افغانستان: تولید بی رویه ی تریاک در ارزگان

 ولایت مرکزی ارزگان به سرعت درحال تبدیل شدن به یک منبع تریاک است و متنفذان محلی میلیون ها دالر از تجارت تریاک بدست می آورند.

ظاهراً مسوولان در انجام هرگونه اقدام علیه کاشت تریاک بالای زمین های وسیعی که از لحاظ نظری مربوط به دولت می باشد ولی در عمل از سوی کسانی که افراد مسلح خصوصی در اختیار دارند و پول های هنگفتی از طریق تجارت مواد مخدر بدست می آورند، کاشت می شود، عاجز است.

حاجی عبدالحبیب دهقانیست در قریه شاه ظفر واقع دره درفشان، در شمال شرق ترینکوت مرکز ولایت ارزگان و از سالها بدینسو تریاک می کارد.

او گفت: "من هرساله از یک هکتار زمین به مقدار 12 کیلوگرام تریاک بدست می آوریم، و هر کیلوی آن را به قیمت 20 هزار روپیه پاکستانی {معادل 200 دالر امریکایی} می فروشم."

حاجی حبیب ده هکتار زمین دارد و می تواند سالانه مبلغ 24000 دالر امریکایی عاید کند. این مبلغ با معیار افغانهای عادی پول کلانی می باشد، اما در مقایسه با فعالان کلانتر عرصه تریاک و مواد مخدر، چیزی نیست.

بخش بزرگ تولید در ولسوالی چوره، که فقط در فاصله 30 کیلومتری شمال شرق ترینکوت واقع است، بخصوص در دره درفشان و منطقه مجاور آن، مهر آباد، صورت می گیرد.

آی دبلیو پی آر فعالیت های تنها یک زمیندار بزرگ را تعقیب کرده است. این زمیندار محافظان مسلح به همراه دارد و به گفته افراد محلی، به طالبان پول می دهد تا مانع کارش نشوند.

او بعنوان یک قوماندان سابق شبه نظامی، می گوید که نه به حکومت کابل و نه به طالبان وابسته می باشد.

او به آی دبلیو پی آر گفت: "من قوماندان جهادی و کلان قوم بارکزی می باشم." بارکزی یک قبیله نیرومند پشتون در ولسوالی چوره است.

محل کاروبار این قوماندان 14 کیلومتر مربع زمین در منطقه درفشان ولسوالی چوره است. او می گوید که یک پنجم حصه این زمین را بادام و زردالو برای خودش کاشته است و 11 کیلومتر مربع دیگر را به دهقانان محلی اجاره داده و آنها دران تریاک می کارند. او اعتراف می کند که خودش نیز یک مقدار تریاک می کارد.

قوماندان همراه با شش محافظ مسلحش گشت و گذار می کند و می گوید که غیر ازان شش نفر "تعداد 100 نفر محافظ دارم که از 3500 همکار زمین ام پاسبانی می کنند و همه شان مسلح به کلاشنکوف یا تفنگ اند."

یک بزرگ قومی از قبیله دیگری که از سالها بدینسو او را می شناسد، گفت که نیروهای مسلح "قوماندان" در واقع حدود 300 نفر می باشند.

آی دبلیو پی آر با ده تن ازین مردان مسلح مصاحبه کرد و دریافت که این نیروی مسلح متشکل از یک پسر از هر 300 خانواده قبیله بارکزی می باشد. در عوض، برای هر خانواده خانه و زمین اجاره ای داده شده است.

احمد شاه باشنده این قریه همراه با پسر 22 ساله اش به این نیروی مسلح پیوسته است درحالیکه دو پسر 14 ساله و 16 ساله اش روی زمین شان تریاک می کارند.

احمد شاه حتی زمانی که برای کار روی زمین اش می رود نیز کلاشنکوف خود را به شانه می کند. او درمورد ولی نعمتش می گوید که "من زمین او را با تفنگم حفاظت می کنم، زیرا او برای من هم خانه و هم زمین داده است."

گلاب خان رییس تحقیقات جنایی پولیس ملی افغانستان در ولایت ارزگان به آی دبلیو پی آر گفت: "من می دانم که {این شخص} افراد مسلح دارد. پولیس برای او تفنگ نداده است."

در پاسخ به این سوال که چرا پولیس کشت علنی تریاک را که در افغانستان غیر قانونی می باشد، متوقف نمی سازد، او گفت که تا سال 2011 مسوولان حکومتی از ترس حملات طالبان حتی نمی توانستند به ولسوالی چوره سفر کنند.

طالبان در چوره و سایر مناطق ارزگان حضور نیرومندی دارند.

هم "قوماندان" و هم طالبان داد و گرفت مالی میان شان را رد می کنند، اما مردم محل می گویند که قوماندان تحت عنوان زکات به طالبان پول می پردازد.

حاجی عبدالباری خان توخی که یکی از بزرگان قومی قبیله غلزی در ولسوالی چوره است، ادعا می کند که این "زکات" سال یک بار پرداخته می شود و زکات همراه با سایر وجوهی که از منبع تریاک بدست می آیند تنها مدرک عایداتی شورشیان می باشد.

توخی گفت که قوماندان های طالبان- غفور ملا ولی جان، نیازی ملا ولی جان و ملا طاهر- درین منطقه ارزگان که شامل منطقه مهمند ولسوالی چوره و دره های درفشان، روشان و مهرآباد می باشد، فعالیت دارند. او افزود که افراد آنها بطور منظم از دهقانان تریاک کار "مالیات" جمع آوری می نمایند.

