قلعه بالااحصار پکتیا،مکان قرون وسطی افغانستان در معرض تهدید

 ساحل منگلگزارشگر تحت اموزش اى دبليوپى ار درولايت پکتيا

صد ها نفر باشنده محل در قلعه بالااحصار پکتیا که نزدیک شهر گردیز واقع است به خاطر تجلیل از  نو روزدور هم جمع شده بودند.

 جوانان با نواختن دهل و سرنا آتن می کردند و در کنار خانواده ایشان از این روز تجلیل ميکردند. اما مانند سال های قبل، زمانیکه از ورود آنها به داخل بالااحصار  ممانعت شد،آزرده بودند

قلعه بالااحصار پس از 900 سال قدامت تاریخی هنوز هم به عنوان قرارگاه نظامی از آن استفاده می شود و کنترول آن در اختیار وزارت دفاع کشور است.

باشندگان محل و مسوولین ولایت پکتیا موافقت دارند تا این قلعه تاریخی به خاطرحفظ از ویرانی و انهدام بیشتربه دادره ملکى تسليم  آن داده شود.   

هجرت الله یکتن از باشندگان شهر گردیز گفت که استفاده نظامی از بالاحصار تهدید متداوم به قلعه تاریخی است که باید این قلعه به ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت پکتیا تسلیم داده شود. او گفت:" ساحات باستانی و تاریخی مانند این قلعه به عنوان آئینه تاریخ ما نگهداری شود، اما متاسفانه، اینها از بین می روند."

هر چند دیوار های این قلعه از بیرون خوب به نظر می رسند، اما یک بر سوم حصه زیر ساخت های این قلعه در اثر زلزله ها و جنگ سه دهه کشور، ویران شده است.

عثمان یکتن از باشنده های محلی گفت:" حضور نظامی ها باعث اکثر خرابی ها در بالاحصار شده است،  مانند؛ جریا ن اشغال شوروی ها {سال های 1980}، زمانیکه مجاهدین بر قلعه راکت پرتاب می کردند. هنگامیکه مجاهدین قدرت را {1992} گرفتند، آنها از این محل به خاطر انفجار دادن تانک ها جهت فروش آهن به پاکستان استفاده می کردند. انفجار ها باعث درز های زیادی در بالااحصار شد."

یک سال پس از مداخله نیرو های بین المللی به رهبری امریکا در سال 2001، این قلعه صحنه جنگ شدید میان نیرو های والی پکتیا، پادشاه خان ځدران و قومندان رقیب وی قرار گرفت.

قلعه های تاریخی افغانستان خسارت جدی را در اثر استعمال سلاح های عصری در طی جنگ های اخیر متقبل شده است. قلعه جنگی شهر مزار شریف زمانی بيشتر زيان ديد  که عساکر تلاش کردند تا شورش طالبان را فرونشانند. به هرحال،قلعه جنگی تا هنوز هم از سوی اردوی ملی استفاده می شود.  

بادر نظرداشت ویرانی هاییکه متوجه قلعه جنگی و دیگر مکان های تاریخی مانند قصر دارالامان شده است، عارف الله حق پرست، نویسنده و خبرنگار گفت که به منظور حفظ مکان های تاریخی تغییر پالیسی یک امر ضروری است. وی گفت:" این یک امر غیر معقول است که نیرو های نظامی در ساحات تاریخی جا داده شوند، زیرا بسیاری این مکان ها در اثر حضور نظامیان خراب شده اند. پس از بازسازی قلعه بالاحصار، این مکان باید به حیث موزیم پکتیا معرفی شود تا اثار این ولایت در آن نگهداری شود و از سوی دیگر برای جذب سیاحان مکان قابل توجه شود."

محمد شفا مشفق، رییس اطلاعات و فرهنگ ولایت پکتیاپذیرفت که حفظ این قلعه در شرایط کنونی غیر ممکن است. او گفت:" نسبت به وضعیت فعلی این مکان تاریخی نگران هستیم." او همچنان افزود که از وزارت اطلاعات و فرهنگ و از نیرو های نظامی تقاضا کرده اند تا زمینه‌ی انتقال اختیار این قلعه را به ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت پکتیا مساعد سازند.

دگروال احمد جان مخلص، سخنگوی قول اردوی 203  گفت که تقاضا ریاست اطلاعات و فرهنگ به وزارت دفاع ارسال شده است. او گفت:" هر هدایتی که وزارت دفاع در این مورد بدهد،از آن پیروی می کنیم. موضوع تقسیم ملکیت ها در میان وزارتخانه ها به طور واضح معلوم نشده است، بنابرین، هرگاه این موضوع روشن شود تصمیم خواهیم گرفت".

شایسته جان احدی، عضو شورای ولایتی پکتیا گفت که آنها چندین بار تلاش کرده اند تا صلاحیت قلعه بالااحصار از دست نظامیان گرفته شود. او گفت:" چندین عضو شورای ولایتی با وزیر اطلاعات و فرهنگ {سید مخدوم رهین} سال گذشته در این مورد ملاقاتی داشتند که وزیر اطلاعات و فرهنگ وعده کرد تا کنترول این قلعه به ریاست مربوط وی انتقال یابد، اما تا حال چنین نشده است."

عبدالاحد عباسی، رییس حفاظت از بناهای تاریخی وزارت اطلاعات و فرهنگ گفت که گفت و گو ها به خاطر انتقال ممکن قلعه بالااحصار با وزارت دفاع جریان دارد. وی گفت:" حکم رییس جمهوری در مورد انتقال بالاحصار گردیز به وزارت اطلاعات و فرهنگ صادر شده است، اما وزارت دفاع تاهنوز آماده‌ی اجرای چنین کار نیست.  به هرحال، تمویل کنندگان وجه بازسازی هیچ پروژه‌ی مکان تاریحی را تا زمانیکه نیروهای نظامی در آن مستقر باشند تمویل نخواهد کرد. {حضور نیروهای نظامی}کار بازسازی چنین مکان های تاریخی رابا مشکل روبرو می سازد."

باشندگان گردیز می گویند که اعمار خانه های غیرقانونی در چهار اطراف تپه قلعه بالاحصار این مکان تاریخی را تهدید می کند.

رحمت الله رحیم زی، یکتن از باشندگان محلی گفت:" من به حوزه پولیس رفتم تا از آبادی خانه های خودسر شکایت کنم، اما پولیس گفت که مربوط آنها نمی شود. زمانیکه به مسوولین نظامی شکایت کردم، آنها هم گفت که مسوولیت ایشان نیست، در نهایت من از دنبال کردن این قضیه دست کشیدم."

معاون والی پکتیا، عبدالولی سهی به نوبه خود گفت که آنها اندکی کاری به خاطر حفظ بالاحصار کرده می توانند تا از انهدام بیشتر این قلعه جلوگیر شود. وی گفت:" قبل از تطبیق هرپلان دیگری ما تصمیم گرفتیم بالای تپه قلعه بالاحصار نهال شانی کنیم تا از ویرانی هرچه بیشتر این قلعه جلوگیری شود و در عین حال ساحه سبز گردد.

ساحل منگل یکتن از خبرنگاران آموزش دیده آی دبلیو پی آر در جنوب افغانستان است.