افغانستان:مبارزه برای دفاع از حقوق افراد دارای معلولیت

گزارش توسط فرید تنها

فضل الدین25 ساله  جوان  قد بلند ولاغری است که در دولانه، پروان مرکزی زندگی می کند،  در حالیکه مسئولیت کامل یک فامیل را به عهده دارد چیزی جز اندک معاش معلولیت خود برای حمایت از آنها ندارد.

او چشم راست خود را از دست داده است او زمانی که دو ساله بود خانوادهاش در یک بمباران طالبان گرفتار شد او اکنون از آسیب های متعددی رنج میبرد. مادرش، که در حال حاضر با او زندگی می کند، دست راست خود را در همان حمله از دست داده است  

فضل الدین همچنین باید زندگی خاله55 ساله خود ثریا، که در یک حمله نارنجک در زمان اشغال شوروی در دهه 80 فلج شده رانیز تأمین کند.

او به آی دبلیو پی آر گفت "ما در یک خانه زندگی میکنیم که دراین فصل زمستان نهایت سرد است. ما روزی یک بار غذا میخوریم."و ی توضیح داد که تمام خانواده، از جمله همسرش، با همان معاش 900 دالری زندگی می کنند که سالانه بخاطر  معلولیت به او پرداخت میشود.

او ادامه داد "ما در هر ماه50 دالر کرایه خانه میدهیم.من هنوز از بابت مخارج عروسیام بدهکار هستم. به من بگو، چه کاری کرده میتوانم ؟".  

با وجود تجربه فقر در دوران کودکی، فضل الدین لیسه را به پایان رسانده و مدارک زبان انگلیسی و مهارت های کامپیوتررا دردست  دارد. اما  به دلیل معلولیت تاکنون قادر به پیدا کردن کار نشده  است.

وی گفت "من همه جا رفتم.  هنگامیکه آنها متوجه شدند که یک چشم من نابینا است، نه تنها از دادن کار به من خودداری کردند بلکه مرا مورد تمسخر نیز قرار دادند.من تمام تصدیقنامه های مکتب رااز نا امیدی پاره کردم."  وی افزود "در این کشور برای رسیدن به حقوق اولیه یا باید واسطه قوی داشته باشی یا پول."

خاله فضل الدین، ثریا می گوید که تجربه چند دهه زندگی به عنوان یک فلج به او نشان داده که اطمینان به کمک دولت بی معنی است.

وی افزود "از روزی که من فلج شدم هیچ چیز از دولت به جز معاش ماهانه نگرفتهام، که آن هم با دشواری بسیاری دریافت کرده ام."  وی علاوه کرد که حتی رسیدن به بانک یا دسترسی به دیگر ساختمان های عمومی به علت عدم امکانات آن برای معلولین اغلب غیر ممکن است. آنها به من قول یک قطعه زمین برای زندگی را دادند، اما من هنوز آن را دریافت نکرده ام. آنها به من وعده های بسیاری دادند، اما من چیزی دریافت نکردم."

افراد دارای معلولیت در ولایت پروان، در شمال کابل میگویند که دولت به رغم قانون تضمین حقوق آنها نتوانسته است به تعهدات خود در قبال آنها عمل کند. مقامات محلی، به نوبه خود، می گویند که با توجه به منابع موجود،حداکثر تلاش خود را به کار گرفته اند.

افغانستان چند کنوانسیون بین المللی مربوط به حقوق افراد دارای معلولیت را امضاء کرده است، و با توجه به قانون حقوق و امتیازات افراد دارای معلولیت، ادارات دولتی موظف اند حداقل سه فیصد از پست های خود را با افراد معلولیت پر کنند.

وکیل احمد سهیل، رییس ریاست کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین در ولایت پروان، میگوید که این قانون تا حدی تطبیق شده است .

آقای سهیل می گوید که 5140 افراد دارای معلولیت در دفتر آنها ثبت نام کرده اند، که از جمله 300 نفر آنها را زن تشکیل میدهد.همه آنها از دولت معاش دریافت می کنند.

اما  تنها کارمند دارای معلولیت که او در یک اداره دولتی میشناسد، یک زن در بخش خود او بود.

آقای سهیل اذعان کرد که دولت نیز متعهد است اقدامات دیگر از جمله بهبود ارائه معارف و ارائه مسکن کم هزینه برای افراد دارای معلولیت را نیز تحت اجرا قرار بدهد ، اگر چه پیشرفت کمی حاصل شده است.

اما دیگر مقامات محلی می گویند که اداره آنهاتمام تلاش خود را برای حمایت از افراد دارای معلولیت و خانواده های شان، انجام می دهند.

آقا شیرین خلیل، مدیر ریاست مهاجرین ولایت پروان،می گوید که دفتر او توزیع پنج بلاک از زمینهای مسکونی به مهاجرین را ترتیب داده  است، که هر کدام شامل 1200 قطعه مسکونی در مناطق بینی ارسک و باریک اب ولسوالی بگرام می باشد.

وی  ادامه داد که  از این تعداد، 650 قطعه برای افراد دارای معلولیت اختصاص داده شده بود و به آنها به صورت رایگان توزیع خواهد شد.

اقای خلیل می گوید: "همچنین قطعات مسکونی برای افراد دارای معلولیت در پلان های آینده این اداره در نظر گرفته شده است، اگر چه تعداد هنوز روشن نشده است. "

نظام الدین رحیمی ،معاون رئیس معارف پروان ، می گوید که آنها 664 قطعه زمین به معلمان در منطقه هوفیان شریف در پروان مرکزی توزیع کرده اند، از جمله 20 قطعه برای معلمان دارای معلولیت.

او می گوید: "افراد دارای معلولیت زمین را به صورت رایگان دریافت کردهاند".

میراج الدین مجید، رئیس حج و اوقاف  پروان، اظهار میدارد که این وزارتخانه 523 سهمیه برای باشندگان ولایت پروان اختصاص داده .که پنج سهمیه آن مربوط به افراد دارای معلولیت بوده است، هرچند او اشاره کرد که متقاضیان خودباید هزینه حج خود را پرداخت کنند.

خواست تغییر

احمد ضیا لنگری، نماینده کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان به آی دبلیو پی آر گفت:"ما همیشه در مورد این موضوع کمپین به راه انداختهایم، ما همچنین همیشه در گزارش سالانه خود مشکلات افراد دارای معلولیت را به دولت رسانیده ایم ".

"دولت باید گزارش های ما را بخواند. پارلمان همچنین باید گزارش ما را ببیند و به نوبه خود بر دولت فشار وارد کند.ما موضوع افراد دارای معلولیت را در هر جلسه و نشست ها و در زمینه های استراتژیک و قانونگذاری مطرح میکنیم و به مبارزه ادامه خواهیم داد."

آقای شمس الحق شیخانی، سکرتر شورای ولایتی پروان اذعان کرد که حقوق افراد دارای معلولیت،اجندای چندین جلسات بین مقامات و فعالان بوده است، اما گفت که دولت فاقد بودجه برای رسیدگی به این مشکلات است.

آقای شیخانی ادامه داد: "افراد دارای معلولیت انتظارات زیادی دارند،دولت تا جایی که بتواند به نیازهای آنها رسیدگی میکند. ما با مقامات دولت چندین جلسه برای بحث در مورد مشکلات افراد دارای معلولیت برگزار کرده و نگرانی های خود را به اشتراک گذاشتهایم.مقامات وعده دادندبه مسائل رسیدگی خواهند نمود".

او اضافه نمود که وقتی نهادهای خصوصی یا دولتی کمکی ارائه میکنند، افراد معلول در اولویت قرار داده شده است. فعالان می گویند این وجه کافی نیست.

عبدالحکیم همدرد، رئیس شورای اجتماعی افراد دارای معلولیت در پروان، هر دو پای خود را در اثر انفجار ماین در سال 1991از دست داده است. او گفت که مشکل این است که قوانین ملی و بین المللی مرتبط با معلولیت تطبیق نمیگردد.

اگر چه قانون معلولیت در افغانستان صراحت داردکه وزارتخانه ها، ادارات دولتی، امکانات ترانسپورت، و ساخت و ساز ادارات و امکان  جدید باید در طراحی خود امکانات  خوبی برای افراد دارای معلولیت داشته باشند ، اما این مورد به ندرت در نظر گرفته میشود. وی افزود " هنگام بالا رفتن ویا پایین شدن از زینه ها گاهی اوقات، مردم به ما کمک میکنند. آنها دست ما را میگیرند یا ما را حمل میکنند. مشکل عمده افراد دارای معلولیت این است که چگونه از زینه هابالا و پایین شوند".

با وجود عدم ارائه امکانات ابتدایی، برخی افراد دارای معلولیت توانسته اند بر موانع قابل توجه غلبه کرده و به دنبال فرصتهای شغلی موفق باشند.

مشتری دانش، 34 ساله، یکی از ساکنان قریه چانکی علیا در منطقه سیدخیل پروان، دردوران کودکی در اثر بیماری فلج اطفال، فلج شده است.

با این حال، او در نه سال گذشته به عنوان یک معلم انجام وظیفه  کرده است، اگر چه او می گوید که پیدا کردن وظیفه برای او بطور وحشتناکی سخت بوده است. او می گوید: "پس از فارغ التحصیلی، من به دفتری رفتم و درخواست کار معلمی نمودم. آنها به من گفتند، "برو همشیره، حتی افراد سالم نمی توانند کار پیدا کنند، شما که معلولیت دارید. من خیلی نا امید شده بودم".

این زن مصمم، نه تنها به تلاش برای پیدا کردن وظیفه در رشته مورد نظر خود ادامه داد بلکه همچنین درایوری میکند و یک موتر کرولا دارد، که توسط صلیب سرخ  اکسلیتر و بریک دستی برای او در موتر کار گذاشتند.سال گذشته، وی با تحصیل در صنف های شبانه در پوهنتون البیرونی پروان مدرک تحصلی خود را  در رشته الهیات اسلامی اخذ نمود.