جوگیهای افغانستان در انتظار به رسمیت شناختن شان

ماه گل پیرزن 70 ساله است که هر روز از صبح تا شام در سرک ها به عنوان یک فال بین گشت وگذار میکند  
لباسهای او فرسوده و پاره است و یک رشته از دانه های رنگارنگ به دور گردن خود اویزان دارد.

او برای جلب توجه رهگذران فریاد میزند ((اجازه دهید من فال تان را بینم!))

ماه گل از قوم جوگی است، یک گروه قومی که در کشورهای مختلف با نام های مختلف شناخته شده اند. در اروپا و امریکای شمالی، همتایان او اغلب کولی" gypsies"نامیده می شوند.

جوگی هابیش از 120 سال است که در افغانستان زنده گی دارند، آنها از جمهوری ازبکستان، شهربخارا و مناطق دیگرمهاجرت کرده اند.اما زندگی در افغانستان برای آنها سخت است.

ماه گل به آی دبلیو پی آر گفت:"ما غذا و خانه نداریم، فرزندان ما در مکاتب پذیرفته نمیشوند، مردم به ما توهین  و نفرین میکنند، و ما را آزار و اذیت می نمایند. ما از صبح تا شام فقط برای پیدا کردن مقداری غذا،بدرفتاری مردم را تحمل میکنیم."

او ادامه داد: "فرزندان ما در مکاتب پذیرفته نمیشوند فقط به خاطر اینکه ما جوگی هستیم و تذکره نداریم. هنگامی که زنان خانواده ما برای به دست آوردن غذا به مردم التماس میکنند، خیر مردم تا این حد است که موادغذایی فاسد و غیر قابل خوردن خود را به ما میدهند."

یکی از بزرگترین مشکلات جوگی ها این است که آنها فاقد کارت هویت ملی، یا همان تذکره به زبان دری می باشند.این بدان معنی است که آنها به طور گسترده به خدمات ابتدایی، از جمله مراقبت های صحی، معارف و حق رای دسترسی ندارند.

شمس الدین  یکی از بزرگان قوم جوگی  گفت :"ما تذکره نداریم، بنابراین نمی توانیم اموال خریداری کنیم."هرگاه کوشش می کنیم خانهبرای خودمان بسازیم، زمینداران ساختمان را خراب میکنندواین بدان معنی است که ما باید تابستان و زمستان در خیمه های فرسوده زندگی کنیم."

شمس الدین میگوید که تقریبا 800 فامیل جوگی در ولایت بلخ زندگی میکنند، و حدود 10000 خانواده جوگی در سراسر افغانستان وجود دارند.

نداشتن تذکره نیز بدان معنی است که جوگیها نمی توانند به عنوان شهروندان افغان از خدمات اجتماعی مستفید شوند.

عبدالصبور قادری، رئیس امور مهاجرین و عودت کنندگان بلخ میگوید که این دفتر برای پناهندگان و افرادی که به علت جنگ و رویداد های طبیعی آواره شده اند، خانه و زمین فراهم کرده است.

وی گفت: "اداره ما مواد غذایی و لباس نیز برای این افرادفراهم می کند. اما با توجه به این مو ضوع که جوگی هافاقد تذکره هستند، ریاست امور مهاجرین و عودت کنندگان هرگز قادر به کمک به آنها نشده است."

به گفته او،   نداشتن تذکره بالای کمکهای جامعه جهانی  به جوگی هانیز تاثیرات خود را داشته است.

او گفت:"چند سال پیش، کمیشنری عالی پناهندگان سازمان ملل متحد تصمیم گرفت  تابا دادن مواد غذایی و سایر محصولات به جوگی هاکمک کند، اما با توجه به این واقعیت که جوگی ها تذکره ندارند از کمک کمیشنری عالی ملل متحد  در امور پناهندگان  محروم شدند."

ماده چهارم قانون اساسی افغانستان از 14 قوم به عنوان اقوام در افغانستان نامبرده اما کلمه جوگی  در آن به عنوان یک قوم  گنجانیده نشده است.

قاضی سید سامع، رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در زون شمال گفت که حق برخورداری از ملیت یک حق بنیادین است.  

