محلات تاریخی افغانستان درمعرض تخریب است

ميرويس رحمانى گزارشگر تحت اموزش اى ډبليو پى ار در کابل

درمنطقه­ی شاهي قلعه ولسوالی سرخرود ولایت ننگرهار درمیانه­ی چندین صد متری بیشتر از 6 برج تاريخى  درحال فروریختن است.

اینها، آبداتی از دوره تمدن بودایی، اند که مربوط به  2000 هزارسال قبل برآورد می­شود که ارتفاع اصلی این ساختمان­ها به ده متر بوده  اما  اکنون بلندی دیوارهای آنها به چهار تا پنج متر ميرسد. این دیوارها که از گل و سنگ ساخته شده  هرکدام درفضای داخلی خود 4 متر فضای باز دارد، اما اين خاليگاه ها  درمیان لای و خاک مدفون شده­اند.

 مانند سایر نقاط کشوردر ولايت ننگرهار هم  این دست بناها به اثرسالها جنگهای داخلی و فراموشی، در معرض از میان رفتن همیشگی مى باشند  

ذبیح الله آرمانی، یکی از باشندگان قریه غوچک ولسوالی سرخرود گفت که این آبدات و آبداتی دیگر برای چندین بار توسط باشندگان محل کندن کاری شده­اند. مردم به این عقیده بوده­اند که زیر این بناها طلا و سایر آشیای قیمتی دفن است  

وی با بیان این مطلب که هیچ­ کس به وی درمورد اهمیت این ویرانه­ها چيزى نگفته بود، افزود:« خودم همراه با دوستانم برای کندن­کاری قبرهای تاریخی رفته­ام. ما دراین قبرها هیچ چیزی نیافتیم.»

سرزمین افغانستان مملو از ابدات تاریخی، آثارهنری، مجسمه­ها وصنایع دستی می­باشد که قدمت برخی ازآنها به 5000 سال قبل برمی­گردند. تعداد زیادی آشیای قیمتی، نه تنها درجریان جنگ­های داخلی دهه 1990، به خارج ازکشور قاچاق شده­اند بلکه محلاتی که این آشیاء از آنجا یافت شده­اند طی این سه ­دهه جنگ تخریب شده و یا درمعرض تخریب قرار گرفته اند

ولایت ننگرهار تا زمان استیلای مسلمانان، مرکز فرهنگ بودایی، به نام پادشاهی قدیم گندهاراٰبود. ازاین دوره برخی از آبدات تاریخی­ای با قى مانده  که شامل قصر سلطنتی، خرابه­های ساحه باغ ممله واقع در ولسوالی خوگیانی، قبرهای دربحرآباد و ساحه بودایی- یوناني  هده واقع درجنوب مرکز جلال آباد می­ باشد

اورنگ صمیم، رییس امورفرهنگی ننگرهار می­گوید که دراین ولایت 22 منطقه دارای اهمیت باستانشناسانه هستند. وی به انسیتوت گزارشدهی جنگ وصلح افغانستان گفت که وظیفه­ی مقام­های کابل است تا تدابیری را جهت جلوگیری از تخریب این ساحات روی دست بگیرند.

وی ادامه داد:« ما دراین مورد تصمیمی گرفته نمی­توانیم. این وظیفه وزارت اطلاعات و فرهنگ، و هم، یونسکو است تا با هماهنگی باهم، این مناطق را احیاء کنند. ما وزارت را درجریان تمام جزییات قرارداده­ایم.»

احد عباسی، مسوول بخش ترمیم آبدات تاریخی وزارت اطلاعات و فرهنگ به انسیتوت گزارشدهی جنگ و صلح گفت که طی این چند سال منابع حکومتی به ولایت غزنی توجه بیشتر داشته است.

شهرغزنی تا همین چند ماه مرکز تعلیمی، علمی و فرهنگی فرهنگ اسلامی درسال 2013 بود. 

عباسی گفت:«ما برای محافظت ازاین همه آبدات درسراسر کشور کارمند کافی نداریم.» وی اعتراف کرد که آبدات تاریخی ولایت ننگرهار به دست فراموشی سپرده شده­اند.

وی با بیان این مطلب که امیدواراست تا در چند ماه آمدنی کارهای احیای یکی از محلات تاریخی این ولایت شروع شود، گفت:«متاسفانه ما نمی­توانیم منبع مالی برای آبدات تاریخی این ولایت پیدا کنیم و خود ما نیز هیچ کاری نمی­توانیم.»

