زنان هرات در چوکی رانندگی

گزارشی از سوابه افضلی- افغانستان

گزارش شماره 374

29 سپتامبر 2010

در صف طولانی ترافیک که برای تغییر رنگ چراغ در یکی از بیروبارترین چارراهی های هرات انتظار می کشند، یک موتر بطور غیرمعمول توجه مردم را جلب کرده است. عابران ایستاد شده و به یک عراده موتر کپ و کوپ، و نه چندان مرغوب سوزکی خیره می شوند.

دلیلش هم اینکه ثریا خانم 26 ساله و محصل پوهنتون سر جلو نشسته است. ثریا یکی از زنان محدود اما رو به افزایش می باشد که جرئت رانندگی در شهر هرات را بخود داده است.

ثریا که روسری اش را محکم دورسرش پیچیده تا از هرگونه اتهام بی حیایی پیش گیری کند، با نگاه های خیره عابران و اتفاقات بدتر از آن آشناست. در اثر حمله مردان جوانی که بالای موتر او یورش برده و بخاطر شکستاندن نورم های فرهنگی به او د دشنام داده اند، موترش کپ و کوپ شده است.

در سه ماهی که او فاصله 3 کیلومتری پوهنتون و خانه اش را رانندگی کرده، اقاربش بالای خانواده او همواره فشار آورده اند که دخترشان را ازین کار باز دارند.

ثریا گفت: "خانواده ام مرا دوست دارد و بخاطر فشار اقارب، مانع رانندگی من نخواهد شد. مشکل اصلی مردان جوان متعصب و خشن هستند. من حتی در هوای بسیار گرم، مجبورم شیشه های موترم را بسته کنم تا دشنام های آنان را نشنوم و از اذیت و آزارشان در امان باشم."

فرید احمد محمدی 46 ساله، پدر فریده می گوید که او اعتمادی را که به پسرش دارد به دخترش نیز دارد.

او گفت: "چیزهایی که اقارب ما درباره رانندگی دخترم می گویند، هیچ اثری روی من نمی گذارد. چیزی که برای من اهمیت دارد، پیشرفت اوست."

باوجود مخالفت ها، شمار خانم های راننده در هرات به سرعت افزایش می یابد. ولایت هرات به سطح بالای فرهنگی و تحصیلی و درعین حال سنت گرایی اش شهرت دارد.

پولیس ترافیک ولایتی می گوید که تعداد خانم هایی که امسال لایسنس  رانندگی می گیرند، نسبت به سال گذشته 60 درصد بیشتر شده است. حفیظ الله عزت، مسوول اداره توزیع لایسنس  رانندگی به آی دبلیو پی آر گفت که امسال، تاکنون 600 لایسنس  رانندگی برای زنان ولایت صادر شده است.

لایسنس  رانندگی پس از گذراندن سه هفته آموزش نظری و یک هفته تمرین در سرک و بالاخره گذراندن امتحان صادر می شود.

عزت با تاکید بر اینکه هیچ مانع قانونی برای رانندگی خانم ها وجود ندارد، گفت: "زنان در درس های نظری استعداد نشان داده اند، اما در بخش عملی چون تجربه ندارند، کم و بیش مشکلات داشته اند."

نوریه، 30 ساله، سه ماه قبل لایسنس  رانندگی اش را گرفته، ولی او نیز مانند ثریا با تهدید روبروست.

او با یادآوری اینکه در زمان حاکمیت اسماعیل خان، والی سابق هرات به زنان اجازه رانندگی داده نمی شد، گفت که اکثر تهدیدها کار ملاهای محافظه کار یا اعضای گروه های مسلح می باشد، زیرا "این مردم نمی خواهند که زنان رانندگی کنند".

او تردیدی ندارد که هیچ چیزی نمی تواند او را از آزادی تازه بدست آمده اش باز دارد، و می گوید: "حتی اگر مشکلات بدتر هم شود، من حاضر نیستم به نظرات عقب مانده افراد متعصب و محافظه کار تن بدهم. من برای حقوقم مبارزه خواهم کرد."

درحالی که نوریه پولیس را متهم به کم کاری در جلوگیری از بدرفتاری با رانندگان زن میکند، عبدالرووف احمدی سخنگوی پولیس زون غرب افغانستان به آی دبلیو پی آر گفت که هفت مرد جوان در ماه گذشته بخاطر حمله بر موترهای زنان دستگیر شده اند.

او گفت که پولیس با این گونه مسایل طوری برخورد می کند که از خانواده متخلف ضمانت کتبی می گیرد تا باردیگر پسر یا مرد خانواده شان مرتکب آن عمل نشود، و اگر بار دیگر دستگیر شد جریمه نقدی می شود و بار سوم محکوم به حبس می گردد.

احمدی گفت: "تحقیقات پولیس نشان می دهد که اینها به دو گروپ ارتباط دارند- اول، یک نوع افراد ضد اجتماعی که در هر کشوری زنان را اذیت می کنند، و دوم، تندروان مذهبی." او افزود که هروقت شکایتی از اذیت و آزار داده شده، پولیس را برای تعقیب آزار دهندگان فرستاده اند.

احمدی گفت که 15 افسر پولیس زن اکنون درسهای رانندگی می آموزند و در آینده برای گزمه به شهر اعزام خواهند شد. این کار نه تنها به خانم های راننده احساس امنیت بیشتر خواهد داد، بلکه کمک خواهد کرد تا مردم عادی نیز با دیدن خانم های راننده خو بگیرند.

تغییر نگرش مردم ممکن است زمان زیادی بگیرد، بخصوص وقتی این نظر از سوی برخی ملاهای اسلامی تقویت می شود که گویا حضور زنان در پشت فرمان موتر توجه غریبه ها را جلب می کند و ازینرو درست نیست.

سید غلام فاروق، دکاندار هراتی گفت که او هرگز دختران و زنان عضو خانواده اش را اجازه نخواهد داد که رانندگی کنند.

او گفت: "مسلمانان هرگز اجازه نمی دهند زنان در معرض دید مردان بیگانه قرار بگیرند، طوری که این مساله بارها در خطابه های ملاهای مساجد یاد آوری شده است."

مولوی عبدالباسط منوری، ملاامام مسجد هرات گفت زنان باید از هر اقدامی که منجر به جلب توجه به ظواهر شان می شود و ممکن است به بداخلاقی بانجامد، ابا ورزند.

او گفت: "رانندگی خانم ها یکی ازین اعمال است. زنان باید بیشتر متوجه رسیدگی به خانواده و اطفال شان باشند."

اما، این نظر همه گیر نیست.

نعمت الله، محصل مرد در پوهنتون هرات گفت: "از نظر من، زنان انسان اند و مستحق تمام حقوق بشری می باشند، و من هیچ مشکلی در رانندگی یا کار آنها نمی بینم. نظر محدودکردن حقوق زنان از مد افتاده... رانندگی خانم ها نشانه سطح فرهنگی بالای یک جامعه است."

"وقتی من زنان را در هرات در حال رانندگی می بینم، بیشتر احساس امنیت و مصوونیت می کنم- وقتی آنها می توانند درشهر رانندگی کنند، فکر می کنم مشکلات امنیتی باید حل شد باشد."

سودابه افضلی خبرنگاریست در هرات که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.