افغانستان: بالا گرفتن انتقاد ها در موردرستورانت های زنانه درهرات

گرایش های تازه به رستورانت‌های ویژه زنان منجر به بروز دیدگاه ها و نگرانی‌ها میان افراد سنتی شده است.

بسیاری از زنان می‌گویند که این تاسیسات، مکان‌‌های خوبی برای استراحت آنها به دور از مزاحمت و اذیت و آزار مردان است.

اما برخی از رهبران محلی می گویند که این گونه فعالیت ها نماد یک انتقال فرهنگی جنجال‌برانگیز است، آن هم در جامعه‌ای که مساله‌ی حقوق زنان شدیداً حساسیت بر انگیز است.

توجه بر این واقعیت متمرکز شده که بسیاری از این رستورانت ها قیلون های لوله  شیشه را پیشکش می‌کنند و به زنان اجازه می دهند تا به آنچه که پیش از این مایه سرگرمی مردان بوده دسترسی داشته باشند.

بسیاری از رستورانت ها مدت زیادی می شود که این قیلون ها را برای مشتریان ارایه می کنند، مشتریانی که روی قالین و بالشت دراز می کشند و طعم های سیب خشک، نارنج و دیگر میوه ها را سر می‌کشند. این پایپ ها که یک ‌جای دهن دارند و میان حلقه‌ی دودکننده گان گردش می کنند، بنام «چلم میوه‌ای» یا قیلون میوه‌ای یاد می شود.

لاله 19 ساله که در یکی از این رستورانت های زنانه بنام جلوه‌گاه دارچین نشسته بود، به آی دبلیو پی آر گفت، «من نخستین باری که قیلون کشیدم پس از مشاجره با پدرم بود. می خواستم چیزهایی که پدرم برایم گفته بود را فراموش کنم. یکی از دوستانم استفاده از دخانیات را پیشنهاد کرد و من نیز پذیرفتم. در نخست کمی می ترسیدم و اضطراب داشتم، احساس می کردم استفراغ می کنم. اما حالا عادت کرده ام و آز آن لذت می برم.»

سحر یکی از دوستان لاله، افزود: «اغلب وقتی به رستوران های عمومی می رفتیم اذیت می شدیم. پسرها به خاطر قیلون کشیدن آزارمان می دادند. اما حالا مجبور نیستیم با آنان مواجه شویم.»

طی یک سال گذشته، تعداد زیادی از رستورانت های زنانه از جمله گل های نارنجی، گندم، اسکرین تون، فیادلفیا، محیط بانوان حریوا و جلوه‌گاه دارچین، در ولایت هرات ایجاد شده‌اند.  

افراد بیش از حد سنتی در این ولایت استفاده این چنینی از دخانیات را فحشا می‌پندارند. آنان به این عقیده اند که لذت بردن زنان از قیلونهای های میوه‌ای در یک جامعه شدیداً سنتی، ضعف اخلاقی را نشان می‌دهد.

سید عبدالوهاب شمس، استاد علوم اجتماعی در دانشگاه هرات، می‌گوید: «این ممکن است به خانواده ها و جامعه آسیب بزند.» او می‌افزاید که مخصوصاٌ زنان خیلی تاثیرپذیر اند و «بسیار زود رفتار یکدیگر را تقلید می کنند.»

سکینه حسینی عضو شورای ولایتی هرات، نیز استفاده از دخانیات در رستوران های زنانه را ضعف اخلاقی پنداشته و آن را خطری می‌داند که به اعتیاد منتهی می‌شود.  

او می گوید، «این مشکل پیامدهای خطرناکی دارد و می تواند به اعتیاد به مواد مخدر منجر شود. این مساله نخست به جوانان ما، سپس به خانواده های شان و سرانجام به جامعه آسیب می‌زند.»

دیگران می گویند که آنان در کل بر مفکوره استفاده زنان از دخانیات اعتراض دارند. ماده دهم قانون کنترول استفاده از دخانیات افغانستان، از سال 2014 به این سو، استفاده از مواد مخدر را در مکان های عمومی مثل رستورانت ها، مهمان خانه ها، مساجد و مدارس منع قرار داده است؛ با آنکه این قانون به ندرت تطبیق می شود.

