از بین بردن شرم درمورد مریضی ماهوار زنان

وقتی زینب نخستین حیض اش را در نه سالگی تجربه کرد مادرش با سیلی زدن به روی او واکنش نشان داد.

حال که وی 22 سال دارد و در یکی از دانشگاه های خصوصی در کابل درس می خواند می گوید که مادرش در آن زمان خیلی ترسیده بود و فکر می کرد دخترش بکارت اش را از دست داده و دیگر اعضای خانواده نیز لت و کوب و تحقیرش کرده بودند.

زینب به یاد می آورد که چگونه از یک دختر سرشار و بازیگوش به یک انسان منزوی، ترسو و خجالتی مبدل شد. او می گوید: «وقتی پریود شدم کوشش کردم پنهانش کنم تا پدر و برادرانم در این مورد نفهمند.» او می افزاید که پنهان کردن حیض به ویژه در ماه مبارک رمضان که زنان از روزه گرفتن معاف استند خیلی دشوار است.

او برای این که کسی متوجه اش نشود روزه می گرفت.

او می گوید: «پرسشی که شاید هرگز نتوانم پاسخ دهم این است که: آیابخاطر محیط خشن اطرافم تمام عمر باید تحقیر و استهزا را تحمل کنم؟»

درافغانستان قاعدگی یا عادت ماهوار به دیده ای شرم نگریسته می شود و به ندرت مورد بحث قرار می گیرد، حتا در میان زنان خانواده. این پدیده با تابوها احاطه شده است. زنان در دوران حیض ناپاک پنداشته می شوند.دختران در اولین حیض شان حتا نمی دانند چه اتفاقی به آنان رخ داده.

این حالت را فریده نیز تجربه کرده است، خانمی که اکنون بیست سال دارد و کارمند دولت است. او می گوید زمانیکه متوجه شد خونریزی دارد قضیه را با ترس و اضطراب با عمه اش در میان گذاشت. عمه اش به فریده گفت که او حالا بالغ شده و از این پس هرماه برایش قاعدگی دست می دهد و برخی از موانع را نیز برایش لست کرده بود که می بایست آنها را مراعات کند.

فریده چنین ادامه داد: « عمه ام گفت نباید در دوران حیض به سرمیزی یا غذا دست بزنم، اگر دست بزنم حرام می شود. گفت نباید به خواهر و برادرت نزدیک شوی و ببوسی شان، چرا که آنان معصوم اند و با این کار ناپاک می شوند. وقتی دوران حیض یا عادت ماهوارت تمام شد و حمام کردی دوباره پاک می شوی.»

فریده به یاد می آورد که چگونه ویران شد و شکست و گریست. عمه اش فقط این جمله را به گفتن داشت: «خداوند زنان را بدبخت آفریده و جز تحمل چاره یی نیست.»

چرخه خود-تداوم بخش

محبوبه سراج آگاه امور اجتماعی می گوید، بسااوقات خود زنان مسوول تداوم بخشیدنِ چنین باورهای غیر منطقی اند. او می گوید: « این مسوولیت زنان است که از عادات فزیولوژیکی شان نشرمند. آنان باید به این پدیده ها به عنوان یک بخش معمولی زنده گی شان بنگرند و مخصوصاً مادرها در این زمینه خیلی مسوولیت دارند.»به طور مثال، برخی زنان اصرار دارند که یک خانم در دوران حیض نمی تواند به مکان های مذهبی یا زیارت برود، از ترس این که مبادا آلوده اش کند.

هنگامه فیض استاد در یک دانشگاه خصوصی در کابل تجربه اش از انتخابات دوسال پیش- زمانیکه رییس یکی از مراکز رای دهی بود- را بازگو کرد.

مرکز رای دهی در مسجدی بود که دو دروازه داشت. در نخست، با در نظرداشت سنت جدا بودن زن و مرد در افغانستان، یک دروازه برای مردان و دیگری برای زنان در نظر گرفته شد، اما بعداً برخی از همکارانش که زنان بودند هشدار دادند که زنانی که در قاعدگی به سر می برند داخل مسجد نشوند که ناپاکش می کنند.

