SUDSKA HRONIKA: SLUCAJ SARAJEVO

Jedan sudski vjestak je na sudjenju Stanislavu Galicu - optuzenom za granatiranje, snajpersku paljbu i teror nad sarajevskim civilima - protekle sedmice razjasnio kljucno pitanje opadanja broja stanovnika u periodu izmedju septembra 1992. i avgusta 1994. Eva Tabo je, kao clan demografskog tima tuzilastva, i na nekoliko prethodnih sudjenja analizirala izmjene koje su nastale u strukturi stanovnistva tokom bosanskog sukoba.

U slucaju Sarajeva, Taboova je - zajedno s dva saradnika - nacinila izvestaj o zrtvama palim u dijelovima sest gradskih opstina, i to tako sto je proucila podatke koji su prikupljeni 1994. tokom popisa domacinstava u Sarajevu, ali i dokumentaciju pogrebnog preduzeca Bakije, kao i organizacije pod nazivom Muslimani protiv genocida. Informacije prikupljene iz razlicitih izvora potom su uporedjene sa spiskovima ubijenih vojnika koji postoje u bosanskoj i srpskoj vojsci. Popisom iz 1994. bilo je obuhvaceno 85,000 domacinstava - ukupno 340,000 ljudi - sto je u to vrijeme predstavljalo vecinu stanovnistva.

Istrazivanje je pokazalo da je - u periodu od septembra 1992. do avgusta 1994, koji pokriva optuznica protiv Galica - poginulo barem 1,400 civila, dok ih je 5,100 ranjeno. Medju ubijenima je bilo 670 zena, 85 starijih osoba i 300 djece (od kojih je stotinu bilo mladje od 10 godina starosti). U izvjestaju se takodje navode i imena oko 1,250 djece-ranjenika. Odnos izmedju civilnih i vojnih zrtava iznosi 1 : 1.7.

S obzirom da je izvjesnih dana broj civilnih zrtava bio izuzetno visok u odnosu na broj vojnih, istrazivacki tim je pretpostavio da bi to moglo znaciti da je tada paljba bila namjerno usmjerena protiv civila. U najvecem broju slucajeva, rijec je o zrtvama granatiranja, snajperske i druge vatre. Vecina njih bili su Muslimani, koji su prije rata cinili oko 49 procenata sarajevskog stanovnistva (Srba je bilo 28, Hrvata 7, a ostalih 16 procenata). U izvjestaju se iznosi i zakljucak da je okolnost da su Muslimani predstavljali vecinu zrtava u Sarajevu zapravo poslejdica ratnog kretanja stanovnistva i doseljavanja Muslimana iz citave Bosne.

Potom je pred sudom svjedocio i Ismet Hadzic, tadasnji komandant Prvog Dobrinjskog bataljona bosanske vojske. Dobrinja je sarajevsko predgradje koje je tokom rata uglavnom bilo odsjeceno od ostatka grada. Hadzic je ispricao kako su trupe Jugoslovenske Narodne Armije (JNA), nakon povlacenja iz Slovenije, prosle kroz Dobrinju na putu ka Lukavici, blizu grada, gdje se nalazila vojna komanda. On je licno na ulicama vidio stotine tenkova i kamiona koji su transportovali tehnicku opremu.

Nekadasnji komandant tvrdi da etnicke napetosti nisu nastale odmah poslije prvih visestranackih izbora u Bosni: stanovnici sarajevskog predgradja su se digli na oruzje tek posto su se jugoslovenske trupe popele na obliznje brdo i zauzele rezervoar za snabdijevanje vodom. Ubrzo su, po Hadzicevim rijecima, te polozaje napustili etnicki Albanci, i komandu su preuzele srpske snage.

On je ispricao kako su 4. maja 1992. jedan tenk i dva transportera otvorili vatru na Dobrinju, nakon cega su ljudi preko razglasa bili pozvani da sa sobom ponesu samo rucni prtljag i napuste tu oblast. Od ukupno 45,000 stanovnika Dobrinje, otprilike polovina njih - medju kojima su mnogi bili Srbi - ostali su u svojim domovima tokom opsade. Snajperska i artiljerijska vatra koje su uslijedile bile su toliko strasne i neselektivne da civili iz ovog predgradja nisu imali izbora nego da za vlastitu upotrebu iskopaju rovove kako bi se uopste mogli kretati - posvjedocio je Hadzic.

Odbrana je svjedoka pitala da li je znao za prijetnje koje su dobrinjskim Srbima upucivali pripadnici muslimanskih dobrovoljackih grupa, koji su navodno obiljezavali njihove stanove i uspostavili zatvor za Srbe. Svjedok je sve te navode negirao.

Veci dio Hadzicevog svjedocenja ticao se polozaja koje je u predgradju zauzimala bosanska vojska. On je izjavio da su dobrinjske brigade bile lako naoruzane, kao i da su njihovi pripadnici - zbog manjka uniformi - nosili civilnu odjecu. Opovrgao je svjedocenja dvojice prethodnih svjedoka, od kojih je jedan tvrdio da je stab brigade bio smjesten u atomskom sklonistu. Hadzic je naglasio da takva sklonista nikada nisu bila upotrebljavana u vojne svrhe.