افغانستان: افراد ملکی در گیرِ حملات انتقام‌ جویانه

گل خانم سی ساله، چهارسال پیش پس از آنکه شوهرش توسط طالبان کشته شد مجبور شد خانه اش را ولسوالی شینواری ولایت پروان ترک کند.

حالا او در تپه اشابه ولسوالی جبل السراج زنده گی می کند. او با پنج فرزندش ماه های سرد و یخبندان زمستان را زیر خیمه سپری می کند.

او به آی دبلیوپی آر گفت: «یک روز طالبان موتر شوهرم را توقف دادند و او را به قتل رساندند، فقط بخاطر این که برادرش عبدالمالک قومندان پولیس محلی بود. بسیار ترسیده بودم، هیچ چیزی نگفتم بخاطریکه می ترسیدم من را نیز بکشند.»

حالا که او از تهدید شورشیان در امان است، بخاطر اعاشه خانواده اش دست و پنجه نرم می کند.

گل خانم می گوید: «ما را برادر شوهرم تمویل مالی می کند، اما مقدار پولی که برایم می دهد کافی نیست.»

دو دختر و سه پسرش که از سه تا سیزده سال سن دارند تکه های چوب را جمع می کنند تا با سوختاندن آن خیمه‌ی شان را گرم کنند.

رفیع الله هشت ساله می گوید که از سابق دوست داشته به مکتب برود، اما درک کرده بود که خانواده اش فقیرتر از آن است که بتواند به تحصیلاتش ادامه دهد.

او می گوید: «درست است که کاکایم پولیس بود، اما پدرم که نبود. چرا طالبان او را کشتند؟»

یک پژوهش سه ماهه آی دبلیوپی آر نشان می دهد که تعداد زیادی از افراد ملکی در پروان بخاطر روابط شان قربانی حملات شورشیان می شوند. برخی از آنها مجبور به ترک خانه های شان شده اند و برخی های دیگر به قتل رسیده اند.

همچنان آی دبلیوپی آر دریافته که خانواده هایی که به طالبان پیوسته اند نیز از سوی نیروهای دولتی مورد هدف قرار می گیرند. مواردی وجود دارند که حتا با آمدن فردی از نقاط خارج از کنترل دولت مردم را مشکوک ساخته است.

باوجود شواهد بیشمار، هردو جناح انجام این گونه اعمال را رد می کنند.

اهداف راه‌بردی

نجیب دانش، معاون سخنگوی وزارت داخله، می گوید که این آزار و اذیت ها یکی از راه هایی است که شورشیان می خواهند با آن مردم عام را از کار با حکومت دلسرد بسازند.

او در ادامه گفت: «طالبان با ترفندهای مختلف می خواهند به نیروهای امنیتی آسیب بزنند. تهدید و ترساندن اعضای خانواده ها یکی از همین شیوه ها است. طالبان با وارد کردن فشار و تهدید می خواهند رهبران پولیس را ترسانده و بی دل بسازند.»

برخی از افراد بدون هیچ دلیل، فقط بخاطر ارتباط داشتن با یکی از خانواده ها کشته می شوند.

الکوزی احمدی، فرمانده پایگاه مشترک نیروی امنیتی در پروان، به آی دبلیو پی آر، گفت: «بیشتر از بیست نفر در ولسوالی های شینواری، سیاه گرد و کوه صافی تنها به دلیل این که اعضای خانواده شان در نیروهای پولیس و اردوی ملی کار می کنند توسط طالبان کشته شده اند. احمدی در ادامه گفت: «در هفته دوم دسامبر سال 2016، طالبان سه تن از بسته گان یک عضو نیروهای امنیتی به شمول دو برادر در ولسوالی آشتر و شینواری پروان ربودند که بعدا هرسه تیرباران شدند.»

در یک مورد دیگر، بسته گان یکی از آنها بخاطر  تهدیدهای طالبان مجبور به ترک خانه های شان شدند.

او می گوید: «به تعداد 42 خانواده از از مناطق یخ دره و سیدان ولسوالی سیاه گرد و 35 خانواده از منطقه قول هیر ولسوالی شینواری مجبور شدند به نقاط امنی چون هوفیان شریف، تتم دره و مرکز ولسوالی سیاه گرد کوچ کنند. برخی از خانواده ها حتا به کابل و دیگر مناطق رفته اند.»

آی دبلیو پی آر با ده ها خانواده‌ی که به دلیل این گونه تهدیدها بیجا شده اند مصاحبه‌یی انجام داده است.

بی بی عایشه شصت ساله از منطقه کهن دی ولسوالی شینواری می باشد، اما فعلا در یک خانه کرایی در مرکز ولایت پروان زنده گی می کند.

او می گوید: «طالبان پسر هژده ساله ام را فقط به دلیل نپیوستن به آنان کشتند. شورشیان او را متهم به جاسوسی کردن به حکومت کردند. من با عروس و پنج نواسه ام از خانه فرار کردیم و به مرکز ولایت پروان آمدیم. اگر فرار نمی کردیم طالبان ما را نیز می کشتند.»

او می گوید که تجربه وی منحصر به فرد است. او می افزاید: «طالبان اذیت و شکنجه می کنند و حتا اعضای خانواده ی آنانی که در دولت کار می کنند را به قتل می رسانند.»

عبدالصمد پنجاه ساله، یکتن از بزرگان قوم از منطقه هوفیان شریف مرکز ولایت پروان، می گوید: «دوصد خانواده نیروهای امنیتی که سی خانواده آن بسته گان افسران پولیس محلی استند از ولسوالی شینواری به هوفیان شریف و تتم دره نقل مکان کرده اند که اکنون به مشکلات زیادی مواجه اند.»

آنانی که در آن مناطق باقی می مانند خطر زخمی شدن یا اختطاف شدن را می پذیرند.

نورمحمد که در منطقه قول هیر ولسوالی شینواری زنده گی می کند، می گوید: «چون برادرم یک افسر پولیس محلی بود طالبان عروسش را به گروگان گرفتند و حالا از شوهرش می خواهند که او را طلاق دهد تا یکی از طالبان با وی نکاح کند.

سوء ظن

مردم عام در پروان نیروهای دولتی را نیز بخاطر هدف قراردادن غیرمنصفانه خانواده های مرتبط به شورشیان متهم می کنند.

مرزاگل، فردی که پسرش شش سال پیش به گروه طالبان پیوسته، می گوید که نیروهای امنیتی وی را همیشه مورد آزار و اذیت قرار می دهند، با آنکه می دانند او هیچ تماسی با فرزندش ندارد.

این مرد چهل ساله از قریه قمچاک ولسوالی سیاه گرد ولایت پروان، می گوید: « من فقط به خاطر این که پسرم با طالبان پیوسته از سوی نیروهای امنیتی، به ویژه پولیس محلی تهدید می شوم. پسرم زنده گی جداگانه دارد و هیچ تماسی با من ندارد.»

مرزا گل در ادامه گفت: «در سیاه گرد هرباری که به بازار می رفتم از سوی پولس محلی بازداشت می شدم، از من بازجویی می کردند و می پرسیدند که چرا پسرم با طالبان است. من به آنان می گفتم که پسرم حرف من را گوش نمی کند و هرچه دل خودش بخواهد انجام می دهد.»

او می گوید که به حدی آزار و اذیت شده که دیگر از رفتن به سیاه گرد می هراسد. همچنان می گوید که اعضای دیگرِ خانواده نیز مورد هدف قرار می گرفتند، به شمول پسر دیگرش سید محمد.

«سال گذشته هنگامی که پسرم برای خریدن غذا با موترسایکلش به بازار رفت فقط به این دلیل که برادرش به گروه طالبان پیوسته از سوی پولیس محلی بازداشت شد. پولیس محلی موترسایکل و پول نقدش را گرفتند و پس از گذشتاندن روزهای زیادی در زندان، رها شد.»

مرزا گل می گوید: «برادرِ همسرم در بازار سیاه گرد دو دکان گاز فروشی داشت که از سوی پولیس محلی به آتش کشیده شد، آن هم به این دلیل که خواهرزاده اش همدست طالبان است. او از ترس جانش مجبور شد فرار کند.»

مرزاگل می گوید که او بیست خانواده دیگر را نیز می شناسد که به خاطر آزار و اذیت نیروهای امنیتی مجبور شده اند خانه های شان را ترک و به ولایت های دیگر پناهنده شوند.

