آیا نوع جدید خشخاش باعث افزایش محصول تریاک افغانستان شده است؟

کرم خان، یک زارع خشخاش از هلمند میگوید خوشحال است که کسب و کارش پررونق است.

به گفته وی گونههای جدید دانه خشخاش باعث شده است کشت و برداشت کوکنار در تمام طول سال امکان پذیر باشد، و با کاهش کنترل دولت بر این ولایت،دهاقین آزادانه به کشت این نبات غیرقانونی مشغول هستند. وی گفت "ما در گذشته سالی یک مرتبه خشخاش کشت میکردیم و هر سال فقط یک مرتبه تریاک برداشت می کردیم، اما در حال حاضر دانه های جدید در بازار موجود بوده که ما را قادر ساخته در هر چهار فصل به کشت و و جمع آوری تریاک مشغول باشیم."

وی افزود "تخم جدید که به نام تخم چینایی معروف است نتیجه خوبتر داده است و کشاورزان خوشحال اند که فرصت برای داشتن پول بیشتر به دست آورده اند."

آقای خان ادامه داد "امنیت در هلمند خوب نیست،علاوه بر این، نورم بلند بیکاری جوانان و نبودفابریکه ها و یا کسب و کار برای ایجاد شغل مردم را مجبور به کشت خشخاش میکند، زیرا هیچ گزینه دیگری ندارند. به نظر من نمیتوان مردم رابه خاطر کشت کوکنار مقصر دانست."

بر اساس آخرین آمار دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، کشت خشخاش در سراسر افغانستان 43 فیصد در سال 2016 نسبت به سال 2015 افزایش یافته است.

این گزارش که با کمک وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان تهیه شده نشان داد که در سال گذشته 4800 تن مواد مخدر در کشور تولید شده است در حالیکه در سال2015این رقم 3300تن بوده است.

در سالهای گذشته، هلمند بزرگترین تولید کننده مواد مخدر بود. در سال 2016، 40فیصد از خشخاش تمام افغانستان در این ولایت جنوبی تولید شده است.

اوسط کشت تریاک در سراسر کشور23.8 کیلوگرام در هر هکتاربدست آمد، که30 فیصد بالاتر از سال 2015 به میزان18.3 کیلوگرم در هکتار می باشد.دلایل این امر معلوم نیست، اگر چه ممکن است که عدم آفت زدگی خشخاش نیزدر این افزایش نقش داشته باشد.

ناظران بر این باورند که عوامل متعددی ممکن است در افزایش تولید خشخاش نقش داشته باشند.

گزارشها نشان میدهد که ظهور گونه های جدید تخم کوکنار از سال 2015 در افغانستان آغاز شد، با ورود دانههای اصلاح شده که ظاهرا منشأ آن چین می باشد که در آن تریاک بصورت قانونی برای اهداف صحی تولیدمیشود.
همچنین رئیس مبارزه با مواد مخدر در هلمند، سید احمد وروراشاره دارد که شورشیان به بسیاری از بخشهای این ولایت که قبلا توسط نیروهای دولتی کنترل میشد، هجوم بردهاند.

به گفته وی، این مسئله بصورت غیرمستقیم بر کشت خشخاش اثرگذار بوده است.

"شورشیان مردم را وادار به کشت خشخاش در مناطق تحت کنترل خود میکنند". وی درادامه توضیح داد که کشت خشخاش قبلا در ولسوالی های ناوه  نادعلی، گرمسیر تقریبا ریشه کن شده بود.

با این حال، این مناطق در حال حاضر به طور کامل یا تا حد زیادی تحت کنترل شورشیان می باشد، که بدان معنی است که دهها هزار هکتار به زمینهای مورد استفاده برای کشت خشخاش اضافه شده است.

او همچنین گفت که ورود نوع جدیدی از تخم خشخاش، مبارزه با مواد مخدر را مشکل تر نموده است.در گذشته، خشخاش تنها در یک زمان خاص از سال کشت میگردید و تقریباً شش ماه از کاشت آن باید میگذشت تا زمانی که شیره مواد مخدر قابل برداشت شود. امااین دانه های جدید چرخه رشد گیاه را به حدود دو ماه کاهش داده است.

آقای ورور میگوید: "امروزه یک نوع از تخم خشخاش که به عنوان" دانه چینایی" شناخته میشود بین مردم محبوب شده است. این دانه ها در هر یک از چهار فصل  برداشت میشود، که به این معنی است که خشخاش را میتوان در تمام طول سال کشت کرد."

وی اضافه کرد "ما موضوع دانههای خشخاش جدید را با وزارت مبارزه با مواد مخدر مورد بحث قرار دادیم. همچنین معلومات در مورد کشت کوکنار چهار فصل را به انها خبر داده ایم تا بتوانیم کمپاینهای مبارزه با مواد مخدر را نه فقط در یک فصل بلکه در طول سال حفظ کنیم. با این حال، ما هیچ گونه پاسخ از وزارت دریافت نکرده ایم".