توخی گفت: "در ده ها کیلومتر مربع زمین این سه دره تریاک کاشته می شود. هر کس به طالبان مالیات می دهد و هر سال ممکن است میلیون ها دالر ازین بابت جمع آوری گردد."

شاهدان عینی می گویند که "قوماندان" مالیات اش را در خریطه های پر از پول نقد می پردازد ولی دهقانان عادی مالیات خود را به جنس تحویل می دهند.

توخی گفت: "طالبان از هر 4000 متر مربع زمین به مقدار 4.5 کیلو تریاک جمع آوری می کنند و هر کیلو تریاک با کیفیت خوب مبلغ 30000 روپیه پاکستانی {400 دالر امریکایی} قیمت دارد."

گلاب خان رییس تحقیقات جنایی ظاهراً نسبت به ادعاهایی که گویا "قوماندان" از دشمنان حکومت حمایت مالی می کند، نگران به نظر نمی رسید.

او گفت: "این کار شخصی اوست که تصمیم بگیرد زکاتش را به طالبان یا کدام کس دیگر بپردازد."

ملکیت زمین های وسیع در ارزگان به شمول مناطقی که تحت کشت تریاک قرار دارند، مورد منازعه می باشد. اما مسوولان برای گرفتن زمین های دولتی اقدامی نمی کنند.

در قضیه ای تحت تحقیق آی دبلیو پی آر، مالک 14 کیلومتر مربع زمین "قوماندان" یک زمان دولت بود ولی او ادعا نمود که در سال 1992 زمانی که مجاهدین کابل را تسخیر کردند، یک شورای محلی این زمین را برایش داده بود. او می گوید که سندی را که شورای مجاهدین ارزگان دران زمان امضا کرده و به اساس آن زمین مذکور را به او داده اند، در اختیار دارد.

سردار محمد الکو رییس زراعت ولایت ارزگان گفت که اسناد موجود در دفتر او نشان می دهد که آن زمین هنوز اصولاً در ملکیت دولت می باشد و لهذا بطور غیرقانونی تسخیر شده است.

الکو به آی دبلیو پی آر اسنادی را نشان داد که زمانی ضمن مطرح کردن موضوع به رییس جمهور کرزی و وزیر زراعت در سال 2003 نشان داده بود. اما او گفت که باوجود ارسال مکتوب های مکرر به دفتر رییس جمهور، وزارت زراعت و دفتر والی و پولیس ارزگان هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است.

الکو گفت که وقتی رییس جمهور نمی تواند صلاحیت اش را بکار برد، "من هیچ اقدامی نمی توانم، زیرا {آن فرد} تفنگ دارد و من می ترسم که مبادا مرا به قتل برساند."

غصب زمین توسط افراد زورمند در ارزگان امریست که به آشوب های اوایل دهه 1990 زمانی که جنگ های داخلی جریان داشت، بر می گردد.

رییس ملکیت های دولتی ارزگان، آقای راز محمد در یک دهه ی اخیر درین پست کار کرده و بخوبی از مشکل آگاه است. او به آی دبلیو پی آر کاپی های 54 مکتوب را نشان داد که از سال 2004 تا سال 2012 به ارتباط غصب زمیناز دفتر او به پولیس، دفتر والی و وزارت زراعت ارسال شده است.

بطور مثال در سال 2010 او به وزارت زراعت نام همه غاصبان به شمول یک عضو شورای ولایتی و یک عضو شورای عالی صلح افغانستان را ارسال کرده بود. حکومت مرکزی هرگز موضوع را تعقیب نکرد.

وقتی درمورد یکی از زمینداران مورد نظر آی دبلیو پی آر از راز محمد سوال شد، او در پاسخ گفت که این مرد ممکن است "هر سال میلیون ها دالر بجیب بزند".

او افزود: "اما اگر ما همه زمین های دولتی غصب شده در ارزگان را مدنظر گیریم، گپ به ده ها میلیون دالر خواهد رسید."

زمانی که آی دبلیو پی آر این نگرانی ها را با امیر محمد آخندزاده والی ارزگان در میان گذاشت، او گفت که تازه به کارش آغاز کرده و با آنکه از وضعیت ولسوالی چوره مطلع است ولی اقدام خاصی نمی تواند انجام دهد. او در ماه اپریل 2012 به این پست گماشته شد.

استفاده از نیروهای مسلح برای غصب و سوء استفاده از زمین های زراعتی غیر از کمک به تجارت هیروئین و تشدید ضعف حکومت، اثرات منفی دیگری نیز دارد.

دهقانانی که پایین تر از زمین های "قوماندان" مصروف زراعت می باشند می گویند که او جریان آب کانال سراب را بند کرده است. این کانال از آب های جاری که از کوهستان های شمال می ریزد، سرچشمه گرفته و منبع آبیاری کل منطقه است.

توخی گفت که این کانال قبلاً به زمین های 21000 دهقان آب می داد، اما حالا آب به سمت زمین های طرفداران "قوماندان" گردانده شده و زمین کسانی که وابسته به قبیله غلزی اند، لامزروع باقی مانده است.

عزت الله لطیفی گزارشگریست در ولایت ارزگان که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.

این گزارش بعنوان بخشی از پروژه گزارش دهی انتقادی رسانه های جمعی در ارزگان و ننگرهار تولید شده بود.