در بند اول ماده 15 اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است: "هر کس حق دارد که دارای تابعیت یک کشور باشد" وی افزود: "متاسفانه جوگی ها از این حق محروم شده اند و این بزرگترین نقض حقوق    بشر ی  است. "

او افزود ، از آنجا که جوگی بطور دایمی در یک محل زنده گی ندارند، از خدمات همگانی مانند مساجد یا گورستان محروم هستند وکودکان شان نیز از آموزش محروم می باشند.

این کار ،آنها رابیش از پیش از اجتماع  جدا میکند  واین در حالیست که جوگی ها برای تگدی وفال بینی بیشتر به همکاری مردم در اجتماع ضرورت دارند  .

لیلما ،   زن جوان جوگی ، در خیابان ها روز خود راصرف گدایی میکند.

او گفت:"گدایی گری شیوه امرار معاش ما است،اما وقتی مردم به ما توهین میکنندغمگین میشویم".او اضافه کرد ،هنگامی که دیگران برما مشکوک میشوند که جوگیها مسلمانان واقعی نیستند زندگی بیشتر برایشان دردآور میشود.

لیلما گفت "ما گورستان و مساجد نداریم تا مردم عبادت ما راببینند و بدانند که ما هم مانند آنها مسلمان هستیم. به همین لحاظ است که به مسلمان بودن  ما شک دارند."

لیلما توضیح داد که شیوه ازدواج در میان جوگیها بسیار متفاوت است."جوگی ها اجازه نمیدهند که دخترشان به غیر از جوگی با شخص دیگری ازدواج کند". او ادامه داد"همچنین، دختران در صورتی می توانند ازدواج کنند که 18 ساله باشند".این امر  با دیگر مناطق افغانستان  تفاوت دارد، که در آن ازدواج زودهنگام رایج می باشد.

لیلما در ادامه گفت:"عروس و داماد در طول عروسی خود کنار یکدیگر نمی ایستند؛ عکسبرداری، فیلمبرداری و پذیرایی در هوتل نیز در فرهنگ ما جا ندارد.

درست بعد از ازدواج، عروس به خانه فامیل شوهر خود رفته و بعد از صرف غذا های سنتی، مردم   محل را ترک میکنند و مراسم ازدواج به پایان میرسد."

ماه گل نیز می گوید "جهیزیه، آرایش، موسیقی و رقص نیز به عنوان جزء یی از مراسم ازدواج در فرهنگ ما جا ندارد. ما فقط یک چوب بر روی یک خریطه  قرار داده و پس از آن توافق ازدواج امضاءمیشود.سپس مردم با هم غذا میخورند و بعد از غذا خوردن مراسم ازدواج به پایان میرسد. "

 بر خلاف دیگر مناطق افغانستان، در میان جوگیهااین رسم معمول است که زنان باید کار کنند ومردان درخانه بخوابند  .

شمس الدین اضافه کرد  "در فرهنگ ما زنان بعنوان پادشاه و رهبر در نظر گرفته می شوند. ما ازدستورات پادشاهان خوداطاعت و پیروی میکنیم.در میان جوگی ها مردان در واقع مثل زن و زنان مثل مرد هستند، زیرا این زنان هستند که از طریق گدایی و یا فال کسب درآمد میکنند، اما مردان ما معمولا به کارهای خانه و نگهداری از حیوانات مانند سگ، بودنه ، مرغ و غیره  مشغول می باشند."

اسدالله هفت سال میشود که ازدواج کرده و دو فرزند دارد.

او گفت:"گاهی اوقات من برای سرگرمی به بازار میروم، اما معمولا در خانه میمانم. نگهداری و بازی با بودنه سرگرمی من است.فرهنگ ما اینگونه است که زنان باید پول پیدا کنند و مردان باید نگهبان خانه باشند".

محرومیت از حقوق اساسی

مقامات محلی موافقند که جوگی ها به مدت طولانی به حاشیه رانده شده و مورد تبعیض قرار گرفته اند، اما میگویند که آنها برای رفع مشکل آنان کاری کرده نمیتوانند.

محمد افضل حدید رئیس شورای ولایتی بلخ می گوید: "من خیلی شرمنده هستم که شورای ولایتی و دولت تاکنون هیچ کاری برای جوگی ها انجام نداده است."

منیر فرهاد، سخنگوی والی بلخ، همچنین اذعان کرد که دولت های محلی برای حمایت از حقوق جوگی ها کار های اندکی انجام داده اند.

