Алишер Соиповнинг ўлимидан икки йил ўтганидан сўнг

Алишер Соиповнинг ўлимидан икки йил ўтганидан сўнг

Wednesday, 20 January, 2010
.



Нью-Йоркда жойлашган Журналистларни ҳимоя қилиш қўмитаси 22 октябрь куни ўз баёнотини ёйинлаб, Қирғизистон расмийларини ўзбек тилида чиқадиган “Сиёсат” газетасининг бош муҳаррири, журналист Алишер Соиповнинг ўлдирилиши ишининг текшируви натижаларини элга ошкор қилишга чақирди.



Қирғизистон фуқароси, миллати ўзбек бўлган Алишер Соипов 2007 йил 24 октябрь куни Қирғизистоннинг жанубий пойтахти Ўш шаҳар марказида таксига ўтараётган пайтда тўппончадан отилган учта ўқдан ҳалок бўлган эди.



“Қотилликнинг жазоланмай қолавериши... унинг ҳамкасблари орасида қўрқувнинг пайдо бўлишига сабаб бўлди ҳамда ҳукуматнинг қонун устиворлигини таъминлаш қобилиятига ишончни йўқотди”, - дейилади Журналистларни ҳимоя қилиш қўмитаси баёнотида.



Журналистнинг ўлдирилиши бўйича очилган жиноят иши расман ниҳоясига етган дея ҳисобланишига ҳамда Қирғизистон ички ишлар вазири Мўлдўмуса Қўнғантиев қотиллик содир этилган қурол топиб аниқланган дея маълум қилганига ва суд жараёни кетаётганига қарамай, тергов тафсилотлари шу чоққача кенг жамоатчилик учун очилмай қолмоқда.



Кўпчиликга манзур бўлган “Сиёсат” газетасини нафақат аҳолисининг кўпчилигини ўзбеклар ташкил этадиган Қирғизистоннинг жанубида, балки қўшни Ўзбекистонда ҳам ўқилар эди. Негаки, газета Ўзбекистондаги инсон ҳуқуқларининг бузилиши тўғрисида ўткир материалларни чоп этар ва президент Ислом Каримовнинг шавқатсиз сиёсатини қатъий танқид остига олар эди.



Бундан ташқари, Алишер Соипов чет эл нашрлари – Озодик Радиоси, Ferghana.ru, Uznews.net ҳамда Уруш ва тинчликни ёритиш институти (IWPR) каби янгиликларни ёритишга ихтисослашган веб-ресурслар билан ҳамкорлик қилиб келган.



Журналист ҳамкасбларининг Алишер Соипов айнан профессионал фаолияти учун йўқ қилинган, дея ишончлари комил.



“Соипов ҳали ҳаётлик чоғида газета чиқаришни тўхтатишни талаб қилувчи огоҳлантиришларни олиб келган бўлса ҳам, бундай қўрқитишларга эътибор бермай келган эди, - дея хотирлайди Соиповнинг ҳамкасби Даврон Хотамов. – Алишер ҳалок бўлганидан кейин унинг ҳамкасбларидан ҳеч ким “Сиёсат” газетасини чиқаришни давом этишга ботина олмади”.



NBCA суҳбатдошларининг айтишича, жиноятнинг асл сабаблари ва буюртмачилари ҳақида узоқ вақт давомида индамай келиниши Соиповнинг қатл этилиши буюртма характерга эга бўлган деган фикрларни тасдиқлайди.



Жанубий Қозоғистон вилоятида чиқариладиган ўзбек газетасининг бош муҳаррири Абдумалик Сармонов Алишер Соипов билан бевосита таниш бўлган ва унинг мақолаларини ўз нашрида қайта чоп этиб келган эди. Сармонов NBCA билан суҳбатда ушбу ҳолат кўпчиликка ёқмай келганини айтди.



“Алишер ҳалок бўлганидан кейин Чимкентдаги [Жанубий Қозоғистон вилоятининг маъмурий маркази] ўзбек маданий марказининг мутасаддиларидан бири олдимга келиб: “Алишернинг бошига тушган кунларни кўраяпсанми? У Ўзбекистон расмийларини танқид қилгани учун ўлдирилган” деб айтди”, - дейди Сармонов.



Бухоролик [Ўзбекистоннинг ғарбий қисмида жойлашган вилоят маркази] мустақил журналист Гуласал Камалова мамлакатда Алишер Соиповнинг фуқаролик позицияси учун уни “яхши кўрган ва ҳурмат қилган” одамлар кўп дея қайд этмоқда. Улар тергов натижаларининг эълон қилинишини кутишмоқда, негаки, бу улар учун жуда муҳим. Бироқ Гуласалнинг ўзи бу маълумотларнинг тез орада ошкор этилишига кам умид қилмоқда.



“Кўпчилик Қирғизистон расмийлари қотилларни топа олмаганини ҳамда ҳақиқий қотилнинг топилиши ва қонунга мувофиқ жазога тортилишига имконият бўлмаслиги ҳақида тахмин қилишяпти”, - дейди у.



Туркияда истиқомат қилаётган мухолифатдаги “Эрк” партиясининг етакчиси Муҳаммад Солиҳ ҳам жиноят бўйича ўз текширувини олиб бормоқда.



“Мен журналистни йўқ қилиш тўғрисидаги буйруқни Ўзбекистон расмийлари бергани тўғрисидаги фаразни истисно этмаяпман, - деди у NBCA билан телефон орқали суҳбатда. – Шу чоққача биз етарли миқдорда тасдиқловчи фактларни тўпладик ва тез орада уларни эълон қилмоқчимиз”.





Frontline Updates
Support local journalists