پاسه‌وانانی سنوور له گو‌زه‌رانێكی سه‌ختدا ده‌ژین
ئه‌و سه‌ربازانه‌ی له پاسه‌وانگا دووره‌كانی نزیك سوریا جێگیرن و چاودێری جموجۆڵی كه‌سانی سنووربه‌زێن ده‌كه‌ن ژیانێكی ساده ده‌به‌نه‌سه‌ر.
پاسه‌وانانی سنوور له گو‌زه‌رانێكی سه‌ختدا ده‌ژین
ئه‌و سه‌ربازانه‌ی له پاسه‌وانگا دووره‌كانی نزیك سوریا جێگیرن و چاودێری جموجۆڵی كه‌سانی سنووربه‌زێن ده‌كه‌ن ژیانێكی ساده ده‌به‌نه‌سه‌ر.
عوسمان موختار
ICRی ژماره ٣٤٣، ٥-٧-٢٠١٠
گێژه‌ڵووكه و گورگ به سه‌ربه‌ستی له ناوچه‌ی مه‌غرولزیئبدا له‌سه‌ر سنووری نێوان سووریا و به‌شی باكووری رۆژئاوای پارێزگای نه‌ینه‌وا ته‌راتێن ده‌كه‌ن.
مه‌غرولزیئب، كه بیابانه، پاسه‌وانگایه‌كی سه‌ربازیی لێیه و له نزیكه‌ی ده كه‌پر پێكهاتووه. قاچاغچیان و یاخیبووان ده‌بێ خۆیان له رووبه‌ڕووبوونه‌وه له‌گه‌ڵ سه‌ربازه‌كانی ئه‌و پاسه‌وانگایه دووربخه‌نه‌وه.
سه‌ربازه‌كانی ئه‌و پاسه‌وانگایه، كه ژماره‌یان نزیكه‌ی چل سه‌ربازه و له‌پێناو خزمه‌تكردنی وڵاته‌كه‌یان به‌ته‌واوی دابڕاون، خه‌ڵكی چه‌ند شوێنێكی جیاوازن و خۆیان به پاڵه‌وانه پشتگوێخراوه‌كانی سوپای عێراق ده‌زانن.
حوسێن عه‌باس، یه‌كێكه له سه‌ربازه‌كانی ئه‌و پاسه‌وانگایه، وتی، "كه‌س ئێمه‌ی بیر نییه. به‌پێچه‌وانه‌ی فه‌وجه‌كانی تری عێراق، كه‌س له‌سه‌ر كاره‌كانمان ستایشمان ناكات".
حوسێن عه‌باس زیاتر وتی، "ئه‌گه‌ر له‌به‌ر ئێمه نه‌بێ، به‌غدا ده‌بێته گۆڕه‌پانی خۆكوژان و بازاڕه‌كانی سه‌وزه و میوه‌شی ده‌بنه شوێنی فرۆشتنی تلیاك".
هه‌رچه‌نده سه‌ربازه‌كانی ئه‌و پێگه سه‌ربازییه به‌هۆی پشتگوێخستنیانه‌وه گله‌یی ده‌كه‌ن، به‌ڵام زۆربه‌یان دان به‌وه‌شدا ده‌نێن كه پێیان باشتره له بیابانه‌كاندا راسته‌وخۆ و رووبه‌ڕوو شه‌ڕ له‌گه‌ڵ یاخیبوواندا بكه‌ن، نه‌ك رووبه‌ڕووی مه‌ترسییه شاراوه‌كانی شارو شارۆچكه‌كانی عێراق ببنه‌وه كه تیایاندا یاخیبووان و میلیشیاكان خۆیان تێكه‌ڵ به هاووڵاتیان ده‌كه‌ن.
سه‌ربازێك كه ره‌تیكرده‌وه ناوی ئاشكرا بكات وتی، "لێره ده‌زانم دوژمنم كێییه. به‌ڵام له شوێنه‌كانی تر ره‌وشه‌كه شێواوه".
