باري ئةمني لة بةسرة هةرةسدةهصنصت

لة كاتصكدا حيزبة شيعيةكان كصبرِكصيانة بؤ دةسةلآت، توندوتيذي لة بةسرةدا ثةرةدةسصنصت.

باري ئةمني لة بةسرة هةرةسدةهصنصت

لة كاتصكدا حيزبة شيعيةكان كصبرِكصيانة بؤ دةسةلآت، توندوتيذي لة بةسرةدا ثةرةدةسصنصت.

Tuesday, 19 September, 2006
.



بة طوصرةي قسةي ئةو دانيشتوان و شيكاركارة سياسيانةي (IWPR) ضاوثصكةوتني لةطةلَ كردوون، لة دووةم طةورةترين شاري عصراقدا، سةرضاوة نةوتية دةولَةمةندةكان و هةذموني سياسي لةبةردةستداية بؤ هةر كةسصك هةولَبدات دةستيبكةوصت، شةرِي دةسةلآت بوةتة هؤي هةرةسهصناني باري ئةمني و حكومةت.



مامؤستاياني زانكؤ، ئةفسةراني سوثا و ثياواني ئاييني موسلَمان و كةسايةتية كؤمةلآيةتيةكان كراونةتة ئامانجي تيرؤركردن لةم مانطانةي دواييدا. لة كاتصكدا هةندصك لة هصرشةكان دةكرصنة سةر عةرةبي سوننة و ئةنداماني ثصشووي حيزبي بةعس، بةلآم وادةردةكةوصت خةلَكاني تر طلاونةتة ئةو ململانص كوشندةيةي نصوان ميليشياكان كة ثالَيانداوةبةثالَ طروثة رِكةبةرةكان و لايةنة سياسيةكانةوة.



لة ئةنجامي ئةو توندوتيذية، باري ئةمني هةتا دصت بةرةو خراثبون دةضصت، تةنانةت ئامادةيي 8 هةزار سةربازي بةريتاني توندوتيذي كؤتايي ثصنةهصناوة.



دواي ئةوةي نوري ئةلماليكي سةرةك وةزيران حالَةتصكي كتوثرِي بؤ ماوةي مانطصك رِاطةياند لة 31 ي مايسدا، توندوتيذي لة باتي ئةوةي كةمبكات زياديكرد. لة ماوةي ضةند رِؤذصك دواي رِاطةياندنةكةي، لة هصرشصكي خوصناويدا 35 كةس كوذران و دةياني تريش برينداربون لة بازارِصكي ميللي ئةو شارةدا و لة ئةنجامي تةقةكردن لة مزطةوتصكي سونني.



ئيبراهيم عرصبي، 38، كارمةندي حكومةت، ووتي "ئيجرائاتةكاني حكومةت بةسرةي كردووةتة بؤمبصكي تةوقيتكراو كة لةوانةية لة هةر لةحزةيةكدا بتةقصتةوة." هةروةها ووتي "ئصمة لة باروزروفصكي سةختدا دةذين و ئةو ئيجرائاتة نوصيانةش يارمةتي سةقامطيربوني باري ئةمني نةداوة."



هةندصك ثصيانواية ماوةي ضةند مانطصكة بةسرة لة بارصكي طرذدا دةذي. لة كاتصكدا ئةم شارة زؤرينة شيعةنشينة ئارام دياربوو بة بةراوورد لةطةلَ شارةكاني تري عصراقدا كة توندوتيذي بالَي بةسةرياندا كصشاوة، ثياواني ئاييني شيعة و هةروةها ئةنداماني كؤمةلَطةي عةرةبي سوننة لةم شارةدا كوذراون و زؤرصك لة ئةنداماني كؤمةلَطةي سوننة شارةكةيان بةجصهصشتووة.



سةلام رِازي بةرِصوةبةري نوسين لة طؤظاري "ئةلناس" لة بةسرة، ووتي ئةو شةرِة سياسيةي ئصستا رِةطورِيشةي قولَي هةية لة رِكةبةري نصوان لايةنة شيعية جياوازةكاندا.



