلآتي راستةقينةيان لة حكومةتدا. ذنة ثةرلةمانتارةكان دلَنيان كة وةزارةتي كاروباري ذنانيان دةدرصتص، بةلآم بةدةر لةمة وادةرئةكةوصت كة حةزصكي كةم هةبصت بؤ بةخشيني ثؤستة بةهصزةكان بة ذنان.



جينان ووتي "ذنان هيوايان واية دةرفةتيان هةبصـت ببنة وةزير، بةلآم ثصويستة فشار بخةنة سةر حيزبةكانيان."



بة ثصي قسةكاني جينان كصشةي ثةراوصزخستني سياسي لة ثةرلةماندا لةو شكستة درصذخايةنةوة سةرضاوةي طرتووة كة بؤ ثشتطيريكردني ذنان ئةبصت هةبصت لة ثارتة سياسيةكاندا.



جينان ووتي "ئةمة كصشةيةكي تازة نية."



ذنة ثةرلةمانتارةكان لة سةرتاسةري وولآتدا ثةيمانيانداوة مةسةلةي ذنان – هةر لة توندوتيذي خصزانيةوة هةتاكو مةسةلةي دامةزراندن و خوصندةواري – بخةنة ئةولةويةتي يةكةميانةوة.



يةكصك لة هةرة مةسةلة ثرِ كصشمةكصشةكان كة رووبورووي ثةرلةمان دةبصـتةوة ياساي كاروباري شةخسية. ئةو حوكمة دةستووريةي كة هيض ياسايةك ناتوانصت ناكؤك بصت لةطةلأ ئيسلامدا بووةتة مايةي خةمي زؤر لة داكؤكيكةراني مافةكاني ذنان كة دةلَصن دةبصت ذنان مافي ئةوةيان هةبصت برِيار بدةن لةسةر ئةوةي ئايا دةيانةوصت ياساي ئيسلامي هاوسةرطرتن و تةلآق و مةسةلةي ميرات بةرِصوةبةرصت يان نا.



جينان ووتي ذنة ثةرلةمانتارةكان رةضاوي ثصكهصناني كوتلةيةكي ذنانيان كردووة بؤ داكؤكيكردن لة ثصناو مافةكاني ذنان و زيادكردني دةسةلآتيان لة ثةرلةماندا. هةروةها ووتي زؤر لة هاورِصكاني هةمان بةرنامةي كاريان هةية.



هةرضةندة، واديارة كة هيض هةولَصك نةدرابصت بؤ دامةزراندني كوتلةكة ثصش ئةوةي حكومةتي نوص ثصكبهصنرصت.



سةركردة ذنةكان لة رابردووشدا رةضاوي دروستكردني كوتلةيةكي لةم شصوةيةيان كردووة بةلآم هةر دايان نةمةزراندووة. هةندصك رةخنة دةطرن لة سياسةتمةدارة ذنةكان لةسةر ئةوةي كة شكستيان هصناوة لة تةحةدي كردني ثارةتةكاني خؤيان.



مةحمود عوسمان، كة ثةرلةمانتارصكي كوردة، تصبني ئةوةي كرد كة كؤمةلَطةي عصراقي هةر بة باوكسالاري دةمصنصتةوة و دذي ئةوة دةبصـت ذنان ثؤستي بةرزيان هةبصت. بةلآم ووتيشي طةر ذنان لة ثةرلةماندا يةك بطرن و بطةنة ثصشنياري هاوبةش، "ئةوا ئةو كوتلةية دةتوانصت رؤلَصكي طرنط بطصرِصت."



زةينةب ناجي رؤذنامةوانصكي راهصنراوي IWPRة لة بةغدا.
Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists