خبرنگاران از تحریم های رسانه ای خشمگین اند

گزارشی از فریبا وحیدی- افغانستان

گزارش شماره 376

15 اکتوبر 2010

خبرنگاران و فعالان حقوق رسانه ای در افغانستان نسبت به تهدید رو به افزایش آزادی بیان هوشدار می دهند، درحالیکه مقامات ادعا می کنند محدودیت ها بالای رسانه ها صرفاً در واکنش به گزارش های غیر مسوولانه وضع شده اند.

رسانه های رو به رشد، یکی از موفقیت های دوره ی پس از طالبان می باشد، اما وزارت اطلاعات و فرهنگ کشور بخاطر اعمال محدودیت ها بر چندین ایستگاه تلویزیونی مورد انتقاد قرار گرفته است.

در تازه ترین مورد، ویب سایت پشتو زبان بینوا، پس از نشر اشتباهی گزارش مرگ محمد قسیم فهیم، معاون رییس جمهور، بتاریخ 10 سپتامبر مسدود گردید.

مسوولان بینوا گفتند که خبرمذکور پس از نیم ساعت تصحیح شده بود و سید مخدوم رهین وزیر اطلاعات و فرهنگ را متهم کردند که بخاطر مقالاتی که در گذشته علیه اش درین ویب سایت به نشر رسیده بود، بینوا را مسدود کرده است.

رهین که خودش نیز قبلاً خبرنگار بوده است، این ادعا را که گویا تصمیم اش رنگ شخصی داشته رد کرد، اما افزود که بینوا در پخش مقالات بی پایه شهرت دارد.

او گفت: "ویب سایت بینوا اتهامات زیادی را علیه من نشر کرده است- تنها علیه من نه؛ بلکه آنان کسان دیگری را نیز توهین کرده اند. آنان مرا جاسوس ایران خوانده اند."

آزادی بیان در قانون اساسی افغانستان تسجیل یافته و تاکنون 850 روزنامه و مجله، که اکثر شان خصوصی می باشند، به علاوه 20 کانال تلویزیونی، 100 ایستگاه رادیویی و شش آژانس خبری جواز فعالیت گرفته اند.

خبرنگاران هنوز با چالش های زیادی، از جمله تهدید مقامات حکومتی و نیروهای شورشی، و خودسانسوری وسیع روبرو می باشند.

ارزش های سنتی نیز نیروی قوی می باشد، و تعداد زیاد رسانه ها متهم به نشر برنامه های ضد اخلاقی شده اند. بخشی ازین انتقادها از سوی کمیسیون رسیدگی به تخلف های رسانه ای، نهادی که از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ ایجاد شده، مطرح گردیده است.

به عرضه کنندگان خدمات انترنیتی گفته شده است که هزاران ویبسایت با محتویات پورنوگرافیک و یا آنهایی را که با گروه های شورشی مثل طالبان در ارتباط می باشند، مسدود کنند.

نمونه دیگر، محدودیتی است که اخیراً بالای تلویزیون دری زبان امروز وضع شده بود. این تلویزیون به انتقادهای شدید علیه ایران و برنامه های موسیقی و تفریحی اش شهرت دارد.

در اواخر ماه جولای، وزارت اطلاعات و فرهنگ، به هدایت مستقیم کابینه افغانستان، دستور داد تا تلویزیون مذکور نشرات اش را متوقف کند. این تلویزیون متهم به دامن زدن به اختلافات مذهبی و فعالیت علیه منافع ملی متهم شده بود.

نجیب الله کابلی، رییس تلویزیون امروز، تاکید داشت که دستور مذکور انگیزه سیاسی داشته است. او ادعا دارد که تلویزیون امروز بخاطر فاش کردن آنچه او توطئه های ایران علیه افغانستان می خواند، مسدود شده است.

کابلی به آی دبلیو پی آر گفت: "دلیل اصلی مسدود شدن تلویزیون امروز برنامه ی زنده ای بود که دران یک روحانی سنی بنام میر فاروق حسینی سخنرانی می کرد. او ایران را تهدید کرد، و ازانجایی که برنامه زنده نشر می شد، ما نتوانستیم مانع او شویم."

رهین گفت که امروز به اختلافات فرقه ای دامن می زد. او ضمن تایید این امر که اول باید کمیسیون رسیدگی به تخلفات رسانه ای موضوع را برسی می کرد، گفت که بخاطر اضطراری بودن مساله کابینه دستور مسدود شدن موقت شبکه را صادر کرد.

او افزود که این تلویزیون هفته گذشته دوباره اجازه فعالیت یافت.

او گفت: "اکنون مسوولان این رسانه به اشتباه شان پی برده اند، به آنان اجازه داده شد تا نشرات شان را از سر بگیرند."

وزارت اطلاعات و فرهنگ، ساقی، تلویزیون خصوصی دیگری را که در ولایت هرات نشرات داشت، به اتهام تشویق مردم به تظاهرات علیه پلان یک کشیش امریکایی بخاطر آتش زدن نسخه های قرآن کریم، مسدود کرد.

رهین گفت: "تلویزیون ساقی، به دلیل بی فکری یا کم تجربگی مساله را به شیوه ای مطرح کرد که می توانست مشکل بزرگی را در هرات بوجود آورد."

طارق نبی، مسوول تلویزیون ساقی این اتهامات را که گویا این تلویزیون مردم را به خشونت دعوت کرده است، رد کرد.

او گفت: "ما هرگز از مردم نخواستیم که تظاهرات کنند؛ ما ازانان خواستیم که آرامش شان را حفظ کنند. من شخصاً آن شب بعنوان مهمان در تلویزیون ساقی حاضر بودم و نسخه ثبت شده ی برنامه با ما موجود است، و اگر از ما خواسته شود آنرا به رسانه ها عرضه خواهیم کرد."

وزیر تاکید داشت که وضع محدودیت بالای تعداد کوچکی از رسانه ها به معنی حمله عمومی بالای آزادی بیان نیست. به گفته او، این گونه برخوردها برعکس، به هدف رشد رسانه ها انجام می شود.

اما، ضیا بومیا مسوول دفتر رسانه های آزاد جنوب آسیا در افغانستان، ادعا کرد که رهین در امر آزادی بیان برخورد دوگانه داشته است.

بومیا گفت: "این رسانه ها بخاطر گزارش های دروغین، توهین برخی اشخاص، یا نشر چیزهایی علیه منافع ملی مسدود شده اند. رسانه های دیگری نیز هستند که شب و روز مصروف آنگونه نشرات اند، اما نه بسته می شوند و نه با محدودیت روبرو می گردند. به این دلیل می توان گفت تصمیم های او غیرقانونی و برپایه سلیقه های شخصی است."

صدیق الله توحیدی، رییس سازمان دیدبان رسانه ها، می پذیرد که عده ای از رسانه ها معیارهای تخصصی دقت و انصاف را رعایت نمی کنند. او دلیل این کمبود را بی تجربگی رسانه ها و بی ثباتی جاری افغانستان عنوان می کند.

اما، او می گوید باید قبل از هرگونه محدودیت و ممنوعیتی که بر رسانه ها اعمال می شود تحقیقات مناسب انجام گیرد و این کار از میکانیزم های قانونی اجرا شود. دخالت در نشرات رسانه ها بدون تعقیب این میکانیزم ها و مسدود کردن رسانه ها در صلاحیت وزیران نیست. این تصمیم باید از سوی محکمه گرفته شود."

نصرالله استانکزی، استاد حقوق در پوهنتون کابل، تایید کرد که محدود کردن آزادی بیان خلاف قانون اساسی می باشد.

او گفت: "قانون باید رعایت شود" و افزود محدودیت ها باید صرفاً به دستور محاکم انجام شود.

رحیم الله سمندر، رییس انجمن آزاد ژورنالیستان افغان دخالت های داخلی و خارجی را بخاطر این تصامیم وزارت اطلاعات و فرهنگ مقصر دانست؛ دخالت هایی که به گفته او غیرقانونی می باشند.

او افزود: "وقتی تلویزیون امروز بند شد، ما شدیداً اعتراض کردیم، اما دست احزاب سیاسی و حتی کشورهای خارجی عقب این مساله مشهود بود."

اما سمندر نیز تصدیق کرد که عده ای از رسانه ها به اصول خبرنگاری آزاد و منصفانه پابند نمی باشند، و مالکان این رسانه ها برنامه های شخصی شان را تعقیب می کنند.

بسیاری خبرنگاران افغان شکایت دارند که مقامات افغان با آنان با خشونت برخورد می کنند و برای شان معلومات نمی دهند. آنها در مقایسه با مقامات افغان، فعالیت رسانه ای طالبان را رو به پیشرفت می خوانند و می گویند سخنگویان آن گروه معمولاً حاضر به گفتگو با خبرنگاران می باشند.

یک خبرنگار آزاد که نخواست نامش در گزارش ذکر شود، گفت: "من بارها از سوی نیروهای امنیت و پولیس ملی در کابل لت و کوب شده ام، چون ریش داشتم و پکول می پوشیدم. یک بار بخاطر تهیه گزارش از محلی که امریکایی ها با طالبان جنگ می کردند، نزدیک از سوی سربازان امریکایی کشته شده بودم. آنان کامره مرا شکستند و مرا تهدید به مرگ کردند. فکر می کنم کشتن خبرنگاران برای حکومت و نیروهای بین المللی کار آسان است، چون آنها این کار را بارها انجام داده اند."

فریبا وحیدی گزارشگریست در کابل که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.