موسیقی افغانی در قندهار رنگ می بازد

گزارشی از ابراهیم سپیڅلی

آوازخوانان و نوازندگان قندهار می گویند این سنت بی نظیر محلی به دلیل روی آوردن مردم به موسیقی تجاری رایج هندی، بسیار تضعیف شده است.

موسیقی سنتی با قدرت گرفتن گروه طالبان در دهه 1990 که کارهای هنری را غیرقانونی اعلام کرده بود، روند نزولی خود را آغاز کرد.

استاد هاشم، طبله نواز 70 ساله قندهاری گفت: "امنیت در اینجا خراب شد و این باعث از هم پاشیدن سنت ها گردید، و نوازندگان و خانندگان قندهار با گذشت زمان گم شدند."

آواز خوانان قندهاری در گذشته در ولایت های جنوبی زابل، ارزگان، هلمند و ارزگان بسیار پرطرفدار بودند و در مناطق دورتری چون کابل و حتی آن طرف مرز در پاکستان نیز علاقه مندانی داشتند.

در این روزها، جوانان بیشتر قندهاری که فلم های بالیود را تماشا می کنند، موسیقی هندی را بر موسیقی و شعرهای محلی خودشان ترجیح می دهند.

نعمت الله قندهاری که بیش از 40 سال آواز خوانده است گفت: "موسیقی قندهاری دیگر وجود ندارد. تنها دو نوازنده مانده اند، یکی سید جان دهل نواز و دیگر اختر محمود هارمونیه نواز. دیگران همه از کابل اند. تنها آوازخوانها از قندهار می باشند."

بشیر فریادی آوازخوانی که برای زنده کردن موسیقی قندهاری تلاش کرده است، به آنچه او "ذوق ضعیف" نسل جدید خواند، اظهار تاسف نمود.

او گفت: "گاه وقتی به محافل می روم، حیران می مانم که چطور آواز بخوانم. من از خواندن آهنگ های غیرمسلکی سرباز می زنم ولی مردم سرودهای اصیل را دوست ندارند."

نعمت الله قندهاری نیز با این نظر موافق است. او می گوید علاقه مندان اصیل این ژانر نه تنها آهنگ های قدیمی را ارزش می دهند بلکه شعرهای زیبایی را که توسط آوازخوانان خوش آواز خوانده می شود، دوست دارند. اما در این روزها، مردم موسیقی تجاری را می خواهند، و از سبک های سنتی چون غزل دوری می جویند."

او گفت: "تجربه من می گوید که در زمان های قدیم موسیقی اصیل، اشعار کلاسیک و صداهای زیبا را دوست داشتند. آنها در محافل موسیقی به آرامی گوش می دادند، اما امروز متاسفانه آنگونه نیست."

هنوز هواخواهانی هستند که آماده اند برای کست ها و سی دی های موسیقی کلاسیک پول زیادی بپردازند.

احمد باشنده قندهار گفت: "من هنوز به موسیقی آوازخوانان قدیم قندهار گوش می دهم. من با شنیدن آنها روحم را آرامش می بخشم. موسیقی قندهاری به دلم چنگ می زند."

عبدالله باشنده دیگر قندهار گفت که آوازخوانان و نوازندگان امروز چیزی کم دارند.

او گفت: "من به موسیقی قندهاری گوش نمی دهم چون دیگر آن طعم قدیمی را ندارد. من و دیگران به موسیقی هندی گوش می دهیم."

دواخان مینه پال، رییس اطلاعات و فرهنگ ولایت قندهار گفت تلاش ها برای احیای فرهنگ محلی صورت گرفته است.

اخیراً بیش از 40 نوازنده و آوازخوان از یک کورس آموزشی پنج ماهه در عرصه موسیقی قندهاری فارغ شدند.

او گفت: "ما حداکثر تلاش خود را انجام می دهیم و پلان های دیگری روی دست است. اما بهتر است یک فاکولته هنرها در پوهنتون قندهار ایجاد شود تا توجه به موسیقی قندهاری را افزایش دهد."

سید حبیب الله روحانی، شاعر، نیز می گوید آموزش درست راهی برای حفظ موسیقی و هنرهای محلی است.

او گفت: "موسیقی قندهاری تنها زمانی رشد خواهد کرد که آوازخوانان در مکتب و پوهنتون آوازخوانی و نواختن آلات موسیقی را بیاموزند."

روحانی گفت که او حدود 20 آوازخوان مشهور را می شناسد که هیچ کدام یک آله موسیقی را نواخته نمی توانند و بی سواد می باشند. او گفت اگر این افراد خواندن و نوشتن را بلد بودند، در انتخاب آهنگ ها بهتر عمل می کردند و در جنبه های دیگر آوازخوانی شان نیز رشد می کردند.

او گفت: "شما شاید توجه کرده باشید که آوازخوانان قندهاری ما مکتب نخوانده اند. آنها اشعار را با شنیدن آهنگ های آوازخوانان سابق ازبر می کنند. بعد آنها را به شیوه دلخواه خود می خوانند. اگر درس می خواندند... در موقفی می بودند که از طریق میلودی های خوب، کمپوزهای خوب و اشعار خوب موسیقی قندهاری را مشهور می کردند."

ابراهیم سپڅلی گزارشگریست در ولایت قندهار که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.