همان بوده که در بیرون مسجدخیمه یی برپا شده تا زنان در آنجا رای بدهند.

بانو فیض می گوید: « خیلی شوکه و اندوهگین شدم وقتی دیدم که مردان در این مورد هیچ چیز نگفتند، ولی زنان، خود و دیگر همجنسان شان را پلید می پنداشتند.»

علمای اسلام می گویند که عدم آگاهی از احکام و قوانین دین باعث این گونه تبعیض ها می شود.

سید محمد حجت یکتن از عالمان دین می گوید: « زنده گی کردن، حرف زدن، نشستن، خوردن و کارهای دیگری از این قبیل جز از آمیزش جنسی با زنان در این وضعیت از نظر اسلام کاملاً جایز است. ممانعت از مقاربت جنسی در جریان عادت ماهوار به این دلیل است که مردان به شکیبایی ترغیب شوند. همچنان زنان در این حالت ممکن احساس ناراحتی کنند که مقاربت باعث تشدید آن می شود. غیر از این، هرگونه بیان دیگر در این مورد بی بنیاد است. » 

در همین حال، شریف شریف داکتر صحت روانی در بیمارستان «آوستا» می گوید که بلوغ جنسی در برگیرنده یک سری تغییرات سایکولوژیکی و فزیکی می باشد، اگر این تجربه آسیب زا باشد احتمال آن می رود که دختران مدت زیادی از آسیب های روانی رنج ببرند.

او می گوید: « ترس و شرم ممکن تاثیری سوء بر آنان بگذارد و زندگی آینده شان را به خطر مواجه بسازد. جوانی، مهترین و حیاتی ترین دوره زنده گی هرفرد است و رویه نیک والدین کمک می کند جوانان این دوره طوفانی زنده گی را به خوبی بگذرانند. خوب یا بد بار آمدن یک فرد بر می گردد به این که خانواده اش وی را چگونه پرورش داده اند.»

با آنکه این موضوع تاثیر زیادی بالای زنده گی زنان افغان گذاشته، اما تا هنوز تلاش قابل ملاحظه ای برای تغییر نگرش ها صورت نگرفته است.

عزیزه عدالتخواه رییس بخش حقوق زنان در وزارت امور زنان، به آی دبلیو پی آر گفت که این چالش ها در جمع مسوولیت های آنان نمی آید.

او گفت: «ما کاری به این موضوعات نداریم، ما فقط خشونت علیه زنان را تحقیق و پی گیری می کنیم.»

شفیق الله سهیم از وزارت صحت عامه می گوید که آنان برای بالا بردن آگاهی عامه در مورد عادت ماهوار تلاش هایی را در چوکات برنامه های نظیم خانواده انجام داده اند.

او می گوید: « مردم باید بداند که قاعدگی مشکلی نیست که باید پنهان شود یا باعث شرمیدن زنان شود. قاعدگی بخشی از زندگی دختران بوده و طبیعی است، کاملاً مثلِ خوردن، نوشیدن و باردار شدن.

سعیده ( نام مستعار است) دانشجوی یک دانشگاه خصوصی در کابل گفت که به نظر می رسد آوردن تغییر در نگرش ها، حتا در میان تحصیل کرده های این سرزمین به مدت زیادی نیاز دارد. او واقعه یی را به یاد آورد که نمایانگر جهل گسترده در جامعه افغانستان است.

وی گفت«استاد در جریان درس پرسید که چرا زنان را در افغانستان تنبل و شهروند درجه دو می پندارند. یکتن از شاگردان پسر پاسخ داد که این بخاطری است که از دست دادن خون در جریان عادت ماهوار ذهن و فکر آنان را ضعیف کرده است.»

وی در ادامه افزود: « پس از آن تمام پسرهای صنف شروع کردند به خندیدن، ولی دختران احساس حقارت و شرمنده گی کردند. خوب،وقتی در یک مرکز تحصیلات عالی چنین وضعیتی را می بینیم نباید از برخورد افراد معمولی متعجب شویم.»