ئه‌و سه‌ربازانه، كه بۆ چه‌ند مانگێك بێ پچڕان له كۆمه‌ڵگاكانیان دوور ده‌كه‌و‌نه‌وه، له پاسه‌وانگاكه‌دا به‌جۆرێك ده‌بن به هاوڕێی یه‌كتر گوێ به‌و جیاوازییه ئایینی و ره‌گه‌زییانه ناده‌ن كه تا ئێستاش به‌سه‌ر زۆرێك له دام و ده‌زگاكانی عێراق زاڵن.
حوسێن عه‌باس ئه‌و ژووره‌ی كه خۆی و سه‌ربازێكی سوننه و یه‌كێكی مه‌سیحی تێیدا ده‌ژین به "عێراقێكی بچووك" ناو برد. حوسێن عه‌باس شیعه‌یه و ماڵیان له شاری عه‌ماره‌یه له باشووری عێراق كه له سنووری ئێرانه‌وه نزیكه.
حوسێن عه‌باس وتی، "ئێمه پێده‌كه‌نین كاتێك ده‌بینین سیاسه‌تمه‌داران به زمانێكی تائیفیانه قسه ده‌كه‌ن. ئه‌گه‌ر ئه‌وان ته‌نها بۆ هه‌فته‌یه‌ك بێنه ئێره، ئه‌و كاته ده‌زانن عێراقیبوون مانای چییه و چۆنیش پارێزگاری له وڵات بكه‌ن".
ئه‌و زیاتر وتی، "كاتێك خۆكوژێك ده‌گرین، لێی ناپرسین ئاخۆ ده‌یویست له كوێ خۆی بته‌قێننه‌وه، به‌ڵكو لێی ده‌پرسین بۆچی هاتۆته ناو خاكی عێراق".
ئامانجی سه‌ره‌كیی هه‌زاران پاسه‌وانی عێراق كه له‌سه‌ر سنووری خۆرئاوای ئه‌و وڵاته له‌گه‌ڵ سوریا بڵاوكراونه‌ته‌وه ده‌ستگیركردنی یاخیبووانه.
ساڵی رابردوو، دوای زنجیره‌یه‌ك ته‌قینه‌وه‌ی به‌هێز كه چه‌ند وه‌زاره‌تێكی له به‌غدا كرده ئامانج، حكومه‌تی عێراقی دیمه‌شقی به رێگاخۆشكردن له‌به‌رده‌م ئه‌و هێرشانه و حه‌واندنه‌وه‌ی لایه‌نگرانی قاعیده و ده‌ست و پێوه‌نده‌كانی پێشووی حزبی به‌عس تۆمه‌تباركرد. به‌رپرسانی سوریا ئه‌و تۆمه‌تانه‌یان ره‌تكرده‌وه.
له لوتكه‌ی شه‌ڕی تائیفیشدا، سوریا تۆمه‌تباركرابوو به رێگه‌دان به سه‌دان جه‌نگاوه‌ری بیانی تا بێنه ناو عێراق و به‌م جۆره‌ش ریزه‌كانی یاخیبووانی سوننه به‌هێزتر بوون.
له مه‌غرولزیئب، ئاڵایه‌كی سوریا له دووره‌وه زه‌قترین نیشانه‌ی ئه‌و دراوسێیه‌ی عێراق بوو كه به‌رچاو ده‌كه‌وت. به گوته‌ی پاسه‌وانانی سنوور له ناوچه‌كه، ئه‌و ئاڵایه هه‌موو سی یان چوار مانگ جارێك ده‌گۆڕدرێت دوای ئه‌وه‌ی به بای بیابان كۆن ده‌بێت و ده‌دڕێت. حوسێن عه‌باس وتی، "ته‌نها ئه‌و كاته سه‌ربازانی سوریا ده‌بینین".
به‌شێك له‌و پاسه‌وانانه وتیان سیم كاردی كۆمپانیاكانی سوریا به‌كارده‌هێنن تا په‌یوه‌ندی به ماڵه‌وه‌یانه‌وه بكه‌ن چونكه ئه‌و كۆمپانیایانه‌ی تایبه‌تن به بواری په‌یوه‌ندی له عێراق به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌و ناوچه‌یه‌دا كار ناكه‌ن.
