PERISIC SE ODLUCIO PREDATI

Bivsi general srpske vojske, Momcilo Perisic, predat ce se sljedeceg tjedna Haskom tribunalu. Ovu vijest je 2. ozujka/marta objavila beogradska vlada.

Vlada se u svom saopcenju zahvalila Perisicu sto je odlucio dobrovoljno se predati, pozdravljajuci tu odluku kao “moralnu i u interesu drzave”.

U saopcenju se navodi i da je Perisic – koji bi u Nizozemsku trebao otputpvati 7. ozujka/marta – rekao da se ne plasi izaci pred sud “kako bih obranio svoju cast, ugled vojske i dostojanstvo naroda”.

Mada se odavno nagadjalo da se i Perisicevo ime nalazi na jednoj od zapecacenih optuznica, Tribunal bi tek trebao to potvrditi.

Tokom posljednjih deset godina, Perisic je odigrao mnogo uloga: bio je nacelnik generalstaba Vojske Jugoslavije (VJ); disident koji se usprotivio rezimu Slobodana Milosevica; jedan od lidera demokratske opozicije; pa i potpredsjednik srpske vlade koji je uhapsen i smijenjen zbog sumnje da je americki spijun.

Perisic je rodjen u centralnoj Srbiji – u selu Kostunici, iz kojeg potice i aktuelni srpski premijer Vojislav Kostunica.

Zavrsio je Vojnu akademiju kopnene vojske, Komandno-stabnu akademiju, kao i najvisu vojnu skolu u Srbiji – Skolu nacionalne obrane. Osim toga, diplomirao je i psihologiju.

U trenutku kada je 1991. izbio rat u Jugoslaviji, Perisic se, u cinu pukovnika, zatekao na mjestu zapovjednika Artiljerijskog skolskog centra u hrvatskom gradu Zadru.

Zbog njegove odluke da se u borbama u okolini Mostara – gdje su ratovale Jugoslavenska narodna armija (JNA) i lokalne hrvatske snage – upotrijebe i artiljerijska orudja, navodno je poginulo tridesetak civila.

Pod tim je obrazlozenjem Perisic pred hrvatskim sudom 1996. bio u odsustvu osudjen na 20 godina zatvora. Bivsi general je, medjutim, u vise navrata poricao odgovornost za pogibiju civila, tvrdeci da se JNA branila od napada hrvatskih paravojnih snaga.

“Zivoti mojih vojnika bili su ugrozeni. Da nas je napao i moj rodjeni sin, branio bih svoje vojnike po svaku cijenu”, izjavio je Perisic u intervjuu za zagrebacki tjednik Nacional u sijecnju/januaru 2000.

Za zapovjednika Bileckog korpusa JNA u Bosni i Hercegovini Perisic je imenovan 1992. Vojska ga je, zbog vjestine i odlucnosti, prozvala “Vitezom od Mostara” i “Hercegovackom Haubicom”.

JNA se iz Mostara povukla u lipnju/junu 1992., pri cemu je srpsko vojno rukovodstvo Perisicu u zaslugu pripisalo uspjesnu evakuaciju kasarne iz Capljine (grad u Hercegovini).

Vojni helikopteri su, uz podrsku elitne 63. Padobranske brigade izveli akciju spasavanja vise od 300 vojnika i civila koji su se zatekli u okruzenju snaga Hrvatskog vijeca obrane (HVO).

Upravo ta operacija vazi za najuspesniju od svih koje su, u nekoliko ratova koji su vodjeni tokom devedesetih, izveli jugoslavenski generali.

Po odlasku iz Hercegovine, Perisic je postavljen za zapovjdnika Trece armije, u cijoj je nadleznosti bila juzna Srbija. A nakon toga je 1993. bio imenovan i za nacelnika generalstaba novoformirane VJ. Tu funkciju obavljat ce sljedecih pet godina.

U tom razdoblju, Perisic se u vise navrata otvoreno suprotstavljao politici tadasnjeg predsjednika Milosevica – sto je i dovelo do njegove izolacije, a onda i do smjene 1998. godine.

Prvi znak spomenutog razmimoilazenja desio se za vrijeme gradjanskih protesta koji su se u Beogradu odigrali potkraj 1996., nakon sto je Milosevic odbio priznati rezultate lokalnih izbora na kojima su pobijedile demokratske snage.