او در اخیر گفت: «اگر نیروهای امنیتی به ظلم و شکنجه مان ادامه دهند مجبور خواهیم شد که خودمان نیز به گروه طالبان بپیوندیم.»

دیگران می گویند که آنان فقط به دلیل این که از مناطق تحت کنترل شورشیان آمده اند مورد بازجویی نیروهای امنیتی قرار می گیرند.

غلام محمد 65 سال عمر دارد و در منطقه غارو ولسوالی سیاه گرد ولایت پروان که زیر کنترل طالبان قرار دارد زنده گی می کنند. او می گوید که این مسله همیشه نیروهای امنیتی مشکوک می سازد.

«من چندین بار از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده ام. آنان می پرسند که چرا از محل تحت کنترل طالبان به شهر آمدی؟ حتا به مدت نه ماه زندانی شدم، اما وقتی نتواستند خلاف من شواهد پیدا کنند آزادم کردند.»

براساس گزارش دیدبان حقوق بشر در 2016، از مجموع هشت هزار ملکی که در سال گذشته کشته شدند مسوول اکثر آنان شورشیان بودند. در این گزارش 687صفحه‌ای همچنان آمده است که حکومت در این راستا پیشرفت کمی داشته است.

موسی محمودی، رییس اجرایی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، می گوید: «محافظت از جان و دارایی مردم در جریان عملیات نظامی باید در اولویت کاری هردو گروه سیاسی قرار داشته باشد، که متاسفانه چنین نیست. در این مسله باید پیشرفت های عمومی پدید آید.

مولوی عبدالرحیم شاه حنفی، رییس شورای علمای پروان، می گوید که قرآن اعمال انتقام‌جویانه را منع می کند. این حکم بر هردو جناح-نیروهای دولتی و شورشیان- قابل تطبیق است.»

«اسلام به افرادِ درگیرِ جنگ این اجازه را نمی دهد که افراد ملکی و آسیب پذیری که در جنگ اشتراک ندارند را مورد حمله قرار دهند و مجروح بسازند، حتا اگر آنان مشرک و کافر باشند.»

شاه ولی شاهد، معاون والی پروان، می گوید که بسته گان نیروهای امنیتی مورد هدف قرار گرفته اند، اما مجازات آنان را رد می کند.

«طالبان برخی از اعضای خانواده نیروهای امنیتی را کشته اند، اما مسوولین حکومتی بسته گان طالبان را شکنجه یا تهدید نکرده اند. ادعای آنها بیجاست.»

اما محمد زمان مموزی، فرمانده پولیس پروان، با توضیح واقعه ای که چندماه پیش بوقوع پیوسته بود ظاهراَ این مسله را رد می کند.

او می گوید: «سال گذشته، یکی از بسته گا پولیس محلی در ولسوالی سیاه گرد ولایت پروان از سوی طالبان به گروگان گرفته شد، بناءَ نیروهای پولیس افغان مجبور شدند یکی از بسته گان یک عضوِ گروه طالبان را به گروگان بگیرند. چندروز بعد، هنگامیکه طالبان عضو خانواده افسر پولیس محلی را آزاد کردند  نیروهای پولیس نیز در بدل آن فرد گروگان گرفته شده را رها کردند.»

آی دبلیوپی آر با ده ها خانواده‌ی تهدیدشده از سوی طالبان مصاحبه کرده است. از سوی دیگر، گروه های مسلح نیز این گونه ادعاها را رد می کند.

ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان می گوید که این نیروهای دولت است که حملات انتقام جویانه و مبارزات تهدیدآمیز را به راه انداخته.

او در یک مصاحبه تلفونی به آی دبلیو پی آر گفت: «سی تن از اعضای گروه طالبان در ولسوالی های شینواری، سیاه گرد و کوه سفید از سوی نیروهای امنیتی افغان شکنجه، مجروح و حتا کشته شده اند.»

او در ادامه گفت: «اگر اعضای خانواده نیروهای امنیتی از سوی گروه ما شکنجه، اذیت یا مجروح شوند ما این گونه قضایا را تحقیق می کنیم. کارشیوه های ما این اجازه را به ما نمی دهد که خانواده های آنان را اذیت کنیم.»