حکومت افغانستان پول دارد، مصرف نمی کند

گزارشی از خان محمد دانشجو- افغانستان

گزارش شماره 391،

22 فبروروی 2011

ممکن است برای ناکامی در بازسازی افغانستان دلایل زیادی وجود داشته باشند، اما برخی این عوامل به کمبود پول ارتباطی ندارد. تحلیل گران می گویند بسیاری وزارت خانه ها قادر نیستند بودیجه شان را بصورت موثر به مصرف برسانند، اما در عین حال ارقام رسمی حاکی ازان است که حکومت نمی تواند در زمینه های انکشاف، رفاه و بازسازی بودیجه ای را که در اختیار دارد مصرف کند.

با فرا رسیدن پایان سال مالی، اکثر وزارت خانه ها می گویند که تنها بخشی از بودیجه انکشافی (پولی که برای اجرای پروژه های انکشافی و جدا از مصارف عادی وزارت خانه ها در اختیار شان قرار داده می شود) خود را به مصرف رسانده اند.

ارقام وزارت مالیه نشان می دهد که حکومت تا پایان ماه قوس سال جاری تنها یک چهارم کل بودیجه انکشافی 2.6 میلیارد دالری اش به مصرف رسانده است، درحالیکه اصولاً باید سه چهارم این بودیجه درین مدت مصرف می شد.

وزارت خارجه با مصرف 1.5 درصد کل بودیجه انکشافی اش، در پایین ترین درجه قرار داشته و وزارت امور داخله و ریاست امنیت ملی به ترتیب 49.5 و 74 درصد بودیجه اختصاص داده شان را مصرف کرده اند.

مصارف بودیجه انکشافی بخش های کلیدی تعلیم و تربیه و صحت به ترتیب 34 درصد و 37 می باشد.

درینجا بطور نمونه به کارنامه وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می پردازیم که مسوولیت چالش های بزرگ ناشی از برگشت 9.5 میلیون مهاجر افغان از کشورهای پاکستان و ایران از سال 2001 تاکنون بعهده دارد.

علیرغم آنکه مهاجران زیادی گرفتار مشکلات بوده و نیازمند همکاری حکومت بخصوص در زمینه بودوباش می باشند، وزارت فقط 14 درصد بودیجه انکشافی سالانه اش را تا پایان ماه قوس مصرف کرده است و این به مراتب کمتر از اوسط مصرف سایر وزارت خانه ها در بخش رفاه و انکشاف می باشد.

ولی محمد شیبانی رییس پلان وزارت مهاجرین نخواست در مورد ناکامی در اجرای پروژه های انکشافی صحبت کند و فقط گفت که برخی پروژه های رهایشی بخوبی پیش می رود ولی قرارداد تعداد دیگری هنوز امضا نشده است.

بسیاری کسانی که به افغانستان برگشته اند نمی دانند چرا وزارت قادر به کمک به آنها نمی باشد.

لطیف الله که 50 سال سن دارد از 5 سال بدینسو منتظر پاسخ وزارت به درخواست وی بخاطر اسکان مجددش می باشد.

او گفت: "بزرگترین مشکلی که عودت کنندگان با آن روبروست، کمبود محل سکونت می باشد، اما وقتی به وزارت مراجعه می کنیم... آنان می گویند بودیجه ندارند. اگر درین پنج سال بودیجه بدست نیامده بعد ازین از کجا خواهد شد؟"

در گزارش وزارت مالیه افغانستان به ارتباط عدم مصرف کافی بودیجه تا پایان ماه قوس سال جاری به برخی مشکلات از جمله ناتوانی وزارت خانه ها در پلان گذاری و بودیجه بندی فعالیت های شان برای مصرف پول های اختصاص داده شده بصورت موثر و بموقع اشاره شده است.

در این گزارش در عین حال آمده است که منابع کمک دهنده بین المللی که بخش عمده بودیجه انکشافی افغانستان را فراهم می کنند، در تنظیم پروژه های جدید ضعیف می باشند، برای تدارک اشیای مورد نیاز وقت زیاد تلف می کنند، و بالاخره وجوه تعهد شده را به موقع تسلیم نمی نمایند. بالاخره، مشکلات دوامدار امنیتی مانع اجرای پروژه ها می شود.

مفسرانی که ای دبلیو پی آر با آنان مصاحبه کرده است اکثراً این تحلیل را تایید می کنند.

جاوید کوهستانی، تحلیلگر امور سیاسی گفت که پروسیجرهای اداری مانع عمده پیشرفت می باشد.

او گفت: "گرفتن پول از وزارت مالیه برای یک پروژه ماه ها طول می کشد. ماه ها می گذرد و بالاخره بودیجه بصورت درست مصرف نمی شود."

سیف الدین سیحون، استاد اقتصاد در پوهنتون کابل نیز تایید کرد که جریان تصویب و توزیع بودیجه بسیار کند است.

او گفت: "سه ماهی که تصویب بودیجه در پارلمان وقت می گیرد، یک مشکل جدی است."

داود سلطان زوی، مسوول سابق کمیته اقتصادی پارلمان افغانستان این نظر را تایید نکرد و گفت بودیجه سال 1389 دقیقاً مطابق تقسیم اوقات تصویب شد.

او عوامل دیگری را مانند اختلالی که در اثر انتخابات پارلمانی بوجود آمد و تیرگی روابط با ایالات متحده را بعنوان دلایل عمده در برابر پروژه های انکشافی دانسته و می گوید این موانع باعث می شود که حکومت افغانستان نتواند مطابق پلان مصرف کند. او عامل دیگر را موقت بودن وزرای سرپرست درین پست ها عنوان کرد زیرا پارلمان نامزدان پیشنهادی رییس جمهور کرزی برای 7 وزارت خانه را هنوز تایید نکرده است.

سیحون گفت که برای بررسی کار وزیران و حساب گرفتن ازانها درصورت ناکامی در استفاده از منابعی که در اختیار دارند، هیچ میکانیزمی وجود ندارد.

او گفت: "وقتی یک وزیر نتواند نصف بودیجه انکشافی اش را مصرف کند، این نشان می دهد که او دارای مهارت و تجربه دران بخش نیست و باید مورد بازخواست قرار گیرد. تا امروز، هیچ یکی از وزیرانی که موفق به مصرف بودیجه انکشافی خود نشده اند، از کار برکنار نگردیده یا احضار نشده است."

وحید مژده، تحلیلگر سیاسی می گوید که نهادهای حکومتی پر از کارکنان ناشایسته ای شده که به اساس روابط شخصی استخدام شده اند.

او گفت: "افراد غیر متخصص و بدون تجربه به دیلیل ارتباطات قومی، محلی و شخصی استخدام شده اند و به همین دلیل بودیجه مصرف نمی شود."

عبدالله کاظم، کارشناس امور اقتصادی گفت که سطح پایین مصرف بودیجه انکشافی چیزی تازه ای نیست و تکرار مشکل سال های قبل می باشد.

او گفت: "فساد و غیبت پالیسی هایی که همه را مجبور به گزارش عواید و مصارف خود کند، مانع کارایی سیستم اقتصادی می شود."

وزارت مالیه گفته است با آنکه گزارش ربع سوم سال مصرف بودیجه عادی حکومت به 60% می رسد اما تا پایان سال مالی جاری این رقم به 90 درصد خواهد رسید. اما در مقابل، بودیجه انکشافی در پایان ربع سوم سال تنها 25% مصرف شده است و انتظار نمی رود که شاهد رشد چندانی در سه ماه پایانی سال باشیم.

خان محمد دانشجو، گزارشگریست در افغانستان که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.