او گفت:« تنها مجسمه­ها و قصر سلطنتی درلیستمحافظت ولایت ننگرهار قراردارند. سایر ساختمان­ها در لیست ما شامل نیستند.»

سید مخدوم رهین، وزیراطلاعات و فرهنگ که درمراسم اختتامیه غزنی مرکزفرهنگی جهان اسلام، سخن می­گفت، افزود که 1200 ساختمان تاریخی درسراسرکشور درمعرض ویرانی قراردارند.

وی گفت:« ما از تمام جهان اسلام توقع داریم تا دراین قسمت به ما کمک کند و تاکنون کشوری تعهد به همکاری نداده­است. تخریب و یا سقوط این ساختمان­ها نه تنها برای ما شرم­آوراست، بلکه برای تمام دنیای متمدن نیز مایه خجالت است.»

سید پاچا باور، رییس شعبه آبدات تاریخی ولایت ننگرهار در ریاست امورفرهنگی این ولایت آماری مشخص درمورد محلات درمعرض خطر ارایه نتوانست. وی گفت که از استفاده­ی سوء مردم ازاین مناطق به مقام­ها اخطار داده است.

وی گفت:«من چندین بار به نیروهای امنیتی خبر داده­ام که مکان­ها و محلات تاریخی از طرف افراد قدرتمند و عامه مردم تسخیرشده اند؛ آنها تاکنون دست به کاری نزده­اند. ببینید، من دراتاق تنها استم. من چه کاری می­توانم؟ دراین ولایت امنیت نیست. نیروهای امنیتی با من کمک نمی­کنند. من چه کار باید انجام بدهم؟»

سخنگوی اداره پولیس ننگرهار، حضرت حسین مشرقوال، این نکته را رد کرد که آنها به درخواست کمک جواب مثبت نداده­اند.

وی گفت:« ریاست اطلاعات و فرهنگ تاکنون از ما کمک نخواسته­ است. آنها به ما ازاین موضوعات آگاهی نداده­اند. پولیس حاضر است با آنها به هر شکلی کمک کنند.»

مشرقوال گفت که اگر مقام­های ریاست فرهنگ نگران است که بیرون از شهرها امنیت خوب نیست و نمی توانند درآنجاها کارکنند، حداقل، درجهت محافظت از محلات مهم داخل شهر کار کنند.

وی گفت:«آنها برای باغ آمان الله خان ساحه­ی قبر پادشاه فقید افغانستان چه کاری انجام داده­اند؟ آن ساختمان، یک مکان تاریخی­ست و اما زمین آن غصب شده و روز به روز تخریب می­شود.»

عده­ی گفته­اند که به مردم درمورد اهمیت محافظت تاریخ کشورشان آگاهی داده شود.

لعل پاچا آزمون، یکی از استادان فاکولته ادبیات پوهنتون کابل با شرح وضعیت میراث­های فرهنگی افغانستان اشک ریخت.

وی گفت:« این یک بدبختی است که آبدات تاریخی و آثار باستانی را مقام­ها درشمار محلات مورد محافظت قرارنداده­اند. تاریخ خود آنها برای­شان اهمیت ندارد.»

وی گفت که دراین خصوص وزارت اطلاعات و فرهنگ و ریاست ولایتی مرتبط به این ارگان مقصر استند. وی این اداره ها را متهم کرد که در ارایه معلومات به مردم درمورد تاریخ ناکام مانده­اند.

آزمون گفت:« این ارگان­های مسوول باید تیم­هایی را جهت ارایه معلومات به مردم تشکیل داده و به مناطقی بفرستند که درآنجا آبدات تاریخی و آثار باستانی هستند. آنها باید به مردم درمورد اهمیت این مسایل گپ بزنند تا خود مردم این آثار باستانی را نگهداری کنند و یا حداقل آنها را تخریب نکنند.»

وی پیشنهاد کرد که به متعلمان و محصلان درمورد آبدات تاریخی معلومات داده شده و به عنوان سفر ساحوی، آنها را دراین مناطق ببرند.

آزمون صحبت­هایش را با یک اخطار جدی تمام کرد. طوریکه به گفته­ی وی «اگراین شرایط اغماض ادامه یابد، نام این ابدات و اثار  تاریخی از ذهن نسل­های بعدی پاک خواهد شد. آن زمان هیچ کس از هده‌ای درننگرهار گپی نخواهد گفت. این نام­ها فقط در لای کتابها ذکر خواهند شد.» 

میرویس رحمانی یکی از خبرنگاران ننگرهار می باشد که خبرنگاری را در انستیوت گزارشدهی جنگ وصلح افغانستان آموخته است.