عه‌مید ئیسماعیل حه‌قی فه‌هداوی، فه‌رمانده‌ی هێزه‌كانی سنوور له‌و پاسه‌وانگایه، وتی پیاوه‌كانی سه‌رده‌مانێك زیاتر له ٥٠٠ كه‌سیان له ساڵێكدا ده‌ستگیرده‌كرد كه له سووریاوه ده‌هاتنه ناو خاكی عێراق و سنووریان ده‌به‌زاند.
هه‌رچه‌نده یاخیبووان له ئێستادا چالاكییان كه‌متره، به‌ڵام فه‌هداوی وتی پیاوه‌كانی رێوشوێنی توندتریان گرتۆته‌به‌ر. ئه‌و پاسه‌وانانه چالاكییه‌كانی خۆیان له چه‌ند ناوچه‌یه‌كدا چڕكردۆته‌وه، بۆ نموونه حوسه‌یبه له پارێزگای ئه‌نباڕ و و چیای سنجار له پارێزگای نه‌ینه‌وا. خێڵه‌كانی ئه‌و ناوچانه له هه‌ردوو لای سنووره‌كه خزم و په‌یوه‌ندییان هه‌یه.
فه‌هداوی وتی، "په‌یوه‌ندیی مێژوویی له نێوان خێڵه‌كان زه‌مینه‌ی بۆ به‌زاندنی سنوور خۆشكردووه".
له‌گه‌ڵ نزیكبوونه‌وه‌ی واده‌ی كشانه‌وه‌ی زۆربه‌ی هێزه‌كانی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا كه بڕیاره له مانگی ئابی ئه‌مساڵ ده‌ستپێ بكات، هێزه‌كانی سنوور ده‌ڵێن ژماره‌یه‌كی زۆر ئامێری نوێیان بۆ دابینكراوه، له‌وانه‌ش ته‌كنه‌لۆجیای پێشكه‌وتوو كه توانای بینینی هه‌یه به شه‌و له‌گه‌ڵ ئامێری چاودێریكردن.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا، فه‌هداوی وتی پیاوه‌كانی رووبه‌ڕووی چه‌ندین كێشه بوونه‌ته‌وه. ئه‌و وتی، "سنووری نێوان عێراق و سوریا درێژه و سه‌خته و به‌ئاسانی ده‌به‌زێنرێت. ئێمه به‌پێی ئه‌و سه‌رچاوانه‌ی كه له‌به‌رده‌ستماندایه كار ده‌كه‌ین. هێزه‌كانی ئه‌مریكا پاڵپشتیی ئاسمانی ته‌نها له‌و ناوچانه‌دا پێشكه‌ش ده‌كه‌ن كه كه‌وتۆته نێوان هه‌ردوو وڵات و هی كه‌س نییه".
محه‌مه‌د دلێمی، نائیب عه‌ریفه و سه‌رپه‌رشتی ژماره‌یه‌ك سه‌رباز ده‌كات له تاوه‌رێكی چاودێری له مه‌غرولزیئب، وتی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه سنوورده‌به‌زێنن له جموجۆڵدا هه‌میشه له سه‌ربازه‌كانی ئه‌و باشترن. دلێمی وتی، "ئۆتۆمبیل و چه‌كی قاچاغچییه‌كان هه‌میشه له هی ئێمه باشترن".
به‌ڵام له‌م ماوه‌یه‌ی دواییدا به‌هاتنی چه‌ند ئامێرێكی پێشكه‌وتوو ره‌وشه‌كه باشتر بووه. دلێمی وتی، "ئێستا هه‌ندێك له بنكه‌كانمان به‌جۆرێك كه‌لوپه‌لیان بۆ دابینكراوه كه له ماڵی ئێمه خۆشترن. هه‌ندێ جار ئه‌و خواردنه‌ی لێره بۆمان دێت له‌و خواردنه باشتره كه له ماڵه‌وه ده‌یخۆین، ئه‌مه‌ش بۆ وره‌مان باشه".