زهرا سی‌ساله، یکی از باشنده‌گان ولایت هرات،با تایید موجودیت این رستورانت‌هامی‌‌گوید که خودش نیز اکثر اوقات با دوستانش به این رستورانت ها می رود. اما وی می پذیرد که استفاده از قیلون ضررهای جدی صحی را در قبال دارد و حساسیت های فرهنگی و اجتماعی را نیز شعله‌ور می سازد.

او می گوید، «جریان رو به رشد ایجاد رستورانت های زنانه در هرات یک گام مثبت است و ما هر روز شاهد ازدیاد در شمار آنها استیم. اما آنعده از رستورانت هایی که برای مشتریان شان قیلون پیشکش می کنند کار درستی نمی‌کنند. این در مغایرت با ارزش های اجتماعی ما قراردارد و بهتر است آن را انجام ندهند. همچنین بسیاری از زنان در مورد آسیب های استفاده از دخانیات آگاهی ندارند.»

غلام رسول عظیمی سخنگوی حکومت محلی، نیز تایید می کند که استفاده از قیلون به شدت در حال رایج شدن است. او می گوید که مقامات محلی تلاش می کنند تا این پدیده را کنترول کنند و پولیس در صورت نیاز اقدام به بسته کردن این رستورانت ها خواهد کرد.

او می گوید، «استفاده ازقیلون فوق العاده زیاد شده و پولیس و همچنین صحت عامه باید به این مساله رسیدگی کنند. ما از ایجاد رستورانت های زنانه به عنوان یک اقدام نیک استقبال می کنیم، اما با آنهایی که به مشتریان دخانیات پیشکش می کنند برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.»

جیلانی فرهاد سخنگوی والی هرات، نیز می گوید که این رستورانت ها یک موهبت دوبعدی است. او می‌افزاید، «این یک ابتکار خیلی بزرگ است، اما بلی، اگر در آنها قیلون استفاده شود، ناگزیریم اقدام قانونی کنیم.»

بهار درانی مدیر یکی از رستورانت های زنانه در هرات، می گوید که وی نظر به تقاضای مشتریان خدمات ارایه می کند. او می گوید، «وقتی یک خانم می خواهد قیلون بکشد، به رستورانتی می رود که این خدمت را پیشکش می کند. خوب از رفتن به یک محیط مردانه کرده بهتر است به یک مکان آرام و راحت این‌چنینی بروند.»

آی دبلیو پی آر با تعدادی از بانوانی که قیلون می‌کشیدند گفت‌وگوهایی انجام داد و چنین به نظر می رسید که این بانوان از ضررهای صحی دخانیات آگاهی نداشتند.

طیبه 22 ساله، تاکید می کند که استفاده از دخانیات هیچ خطری را متوجه وی‌ نمی‌سازد. او ادعا می کند که طعم میوه‌ای قیلون که همیشه استفاده می کند کاملاً بی‌ضرر است.

وی می گوید، «قیلون مثل سیگار نیست. موادی که در قیلون استفاده می شود ضرری به صحت ندارد، به خاطریکه طعم میوه هایی است که مردم روزانه به خاطر صحت شان استفاده می کنند.»

امانی کثیر، متخصص بیماری های زنانه در هرات، می گوید که این مفکوره کاملا|ً نادرست است. او می گوید، «ما می دانیم که مواد مخدر سیستم معافیت افراد را تحت فشار قرار می دهد و منجر به عفونت و بیماری می شود. همچنین این یک حقیقت است که استفاده از دخانیات آسیب پذیری افراد را در برابر بیماری های ساری مثل توبرکلوز بیشتر می سازد و در نهایت منجر به عقامت می شود. استفاده از مواد مخدر در زمان بارداری، به کودکی که در جنین هست نیز شدیدً آسیب می رساند.»

اما عزیزه کریمی، سرپرست ریاست امور زنان هرات، می گوید که با وجود این همه، تغییری که این رستورانت هابه ارمغان می‌آورند را نباید فراموش کنیم. این اقدام نه‌تنها فرصت خوبی را برای معاشرت زنان فراهم می‌کند، بلکه استقلالیت اقتصادی زنان را نیز بهبود می‌بخشد.او می‌گوید، «زنان خودشان سرمایه گذاری کرده و این تجارت را به راه انداخته‌اند. آنان شغل ایجاد کرده‌اند و مکان‌های آرامی را برای استراحت زنان فراهم کرده‌اند.»