تولید کنندگان محلی می گویند که استفاده گسترده از پنل های انرژی سولر نیز تأثیرگذار بوده است، که از طریق آن کشت خشخاش ارزان تر انجام میشود.

پیش از این، این گیاه تنها می توانست در مناطق از ولایت رشد کند که توسط دریای هلمند آبیاری میشد، یا اینکه زارعین برای پمپ کردن آب از چاه های عمیق پول مصرف نموده و برای جنراتور سوخت تهیه میکردند.حافظ محمد که در زمین خود خشخاش کشت میکند،میگوید: "ما قبلاً با استفاده از جنراتوراز چاه های عمیق آب میکشیدیم، اما در حال حاضر از انرژی آفتابی استفاده میکنیم و تقریباً هیچ هزینه ای برای مان ندارد. انرژی آفتابی ما را قادر میکند تا هر وقت که بخواهیم مزارع خشخاش خود را آبیاری کنیم".

آقای عمر ځواک، سخنگوی والی هلمند، اذعان دارد که کشت خشخاش در سال گذشته افزایش یافته است.

او این مسئله را از جمله دستاوردهای شورشیان دانست و گفت که خشخاش به منبع اصلی عایدات آنها تبدیل شده است. وی افزود : "اگر چه شورشیان کنترل مناطق بسیاری را به دست آوردهاند، اما دولت افغانستان هنوز هم با آنها مبارزه میکند. دولت برای از بین بردن و کشت مواد مخدر در این مناطق سخت در تلاش است".

وی همچنان ګفت که وزارت مبارزه با مواد مخدر در سراسر افغانستان سخت در تلاش است، و تمرکز ویژه درمورد هلمند دارد.

برنامههای آگاهی عامه هر ساله اجرا می شوند؛بنرها،روزنامه ها، مجلات و نشریات برای مبارزه با مواد مخدر تهیه می شوند که درباره آسیبهای مواد مخدر معلومات میدهند و در مکاتب به متعلمین توزیع میشوند، همچنین کمپاینهایی برای مبارزه با مواد مخدر ترتیب داده شده که در مبارزه با مواد مخدر بسیار موثر بوده اند.

با این حال، عطاالله افغان عضو شورای ولایتی با این گفته موافق نیست. وی به خبرگزاریIWPR گفت "حکومت هیچ پالیسی موثری برای از بین بردن مواد مخدر ندارد، هر ساله میلیونها دالرصرف کاهش تولید مواد مخدر میشود، اما کشت کوکنار نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش یافته است."

به باور وی، جامعه به شدت به یک رویکرد جدید نیاز دارد.

دولت باید پالیسی اتخاذ کند که بر اساس آن فرصتهای برای افراد ایجاد شودتا به کشت محصولات قانونی  مشغول شوند. بسیاری از مردم به دلیل فقر،خشخاش کشت میکنند؛آنها از کشت کوکنار پول بیشتری به دست می آورند تا از کشت سبزیجات، بنابراین،کشت خشخاش را راهی برای حل مشکلات خود میدانند. "

آقای افغان افزود: «اگر همه پول صرف شده برای ریشه کن کردن مواد مخدر هر سال صرف زیرساخت های اساسی میشد، برای مثال، ساخت فابریکه ، ایجاد کسب و کار، ساخت سد و کانال آب، دولت میتوانست فرصت های شغلی زیادی ایجاد نماید و مردم هرگز در مورد بیکاری و مشکلات اقتصادی دوباره شکایت نکنند."

عبدالحق ځواکمن عضوجامعه  مدنی هلمند نیز براین عقیده است که تنها این نوع سرمایه گذاری می تواند از کشت محصولات غیر قانونی توسط زارعین جلوگیری کند.

"مردم را نمی توان(برای کشت خشخاش)مقصر دانست چرا که دولت قادر به محافظت از آنها نبوده  و آنها در ناامنی زندگی می کنند.زمانی که قریه ها و مناطق امن نیستند، واضح است که وضعیت اقتصادی مردم بد خواهد بود ومردم محلی فقیر خواهند شد. به طوری که آنها مجبور میشوند کوکنار کشت کنند حتی با وجود اینکه میدانند این کار غیر قانونی است."

ایشان همچنان می افزاید: "نمیتوان مانع کشت خشخاش شد مگر اینکه امنیت بهبود یابد، پروژه های زیربنایی اساسی تطبیق شوند و دولت فرصت های شغلی برای هر دو قشر تحصیل کرده و بی سواد جوان کشور ایجاد کند".

در همین حال، تولید کنندگان محلی مشغول کاشت به اصطلاح دانههای چینایی خشخاش بوده و از این محصول جدید بیشترین استفاده را می برند.

وحیدالله، یک کشاورز میگوید" حالا من در تابستان، زمستان، پاییز و بهار به کشت کوکنار مشغولم. من بسیار خوشحال هستم چرا که این تنها منبع عایدات ما است.من این روزها پول بسیاری کسب میکنم".

این گزارش تحت برنامه ترویج حقوق بشر Promoting Human Rights تهیه شده است.