به گفتهی وی دلیلش این است که جوگی ها در مناطق مشخص مستقر نمیشوند بلکه از مکانی به مکان دیگر سرگردانند. "جوگی ها در100 سال گذشته  قوم فراموش شده بودند ولی حالا باید این مشکل حل شود."

اما اگر چه مقامات  دولتی از عدم توجه به جوگی ها سخن میگویند اما نهاد های جامعه مدنی می گویند که  دولت برای تامین حقوق جوگیهاشکست خورده است.

نجیب پیکان یکی از فعالین مدنی گفت:"حقوق جوگی نقض میشود چرا که دولت بطور مداوم به آنها توجه نکرده ودر انجام  مسئولیت  های خودناکام مانده است. نهاد های جامعه مدنی از دیر زمانی بدینسو گزارشهای مربوط به مشکلات جوگی ها را به دولت رسانیده، اما دولت توجه زیادی به اعاده حقوق آنها نکرده است."

در حالیکه از عدم توزیع تذکره به جوگی ها سخن گفته میشوداماآی دبلیو پی آر در سال 2014  به اسنادی دست یافته که  اداره احصائیه مرکزی کابل  به مقامات بلخ اختیارداده است تا برای توزیع تذکره اقدام  کنند.
متن مکتوب شماره1272چنین است  : "در صورتی که قوم جوگی به طور دایمی در مناطق ولایت بلخ سکونت احتیار کنند و نمایندگان قوم جوگی در شورای ولایتی بلخ و ادارات دولتی مرتبط با توزیع تذکره به قوم جوگی موافقت کنند، پس از طی مراحل قانونی ثبت نام  جوگیها، اداره ثبت واحوال نفوس بلخ   برای آنهاتذکره  توزیع نماید."

محیب الله قریشی، رئیس ثبت احوال نفوس بلخ، میگوید که آنها 1000 قطعه تذکره برای جوگیها توزیع کرده اند. با این حال، بر اساس کتاب  ثبت  که توسط آی دبلیو پی آر مشاهده گردید، نشان میدهد که 112 تذکره برای جوگیها در سال 2015 و 94 تذکره در سال 2016 توزیع شده است.

همایون محتاط، مدیر جدیدثبت واحوال نفوس کشوربه آی دبلیو پی آر گفت که از رئيس جمهور خواسته تا فرمانی صادر کند تا بر مبنای آن برای همه جوگیها در سراسر کشورتذکره توزیع نمایند.او می گوید که امیدوار است این امر"پس از طی مراحل قانونی" انجام شود.

این در حالیست که جوگی ها باور خود را به چنین وعده ها  از دست داده اند، چونکه قبلا از این وعده ها زیاد شنیده اند اما کمتر شاهد عملی شدن آن بوده اند .

 شمس الدین میگوید: "بسیاری از وعده هایی که در گذشته در مورد این موضوع داده شده است، هرگز برآورده نشده اند. هنگامی که ما برای دریافت تذکره نزد  ادارات دولتی میرویم، آنها به ما میگویند که شما یک محل خاص برای زندگی ندارید بنابراین ما نمی توانیم به شما تذکره بدهیم."

نقیب الله، یک بزرگ جوگی در ولایت کندز بوده که بدلیل جنگ از  زادگاه  اصلی خود به کابل آواره شده است، نیزگفت که تلاش های وی برای ثبت نام و به دست آوردن تذکره جایی را نگرفته است.

او میگوید: "حتی در کابل هیچ کس به ما احترام نمی گذارد. هر گاه ما برای دریافت تذکره به اداره ثبت واحوال و نفوس کشور مراجعه میکنیم، مقامات به ما توهین نموده و از حرفهایی ناپسند استفاده میکنند."

 شمس الدین میگوید که جوگیها از حق خود به عنوان بخشی از ملت افغانستان دست نخواهند کشید. "ما هم به این سرزمین تعلق داریم. مردم  زنان و کودکان ما رادر سرک ها، در بازارها و دکان هاتوهین میکنند."

وی افزود:"به ما بی احترامی شده است، و در طول 120 سال، ما مورد آزار و اذیت،توهین و تمسخر قرار گرفتیم،ماجوگی هستیم اما انسان هستیم .آیا ما حق نداریم در اینجا زندگی کنیم؟ "