.عالمان دینی با خشونت در افغانستان مبارزه می‌کنند

خشونت جاری در افغانستان توسط عالمان دینی در کنفرانسی که از سوی حکومت افغانستان برگزار شده بود، محکوم شد.

اما ناظران می‌گویند که اگرچه این‌گونه ابتکارات می‌تواند روابط محکمتری میان عالمان دین منطقه‌ای ایجاد کند، اما برای ایجاد هرگونه تغییر بنیادی در خشونت‌های جاری، به اقدامات سیاسی جدی‌تری نیاز است.

این نشست در 11 می در بوگور اندونیزیا دایر شد که در آن 60 تن از عالمان دین از کشورهای پاکستان، افغانستان و اندونیزیا اشتراک ورزیده بودند. این کنفرانس به تعقیب دیداری که جوکو ویدود رییس جمهور اندونیزیا در اپریل سال جاری از پاکستان و افغانستان داشت، برگزار شد.

در چندماه اخیر نشست های دیگری نیز به منظور تقویت گفت‌وگوهای صلح میان حکومت افغانستان و مخالفین مسلح برگزار شد.

«پروسه‌ی کابل»،  دومین کنفرانس خود را در ماه فبروری در پایتخت افغانستان برگزار کرد که در آن نمایندگانی از 25 کشور دنیی،ا شرکت کرده بودند.

رییس‌جمهور اشرف‌غنی در این نشست پیشنهاد آتش‌بس و رهاسازی زندانیان را به طالبان پیشکش کرد و برای آنان اجازه داد تا در افغانستان دفتر رسمی باز کنند.در عوض، شورشیان باید حکومت افغانستان را به رسمیت بشناسند و تعهد بسپارند که به قوانینجاری در کشور احترام می‌گذارند.

پس از برگزاری کنفرانس دیگری که در ماه مارچ 2018 در تاشکند ازبکستان برگزار شد، بیش از 20 کشور و سازمان های بین المللی حمایت‌شان را از "پیشنهاد حکومت وحدت ملی برای راه اندازی مذاکرات مستقیم با طالبان بدون هیچ پیش‌شرطی" اعلام کردند.سپس، قطع‌نامه‌های کنفرانس کابل در نشست اندونیزیا نیز مورد تایید قرار گرفت.

شرکت‌کنندگان کنفرانس اندونیزیا یک اعلامیه‌ی 12 فقره‌ای را به خوانش گرفتند که در آن روی اهمیت گفت‌وگو میان شوراهای دینی افغانستان و پاکستان تاکید صورت گرفته بود. همچنان در این اعلامیه از طالبان خواسته شده بود که خشونت را کنار بگذارند و به پروسه‌ی صلح پاسخ مثبت بدهند.

در اعلامیه آمده‌ بود: «ما عالمان دین از پیشنهاد جمهوری اسلامی افغانستان که از سوی رییس‌جمهور اشرف غنی در پروسه‌ی صلح کابل در فبروری 2018، به منظور تامین صلح و آشتی در افغانستان ارایه شد، سپاسگزاری و حمایت می‌کنیم.»

اما آگاهان می‌گویند که بیانیه‌های عالمان دین باید در عمل پیاده شود.

جاوید کوهستانی، تحلیل‌گر امور سیاسی، می‌گوید: «کنفرانس اندونیزیا نمی‌تواند مشکلات افغانستان را حل کند یا موثریت چندانی داشته باشد. چرا که نخست از همه، عالمان اندونیزیا روابط نزدیکی با همتایان افغان شان ندارند و نمی‌توانند امور افغانستان را به درستی درک کنند. اگر این کنفرانس در یکی از شهر های کشورهای همسایه برگزار می‌شد، ممکن نتایج بهتری می‌داشت. ما باید روند نشست‌ها و گفت‌وگوهای صلح را در پشاور و کویته آغاز کنیم؛ جایی که گروه‌های مخالف مستقر اند.»

حمید 27 ساله، دانش آموزیک کورس انگلیسی که در کابل زندگی می‌کند، می‌گوید که وی اعتماد چندانی به صداقت عالمان دینی در پاکستان ندارد، زیرا آنان بلندگوی حکومت‌شان استند. وی در ادامه گفت که هرگونه امید واقع‌بینانه در مورد صلح مستلزم مذاکرات مستقیم با حکومت پاکستان و استخبارات آن است، و اشاره کرد که تمام کنفرانس‌های گذشته در این مورد ناکام بوده‌اند.

حمید می‌گوید: «اگر پاکستان بخواهد حتا در یک ماه می‌تواند صلح را به افغانستان بیاورد، چرا که این کشور سال‌ها از مخالفین حکومت افغانستان به ویژه طالبان حمایت کرده است. اگر آنان حمایت شان را قطع کنند و به شورشیان پناه ندهند، این گروه‌ها مجبور خواهند شد که با حکومت افغانستان وارد مذاکره شوند. اما پاکستان برعکس عمل می‌کند و گروه های شورشیان را حمایت و به جنگ در افغانستان ترغیب می‌کند. بنابراین، ضروری است تا حکومت افغانستان مذاکرات صلح را با حکومت پاکستان روی دست گیرد.»

اگرچه اشتراک عالمان پاکستانی در نشست بوگور موثر خوانده شده است، ولی آنان در این نشست اعلام بی‌طرفی نکرده‌اند.

مولوی انورالحق حقانی، مدیر مدرسه‌ی حقانی در پاکستان، عضوی از هیئت نمایندگان در اندونیزیا بود. وی بلافاصله پس از پایان کنفرانس گفت که گروه آنان به نمایندگی از طالبان در این نشست اشتراک کرده بودند و به هیچ کسی اجازه نداده اند که در مورد جنگ در افغانستان قطع‌نامه‌ای صادر کند.وی در یک پیام ویدیویی که یک‌ساعت پس از پایان نشست نشر شد، گفت: «در این مذاکرات، نه موضوع آتش‌بس مطرح شد و نه کدام تصمیم دیگری اتخاذ شد، و نه هم اجازه دادیم که نامی از طالبان گرفته شود.»

اما عالمان افغانی که در این مذاکرات شرکت کرده بودند، دیدگاه‌های مثبتی در این مورد دارند و کنفرانس اندونیزیا را گام نخست و موثر در راستای راه‌اندازی گفت‌وگوی های بیشتری در این پیوند می‌دانند که ممکن است حمایت سایر عالمان جهان اسلام را نیز با خود داشته باشد.

مولوی عبدالخبیر اوچقون، معاون شورای عالی صلح افغانستان، می‌گوید که این کنفرانس می‌تواند روابط میان عالمان افغان و پاکستانی را تقویت کند، و اشاره کرد که قرار است نشست دیگری نیز در جده-عربستان سعودی پیرامون او ضاع افغانستان برگزار شود.

او می‌گوید: «آنانی که از روایت‌های دینی به عنوان ابزار در جنگ افغانستان بهره می‌برند، می‌خواهیم این ابزار را از آنها بگیریم. این گفت‌وگوها و کنفرانس‌ها بسیار مفید اند و ما قصد داریم از سایر دانشمندان اسلام نیز بخواهیم که از اعلامیه‌ای که جنگ در افغانستان راخلاف شریعت  اسلامی عنوان کرده ، حمایت کنند.»