ئه‌و پاسه‌وانگایه ئاوی به‌لۆعه و ئاوه‌ڕۆی نییه. گشت پێداویستییه‌كانی رۆژانه، له خواردنه‌وه تا گوێزانی تراش، به لۆری ده‌گوازرێنه‌وه. شوفێره‌كانی ئه‌و لۆریانه ته‌نانه‌ت نامه و پریاسكه‌ش بۆ پاسه‌وانه‌كان ده‌گوازنه‌وه.
پاسه‌وانانی سنوور به‌رده‌وام له ئه‌ركدان و به‌نۆره ١٢ كاتژمێر جارێك ئێشك ده‌گرن و دوای هه‌شت هه‌فته بۆ ماوه‌یه‌ی نزیكه‌ی ده رۆژ ده‌چنه ماڵه‌وه و مووچه‌ی هه‌ر یه‌كه‌شیان ٧٠٠،٠٠٠ بۆ ٩٠٠،٠٠٠ هه‌زار دیناره.
له رابردوودا، ژماره‌یه‌كی بێ شوومار له ئه‌ندامانی هێزه‌كانی سنوور له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ ماڵه‌وه له به‌شه جیاجیاكانی عێراق له رێگادا كوژراون و رفێنراون.
به گوته‌ی باسم سه‌باح، سه‌ربازه و له‌گه‌ڵ حوسێن عه‌باسدا به‌یه‌كه‌وه له ژوورێكدا ده‌ژین، ئه‌و یه‌كه‌یه‌ی مه‌غرولزیئب مانگانه ٥ بۆ ٢٠ كه‌س ده‌ستگیر ده‌كات. ئه‌و وتی نزیكه‌ی نیوه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ده‌ستگیرده‌كرێن چه‌كیان پێیه و ئه‌وانی تریش قاچاغچیی ئاسایین كه جگه‌ره یان ره‌شه‌ووڵاخ ده‌گوازنه‌وه.
له‌كاتی ئاماده‌كردنی ئه‌و راپۆرته له مه‌غرولزیئب، زه‌نگی ئاگاداركردنه‌وه لێیدا. ژماره‌یه‌ك له پاسه‌وانه‌كان خێرا چوونه ده‌ره‌وه و دوای كاتژمێرێك گه‌ڕاونه‌وه و خۆشحاڵییان ده‌ربڕی به ده‌ستگیركردنی سێ قاچاغچیی گومانلێكراو كه ده‌یانویست به جێبێك به‌ناو ناوه‌دا ره‌تبن و ره‌شاشێكیشیان پێ بوو.
مه‌رج نییه هه‌موو جارێك هۆكاری لێدانی زه‌نگه‌كه‌كان كه‌سانی چه‌كدار بن. باسم سه‌باح به‌زه‌رده‌خه‌یه‌كه‌وه رووداوێكی بیرهاته‌وه كه به‌م دواییانه روویداوه و به‌و هۆیه‌وه پاسه‌وانه‌كان ده‌ستیان له پشوو هه‌ڵگرتووه و به‌دوای هۆكاری لێدانی زه‌نگه‌كه رۆیشتوون.
ئه‌و وتی، "ده‌رچوو هۆكاری زه‌نگه‌كه گوركێكی كێوی بوو كه هه‌وڵی ده‌دا نێچیرێك راو بكات. ئه‌و گورگه تۆزێك ته‌پوتۆزی له‌و ناوه دروستكردبوو و ئێمه‌ش به‌هه‌ڵه وامانزانی كه‌سانێكن ده‌یانه‌وێ سنوور ببه‌زێنن".
ره‌نگه ئه‌و ئاژه‌ڵه پێش ئه‌و پاسه‌وانانه له‌و ناوه بووبێت. مه‌غرولزیئب به عه‌ره‌بی واته لانه‌ی گورگه‌كان.
عوسمان موختار رۆژنامه‌نووسێكی راهێنراوی IWPRه له فه‌لوجه. ئه‌م راپۆرته له لایه‌ن نیڵ ئاڕون، موحه‌ریری راپۆرته‌كانی IWPRله عێراق، له شاری هه‌ولێر ته‌حریر كراوه.
