كؤتايي سةردةمي كتصبفرؤشي لة بةغداد

شةقامي ئةلموتةنةبي كة سةردةمصك ناوةندي كتصبفرؤشتن بوو لة بةغداد، ئصستا شوصنصكي ضؤلَوهؤلَة.

كؤتايي سةردةمي كتصبفرؤشي لة بةغداد

شةقامي ئةلموتةنةبي كة سةردةمصك ناوةندي كتصبفرؤشتن بوو لة بةغداد، ئصستا شوصنصكي ضؤلَوهؤلَة.

. هةر لة بةيانييةوة تا درةنطانصكي ثاشنيوةرِؤ، ئةو طةرةكة بضووكة، كة كؤنترين كتصخانةكاني بةغدادي لصية جمةي دةهات لة خةلَك و دةبووة ثصشانطايةكي كراوةي كتصب.



شؤستةي هةردوولاي شةقامةكة بة ضةندين ناونيشاني كتصب ئةرازصنرايةوة- عةرةبي، ئينطليزي، ئةلَماني، فارسي و ضةندين زماني تر- لةطةلَ قاموس و كتصبي زانستي و رؤماني جؤراوجؤر. بؤ دةستكةوتني كتصبي دانسقةش-لة سةردةمي سةدامدا ثصياندةوترا كتصبي مةمنوع، مشتةرييةكان شوصن كتصبفرؤشةكان ئةكةوتن بؤ دووكانةكانيان و ،عادةتةن لة سةقفي دووكانةكان حةساردرابوون، دةيانكرِين.



كؤنترين كتصبفرؤشي لة شةقامةكةدا، كتصبفرؤشي ئةلعةرةبيية لة سالَي 1904دا كراوةتةوة، لةو كاتةي كة زةوقي بةغداد بؤ كتصبي ئةدةبي لةو ثةرِيدابوو. يةكصك لة ووتةكؤنةكان ئةلَصت، "ئةوةي لة ميسر ئةنووسرصت و لة بةيروت ضاث ئةكرصت لة بةغداد ئةخوصنرصتةوة."



بةلاَم رؤذاني هةيني ئصستا وةك جاران نيية. مةنع ئةلتةجةول، كة دواي تةقينةوةكاني سامةرا لة مانطي شوباتدا سةثصنرا، خةلَكان لة مالَةكانياندا بةند دةكات هةر لة بةرةبةيانصي درةنطةوة هةتا دةمةو عةسر، وةك رصوشوصنصك بؤ ثصشطيريكردن لة دروستبووني كصشةي سياسي و ئاييني كة زؤرجار طرصدةدرصت بة خوتبةي هةينييةوة.



بةهؤي مةنع ئةلتةجةولةوة، شةقامي ئةلموتةنةبي عاشقان و مشتةريةكاني لةدةستداوةو كتصبفرؤشةكان هيض ضارةيةكيان نةماوة جطة لة هةراجكردني كتصبةكيانان نةبصت. هةنصكيش كاسثييةكةيان طؤرِيوة: لة دووكانصكدا كة دةستونسي كؤن لة تةنيشت دوكاني فرؤشتني كتصبي طيرفاندابوو، ئصستا ئامصري كارةبايي تصدا دةفرؤشرصت.



يةكصكي تر لة قوربانييةكاني شةرِي تائيفي ضايخانةي شابةندةرة كة دةكةوصتة كؤتايي شةقامةكةوة، و جاران خةلَك دواي تةماشاكردن يان كرِيني كتصب لةوص ثشووياندةدا. هةموو رؤذانصكي هةيني شاعيرو شصوةكارو رؤمانووسان كؤدةبوونةوةو ضاي شيرينيان دةخواردةوةو نصرطةلةيان دةكصشاو دؤمينةيان دةكرد يان موناقةشةي دواترين طؤرِانكاري سياسي و كةلتوريي وولاَتيان دةكرد.



كاتص كة مشتةرييةكان تةركي هاتنيان بؤ ضايخانةكةكرد، حاجي موحةمةد خةشالي دووكانةكةي داخست و ئصستا دووكانةكة بة ياردةوةريةوة جصماوة.



لةكاتصكدا كة ئصستا سةردةمصكي نالةبارة، حاجي باسي مةينةتييةكاني عصراقييةكان لة سةردةمي طةمارِؤي ئابووريدا ئةكات لة سالَةكاني نةوةدةكاندا، ئةو سةردةمةي كة مشتةرييةكاني ناضاردةبوون كةلوثةلي ناومالَيان بفرؤشن بؤ ئةوةي بذين.



حاجي وتي، "هةموو كةس يادطارييةكي تالَي هةية كة باسي دةكةن لةسةر ئةم شةقامةدا. هةندص جار دةيضرثصنن بة طوصي يةكترداو هةندص جاريش لة تورِةيي و بصزاريدا هاواردةكةن."



حاجي حةز بة باسكردني مصذووي دةولَةمةندي ضايخانةكة بكات، بةتايبةت سةردةمي سةدةي ثصشوو كة مشتةريةكاني ئةندام ثةرلةمان و سةرؤك خصلَ و موسقاذةنة بةناوبانطةكان كة لةوصدا موسيقايان ئةذةند.



ئةو كةسانةيشي كة بةسصوةيةكي بةردةوام دةضوون بؤ شةقامي ئةلموتةنةبي يادطاري دةطصرِنةوة.



مامؤستا ماجد موحةمةد سالم، 50، راهاتبوو بةوةي كة رؤذاني هةيني بضصت بؤ نوصذو ثاش ئةوةي ضةند سةعاتصك لة ضايخانةكةدا بةسةربةرصت. بةلاَم ئصستا كاتةكاني لة مالَةوة بةسةردةبات و هةست بة مةحرومبوون دةكات لة "طفتوطؤي كؤني بةغداديانة كة رابردوويان بير دةخستينةوة."



يةكصكي تر لة سةردانكةراني رؤذاني هةيني، رؤذنامةنوس رةزا ئةلشومةري، 35، داوادةكات كة بةرثرسان قيمةتي ئةو شةقامة لة رؤشنبيركردن و ثةروةردةكردندا بزانن، "كتصفرؤشةكاني ئةلموتةنةبي تةنها شوصنصك بوون كة ئصمة زانياريمان لصوة دةستدةكةوت."



بةلاَم ئةوانةي كة كاصثييان لةو شةقامةدابوو ثةستترين كةسن بةهؤي ئةو ضارةنوسة خةمناكةي شةقامةكةوة. نةعيم ئةلشاتري، 67، زؤر بةناوبانطةبؤ مةزادكردن لة نصو كتصبفرؤشةكاندا دلَنيانيية بة ئايندةي خؤي، "(مةزادكرن) ئيشم بوو-بةلاَم ئصستا شةقامةكة ضؤلَوهؤلَة، شوصنصكة كة مندالاَن تؤثتؤثصني تيادا دةكةن."



ياسين ئةلروبةيعي ثةيامنصرصكي ئةنستيتؤي رؤذنامةواني جةنط و ئاشتي، IWPR،ة لة بةغداد.
Frontline Updates
Support local journalists