Dok je Miloseviceva policija brutalno nasrtala na demonstrante u prijestolnici, Perisic je primio studentsku delegaciju Beogradskog Univerziteta, koja je i sama sudjelovala u organizaciji spomenutih protesta.

Time je citavom javnom mnijenju bio upucen jasan signal da vojni vrh ne podrzava Milosevicevu politiku, te da vise nije moguc scenarij iz 1991. – kada su u gusenju antirezimskih demonstracija sudjelovali i tenkovi, odnosno vojska.

Najglasnija Perisiceva kritika Milosevica usledila je 16. srpnja/jula 1997. – na dan VJ-a – kada je medijima izjavio da prosperitet modernih drzava “ne zavisi od pojedinaca nego od ekspertnih timova koji istovremeno vode racuna o ekonomskim, gradjanskim, nacionalnim, politickim i obrambenim interesima”.

Kada su se 1998. sukobi izmedju VJ-a i oruzanih grupa koje su se borile za nezavisnost Kosova otrgli kontroli, Perisic se – kao i sef tajne policije Jovica Stanisic – usprotivio prekomjernoj upotrebi sile nad etnickim Albancima.

Iste godine se Perisic u nekoliko navrata susreo s generalom Veslijem Klarkom (Wersley Clark), tadasnjim zapovjednikom NATO-snaga u Evropi. U listopadau/oktobru 1998. njih dvojica su potpisala i sporazum kojim je – djelomicnim povlacenjem srpskih snaga – trebalo otpoceti smirivanje situacije na Kosovu.

Na jednom od sastanaka jugoslavenskog vojnog i politickog vrha, odrzanom u listopadu/oktobru 1998., Perisic je – kako pokazuju zapisnici kojima raspolaze tuzilastvo Haskog tribunala, objelodanjeni tokom sudjenja Milosevicu – upozorio okupljene politicare da ce zemlja svakako biti porazena ukoliko se suprotstavi NATO-u. A na sastanku istog tijela odrzanom sljedeceg mjeseca, Perisic je smijenjen. Prije toga ista je sudbina zadesila i Stanisica.

Nastavljajuci da kritikuje Milosevica, Perisic je 1999. formirao i vlastitu politicku stranku – Pokret za demokratsku Srbiju (PDS). Doticna je partija djelovala u sklopu prodemokratskih opozicionih snaga.

Sljedece se godine PDS prikljucio Demokratskoj opoziciji Srbije (DOS) – koaliciji ciji je kandidat Vojislav Kostunica pobijedio na saveznim predsjednckim izborima odrzanim u rujnu/septembru 2000.

Iako je rezim ponovo odbio priznati izborni poraz, Milosevic je u listopadu/oktobru, nakon niza gradjanskih protesta koje su organizirale demokratske snage, ipak bio prinudjen sici s vlasti.

Perisic je sudjelovao i u tim dogadjajima, tako sto je u tajnosti organizirao oruzanu grupu koja je bila pripravna suprotstaviti se vojnim ili policijskim snagama ukoliko bi one pokusale ugusiti mirne proteste.

U sijecnju/januaru 2001., kao jedan od lidera DOS-a, Perisic je imenovan za potpredsjednika prve post-milosevicevske demokratske vlade u Srbiji.

Medjutim, u ozujku/martu 2002. dogadja se novi preokret. Nakon sastanka koji je odrzao s jednim sluzbenikom ambasade Sjedinjenih Drzava u Beogradu, Perisic je bio uhapsen od strane vojne sigurnosti i optuzen za spijunazu. Ubrzo je smijenjen s potpredsjednickog mjesta.

Mnogi analiticari tvrde da je Perisic bio zrtva dugotrajne borbe za vlast koju je tadasnji jugoslavenski predsjednik Kostunica vodio protiv svog rivala, premijera Djindjica, te da je zapravo bio uhapsen s iskljucivim ciljem da se umanji ugled demokratske vlade.

Perisic je uz jamstvo pusten da se brani sa slobode u sudskom procesu koji jos uvijek nije okoncan. U ozujku/martu ove godine, njegov advokat je podnio kaznene prijave protiv nekolicine visokih vojnih duznosnika zbog navodnog falsificiranja dokaza.

Daniel Sunter je stalni suradnik IWPR-a iz Beograda.