ئةنجومةني بالآي شؤرِشي ئيسلامي لة عصراق و حيزبي فةزيلة بةهصزترين حيزبي شيعين لةم بةشةي عصراقدا، هةروةها وةكو هصزي سةرةكي سةيردةكرصن كة رِكةبةريدةكةن بؤ دةسةلآتي سياسي و كؤنترؤلَكردني نةوتي بةسرة.



هةرضةندة بةسرة دةولَةمةندة بة سةرضاوة نةوتيةكان، زؤربةي دانيشتوانةكةي هةذارن بة هؤي سالَةها لة ستةمكاري لةسةر دةستي رِذصمي بةعسدا كة ثةيرِةوي سياسةتصكي دوذمنكارانةي دةكرد بةرامبةر ئاواتة سياسيةكاني شيعة. بةقاضاغ بردني نةوت لة بةسرةوة، كة طةورةترين بةندةري عصراقة، بةردةوامة لة ئيفليجكردني ئابوري فشةلَي عصراقدا.



هةردوو حيزبةكة بةوة تاوانباردةكرصن كة تةنها لايةنطراني خؤيان دادةمةزرصنن و ئيشيان دةدةنص، بةتايبةت لة و ثيشةسازيانةدا كة ثةيوةندي بة نةوتةوة هةية. فةزيلة لة دانوستانةكانيدا سةبارةت ئةنجومةني وةزيراني عصراقي كشايةوة ثاش ئةوةي داواكةي بؤ كؤنترؤلَكردني وةزارةتي نةوت رِةتكرايةوة.



رِازي ووتي "بةرذةوةندي حيزبي و شةخسي رِؤلَصكي طةورةيان طصرِاوة لة ئالَؤزكردني ئةم قةيرانةدا، وة زياتريش قولَبوةوة بة هؤي يةكتري تاوانباركردن و لؤمةي يةكتري كردنةوة سةبارةت خراثبووني باري ئةمني و دةستوةردانة مةسةلة ئةمنيةكانةوة."

رِازي ثصيواية دةستصوةرداني بةغدا بؤ ضارةسةركردني قةيرانةكة "سةركةوتوو نةبووة"، ئةو قةيرانةي بةهؤي زؤربوني توندوتيذي و رِماني ثةيوةندي نصوان لايةنةكاني بةسرةوة كةوتوةتةوة.



هةروةها ووتي "ئةبواية ئةو سياسيانةي كة لصوةشاوة نين لابراناية، ئةو ليذنة ئةمنيانةي شكستيان هصنا ليذنةي نوصيان لة باتي دروستبكراية كة بيانتوانياية ضارةسةري بارودؤخةيان بكرداية و ئةبواية كةسايةتي نيشتماني سةربةخؤ بخرانايةتة ثصطةي لصثرسراوصتيةوة بؤ بةرِصوةبردني ئةم ثارصزطاية."



سوثاي عصراق لة بةسرة بلآوكرايةوة و ذمارةيةكي زؤر لة خالَي ثشكنين لة سةرتاسةري شارةكةدا دانراون. بةلآم لة 3 ي حوزةيراندا، سةيارةيةكي بؤمبرِصذكراو لة بازارِي سةرةكي بةسرةدا تةقيةوة كة نزيكةي 28 كةسي كوشت و 70ي تريشي برينداركرد.



ئةحمةد رِيازي تةمةن 18 سالَ لة كاتي تةقينةوةكةدا شةربةتي دةفرؤشت. "زرمةيةكي طةورة هات و كتوثرِ ئةو ناوة هةمووي بوو بة تةثوتؤز و هةستمكرد شتصك كصشاي بة قاضمدا." هةروةها ووتي "خةلَكصكص زؤر كوذران. هاورِصكةم سةري بريندار بوو و شةهيد بوو.نةمتواني رِزطاري بكةم يان هيض شتصكي بؤ بكةم."



لصثرسراوصك لة ئةنجومةني ثارصزطا، كة بة مةرجي ناونةهصناني قسةيكرد، ووتي كةمصك دواي تةقينةوةي بازارِةكة، حكومةت زانياري هةوالَطري ثصطةيشت كة ضةكداران لة لة دةوروبةري مزطةوتي "ئةلعةرةب"، كة مزطةوتصكي سوننةية، خؤيان شاردؤتةوة.



هةروةها ووتي يةكةكاني ثؤليس و سوثا ثةلاماري مزطةوتةكةياندا و درانة بةر دةسترِصذي طوللة. هصزةكاني ئاسايش حةوت كةسيان لةناو بيناكةدا كوشت و دوانيش لة هصزةكاني ئاسايش كوذران. ئةو لصثرسراوة ووتي، لة مزطةوتةكةدا ضةك و جلوبةرطي طاردي نيشتماني و تةقةمةني و ئامصري ثةيوةندي دؤزرانةوة.



هةروةها لصثرسراوةكة ووتي كةسصك كة لة كردةوةكةدا دةستطيركراوة داني بةوةدا ناوة كة خةريكي ئامادةكردني سةيارةيةكي بؤمبرِصذكراو بووة بؤ ئةوةي لة ناوةرِاستي شاردا و لة 4ي حوزةيراندا بيتةقصنصتةوة.



بةلآم ئةبو محةممةد، 45، كة نةيوسيت ناوي تةواوي خؤي بلَص ووتي لةكاتي ثةلامارةكةدا ضةند قوتابيةك لة مزطةوتةكةدا سةعيانكردووة "ضونكة لة مالَةوة كارةبايان نةبووة."



سةرلةبةياني 6ي حوزةيران، شةرِصكي قورس لة نصوان سةربازاني بةريتاني و ضةكداراندا رِوويدا لة طةرِةكي طةرمةت عةلي كةطةرِةكصكي زؤرينة شيعةي بةسرةية، دواي ئةوةي كاروانصكي بةريتاني لة ناوضةكةدا كةوتة بةر هصرش.



رِاطةياندني حالَةتي كتوثرِي لة بةسرة لةلايةن حكومةتي مةركةزيةوة بة هةستصكي دوذمنكارانةوة لةلايةن سياسيةكاني ئةو شارةوة ثصشوازي لصكرا. محةممةد ئةلوائيلي ثارصزطاري بةسرة و سةرؤكي حيزبي فةزيلة لة تةسريحصكدا ووتي هةنطاوةكة مؤتيظي سياسي لة ثشتةوة بوو و فصلَصكيش بوو بؤ سةرقالَكردني خةلَك بؤ ئةوةي ئاطايان لة باري ئةمني بةغدا و ثارصزطاكاني تر نةمصنصت.



بةلآم عةبدولحةسةن ناسري ئةندامي ئةنجومةني ثارصزطاي بةسرةي سةر بة حيزبولآ دةستخؤشي لة دةستصوةردانةكة كردو ووتي "دةستصوةردانةكة يارمةتي ئةوة ئةدات ئاراميةكي رِصذةيي، ئةطةرضي تةواوةتيش نةبصت، بصتة ئاراوة."



واديارة دانيشتواني بةسرةش هةمان ئةم تصرِوانينة طةشبينانةيان هةية بة حةزةرةوة.



سةعد عيدان، 20، قوتابي زانكؤ ووتي، هةرضةندة باري ئةمني تةنها لة خالَةكاني ثشكنيندا ثارصزراوة، "بةلآم هةر هةست بة سةلامةتي دةكةين كة سوثا لصرةية. هيوامان واية ماليكي بةسرة نةخاتة بةر رِةحمةتي حيزب و لصثرسراوةكان كة بةرةو هةلَدصرمان دةبةن."



وةسما حةساني، 27، ذني مالَةوة، ووتي ئةبواية بةغدا زؤر زووتر ئةم دةستصوةردانةي بكرداية.



هةروةها ووتي "ناوصرين بضين بؤ بازارِ يان خةستةخانة بةهؤي ئةو بارة ئةمنية هةلآيساوةوة. حكومةت ئةبواية زؤر لةمةوثصش دةستيوةربدايةتة بارودؤخةكةوة، نةوةك دواي طرذبوني تةواوةتي مةسةلةكان."



ئةسير ئةلئةسةدي ناوصكي خوازراوي رِؤذنامةنوسصكي رِاهصنراوي (IWPR)ة لة بةسرة.
Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists