RAPORT SPECIAL: RASTI I TORTURIMIT NGA ANA E POLICISË PËRÇANË SERBIN?

Arrestimi i ish shefit t? policis? i cili akuzohet p?r keqtrajtimin t? kat?r t? dyshuarve p?r vrasje ka rihapur spekulimet rreth mund?sis? s? hakmarrjeve politike t? qeveris? s? Serbis? ndaj ish aleat?ve t? kryeministrit t? vrar? Zoran Gjingjiq.

Mb?shtet?sit e kryeministrit t? ndjer? pohojn? se arrestimi i Milan Obradovic – drejtor i policis? s? Beogradit gjat? qeveris? s? Gjingjiqit – ?sht? pjes? e persekutimit t? ish ndihm?sve t? Gjingjiqit, posaq?risht kund?r atyre t? cil?t morr?n pjes? n? operacionin policor kontraverzal t? em?ruar Operacioni Sabre gjat? vitit 2003.

Aleat?t e administrat?s s? tanishme instistojn? se ky veprim nuk ka asgj? t? b?j? me Operacionin Sabre, por ?sht? thjesht? pjes? e fushat?s p?r t? pastruar forcat policore t? Serbis?.

Obradovic dhe Milorad Bracanovic, ish z?vend?s i sh?rbimit sekret, jan? n?n hetime p?r rolin e tyre n? keqtrajtimin e an?tar?ve t? ashtuquajtur?s grupit Maka nga policia, t? cil?t u arrestuan gjat? vitit 2002 p?r vrasjen e gjeneralit t? policis? Bosko Buha.

Obradovici akuzohet t? ket? qen? p?rgjegj?s p?r operacionet e policis? n? baz? t? pozit?s s? tij t? lart?.

Obradovic ishte personalitet i besuar n? qeverin? e Gjingjiqit, nga e cila edhe u em?rua shef i policis? s? Beogradit n? vitin 2001. Pas vrasjes s? Gjingjiqit, ai u promovua n? gjeneral policie si rezultat i rolit t? tij n? Operacionin Sabre.

I organizuar pas vrasjes s? Gjingjiqit n? vitin 2003, Sabre kishte q?llim shkat?rrimin e fenomenit t? krimit t? organizuar n? Serbi, i cili akuzohej p?r vrasjen e kryeministrit. Por disa nga t? arrestuarit p?rfshinin kund?rshtar?t e qeveris? s? at?hershme, dhe n? disa raste t? drejtat e njeriut nuk jan? respektuar.

Bracanovic u em?rua z?vend?s i sh?rbimit t? siguris? s? S?rbis? pasi Beretat e Kuqe, nj? Nj?si Speciale Operative, u revoltua n? n?ntor t? vitit 2001. Njeriu i cili de facto ishte n? komand? t? k?tij nj?siti deri n? at? moment – Milorad Ulemek, gjithashtu i njohur si “Legija” – tani gjindet n? burg si nj? nga t? dyshuarit kryesor n? rastin e vrasjes s? Gjingjiqit.

Bracanovic ?sht? gjithashtu n?n hetime p?r mund?sine e involvimit t? tij n? vrasjen e ish presidentit t? Serbis? Ivan Stamoblic gjat? vitit 2002, si dhe tentimit p?r vrasje t? Vuk Draskoviqit, liderit t? Partis? s? Re Serbe, SPO, n? po t? njejtin vit.

Pas vrasjes s? Buh?s me 10 qershor, 2002, policia n?n komand?n e Obradoviqit u obligua me zgjidhjen e krimit, derisa Bracanovic u vendos n? krye t? ekipit p?r spijunim t? bisedave telefonike.

Nj? k?rkim tre-mujor rezultoj n? arrestimin e grupit Maka, t? p?rb?r? nga Nebojsa Maljkovic, Vladimir Jaksic, Dragan Ilic dhe Dragan Malesevic.

T? kat?rtit m? von? u liruan, n? munges? t? fakteve, nga nj? gjyq i specializuar i themeluar posaç?risht p?r t’u ballafaquar me krimin e organizuar. Vendimi p?r momentin gjindet n?n rishqyrtim nga gjykata supreme e Serbis?, e cila pritet t? publikoj vendimin s? shpejti.

Pas lirimit, kat?rshi nga Maka – t? mb?shtetur nga raporti i Zyr?s s? Inspektorit Gjeneral n? ministrin? e brendshme dhe fakteve t? mbledhura nga Departamenti Policor Kund?r Krimit t? Organizuar, UPBOK – pohuan se policia n?n komand?n e Obradoviqit i kishin shtyer ata me forc? p?r t? pranuar involvimin n? vrasjen e Buh?s.

Ata pohuan se ishin keqtrajtuar n? prani t? zyrtar?ve policor, an?tar?ve t? qeveris? s? Gjingjiqit, Legijes dhe an?tar?ve t? band?s s? n?ntok?s “Zemun”.

Sipas nj? raporti nga ministria e brendshme, n? nj? moment gjat? paraburgimit t? tij, Ilic hoqi masken e vendosur dhe pa Cedomir Jovanoviqin, i cili ishte z?vend?s kryeminist?r n? at? koh?. Ai gjithashtu ka deklaruar t? ket? par? Obradoviqin dhe liderin e band?s s? Zemunit Dusan Spasojevic, i cili m? von? vdiq nga plag?t e marra n? konflikt me policin? kur ata tentuan ta arrestojn? at? gjat? Operacionit Sabre.

Nj?ri nga kat?r t? arrestuarit, Malesevic, vdiq nga infarkti gjat? marrjes n? pyetje. Dhe doktor?t nga Qendra Emergjente e Beogradit dhe spitalit n? burg kan? konfirmuar se Ilic dhe Maljkovic kan? p?suar l?ndime trupore.

SPASTRIM I POLICIS? – APO HAKMARRJE POLITIKE?

Pohimet e p?rfshirjes s? Obradovicit n? torturimin e t? dushuarve kan? shpalosur debatin e gjat? n? Serbi rreth nd?rrimeve t? fundit drastike n? forc?n policore.

Pas marrjes s? pushtetit n? vitin 2004 nga Partia Demokratike e Serbis?, DSS, e udh?hequr nga Vojislav Kostunica, qeveria e re em?roj nj? zyrtar t? lart? t? DSS, Dragan Jocic, p?r postin e ministrit t? brendsh?m ne vend t? Dusan Mihajlovic, i cili ishte personalitet i r?nd?sish?m n? Opozit?n Demokratike t? Serbis?, DOS, t? udh?hequr nga Gjingjiq.

Arritja e Jocic shkaktoj nj? riorganizim t? sh?rbimit policor dhe sekret, tani t? njohur me emrin Agjensia Informative e Siguris?, BIA.

“Ideja ishte q? i gjith? personeli i af?rt me qeverin? e kaluar t? spastrohet,” tha nj? burim i policis? p?r IWPR. “Spastrimi u zbatua n? t? gjitha nivelet. Disa njer?z u larguan p?r arsye politike nd?rsa t? tjer?t thjesht? ishin ose jokompetent ose t? korruptuar.”

Rade Bulatovic, k?shilltar i siguris? komb?tare p?r Kostunic?n prej n?ntorit 2000 deri n? mars 2003, kur ishte president i Jugosllavis?, u em?rua udh?heq?s i BIA.

Bulatovic ishte nj? nga shum? aleat? t? Kostunic?s t? arrestuar gjat? Operacionit Sabre, s? bashku me Aco Tomic, udh?heq?s i departamentit p?r siguri t? ushtris?.

Qeveria e at?hershme pohoj se Bulatovic dhe Tomic kan? mbajtur takime sekrete me Spasojevic dhe Legij?n dhe ishin pjes? e konspiracionit p?r t? vrar? Gjingjiqin Por ata m? von? u liruan dhe nuk u ballafaquan me asnj? akuz?.

Q? kur Kostunica erdhi n? pushtet, 18 nga 27 shef?t e policis? lokale t? Serbis? dhe udh?heq?s t? departamenteve jan? larguar nga puna. T? gjith? ishin t? af?rt me qeverin? e Gjingjiqit dhe morr?n pjes? n? Operacionin Sabre.

Nd?rrimet rr?nj?sore n? lidershipin e policis? kan? goditur moralin e zyrtar?ve serb? dhe ka ndikuar q? zyrtar? t? tjer? t? ngurojn? n? pranimin e ngritjes s? pozit?s s? tyre zyrtare. “Marrja e k?tyre pozitave do t? thot? shkarkim i sigurt? n? at? moment kur partia tjet?r vjen n? qeveri,” burimi i policis? i tha IWPR-s?. “P?rzierjet e p?rhershme politike jan? duke minuar reformat n? polici si dhe stabilitetin e p?rgjithsh?m.”

Nd?r zyrtar?t e tjer? t? sigurimit t? cil?t humb?n postet e tyre n?n qeverisjen e Kostunic?s ?shte edhe Sreten Lukic, udh?heq?s i departamentit p?r siguri publike, i cili tani ballafaqohet n? tribunalin e Hag?s me krime lufte t? kryera n? Kosov?. P?rpos Obradovicit, i cili u p?rjashtua n? mars t? vitit 2004, viktima t? tjera p?rfshijn? Boro Banjac, udh?heq?s i UBPOK, dhe shefin policor Goran Radosavljevic, gjithashtu t? njohur si “Guri.”

Mile Novakovic, udh?heq?s i departamentit t? hetimeve kriminale n? forc?n policore, u transferua n? zyr?n policore e cila mirret me t? huajt gjat? q?ndrimit t? tyre n? Serbi, derisa ndihm?s shefi i policis?, Branko Mozgo, ?sht? riem?ruar n? brigad?n e zjarr?fiks?ve.

Arsyeja zyrtare dh?n? Obradoviqit p?r humbjen e pun?s s? tij ishte se policia e tij reagoj dob?t gjat? trazirave n? Beograd, p?rfshir? djegjen e nj? xhamie, pas shp?rthimit t? dhun?s kund?r serb?ve n? Kosov? gjat? marsit n? vitin e kaluar.

Por disa thon? se kjo ?sht? vet?m mbules?.

“Ky ishte vet?m shkas p?r shkarkimin e Obradoviqit,” nj? polic i tha IWPR-s?. “E gjith? qeveria ishte p?rgjegj?se p?r reagimin joadekuat t? policis?.”

N? ambientin politik t? ndar? t? Serbis?, nj?ra an? beson se rasti i Obradoviqit ?sht? vet?m edhe nj? shembull i p?rndjekjes s? vazhdueshme t? aleat?ve t? Gjingjiqit.

Frakcioni tjet?r pohon se gjykimi i ish zyrtar?ve policor ?sht? proces i domosdosh?m, i cili nd?r t? tjera do t? ndihmoj? n? qart?simin e pohimeve se a kan? ekzistuar lidhjet n? mes t? qeveris? s? kaluar dhe mafis?.

An?tar?t e grupit t? fundit parashikojn? se edhe personalitete t? tjera n? hierarkin? e kaluar policore, madje edhe zyrtar? t? lart? t? DOS, do t? ballafaqohen me hetime.

Dy emra n? veçanti, ai i ish z?vend?sit t? kryeministrit Jovanovic dhe Nenad Milic, ish z?vend?s n? ministrin? e brendshme, priten t? thirren nga policia p?r tu marrur n? pyetje.

Jovanovic dhe Milic kan? d?nuar at? çka ata quajn? hakmarrje politike dhe kan? mohuar se t? dyshuarit jan? keqtrajtuar me dijenin? apo miratimin e tyre.

Milic pohoj se hetimi rreth trajtimit gjat? paraburgimit t? grupit t? Makas kishte p?r q?llim kryesor gjetjen e nj? lidhje n? mes Gjingjiqit dhe Legijes – si duket me q?llim p?r t? diskredituar kryeministrin e ndjer?.

Jovanovic ka akuzuar Kostunic?n, Tomicin, Bulatovicin, Jocicin dhe ministrin e drejt?sis? Zoran Stojkovic t? ken? organizuar hetimin mbi keqtrajtimin.

Avokati i tij, Radivoj Paunovic, i tha IWPR-s? se raporti i policis? i cili implikon Obradoviqin, Bracanoviqin dhe t? tjer?t ishte lansuar me q?llim q? t? “t?rheq… Jovanoviqin n? k?t? proces n? nj? m?nyr? apo tjet?r.”

Ish ministri i brendsh?m Dusan Mihajlovic pajtohet, duke th?n? se arrestimi sh?non “ nj? hakmarrje kund?r Gjingjiqit dhe kuadrove t? tij.”

“Autoritetet po b?jn? k?t? p?r t? larguar p?rqendrimin e publikut nga problemet sociale dhe ekonomike dhe nga inkompetenca e tyre n? ballafaqimin me rritjen e val?s s? krimeve,” shtoj ai.

Obradovic ka pohuar nga burgu se kurtha i ishte kurdisur nga Vladimir Bozovic, inspektori gjeneral i ministris? s? brendshme, me ndihm?n e ministrit t? tanish?m t? policis?, Jocic.

Bozovic natyrisht mohon akuzat p?r anim politik, duke th?ne se rasti ishte ngritur vet?m pasi disa d?shmitar? kishin d?shmuar, dhe d?shmit? ishin ofruar nga pun?tor?t e policis? dhe doktor?t.

Analist?t n?nvizojn? se ekzistojn? fakte t? qarta mjek?sore se grupi Maka ishte keqtrajtuar, por nuk ?sht? e qart? se kush ishte p?rgjegj?s p?r keqtrajtim dhe pse Legija dhe Spasojevic mund t? jen? involvuar n? hetim.

Nj? arsye pse lider?t e band?s s? Zemunit mund t? ken? qen? prezent gjat? marrjes n? pyetje t? grupit maka nga ana e policis? ?sht? propozuar nga shefi i sigurimit t? Spasojevicit, Zoran Vukojevic, gjithashtu i njohur si “Vuk”.

Pas arrestimit t? tij n? Operacionin Sabre n? mars t? vitit 2003, Vukojevic d?shmoj se vras?si i Buh?s ishte n? fakt Sretko Kalinic, nj? an?tar i band?s s? Zemunit i cili ende gjindet n? arrati. Vokojevic thot? se banda e Zemunit kishte kurdisur vrasjen e Buh?s n? rival?t e tyre t? grupit t? Mak?s me ndihm?n e inspektorit t? policis? Slobodan Pazin.

NJ? SPROV? P?R GJYKATAT SERBE

Derisa gjyq?sia po tenton t? tregoj p?rgjegj?sin? e Obradoviqit dhe zyrtar?ve t? tjer? t? arrestuar rreth keqtrajtimit t? Grupit t? Mak?s, pritet t? shihet n?se ankesat rreth nd?rhyrjeve politike gjat? procesit do t? rezultojn? n? diçka konkrete.

Armiq?sia n? mes t? Partis? Demokratike, DS, t? Gjingjiqit, dhe DSS ka nxitur brengat se ky konflikt mund t? ndikoj? n? procesin ligjor, ku gjykatat mund t? ndiejn? presione per t? dh?n? vendime q? favorizojn? nj?r?n apo an?n tjet?r.

Por zyrtar?t n? gjykata insistojn? se ata nuk do t? ndikohen nga konsideratat politike.

Nj? zyrtar af?r prokurorit n? gjykat?n speciale p?r krim t? organizuar i tha IWPR-s? se jan? marrur masa p?r t? vepruar n? p?rputhshm?ri me rregullat, duke lejuar nj? gjykim paraprak n? gjykat?n speciale para fillimit t? procesit gjyq?sor p?rmes zyr?s s? prokurorit publik t? Beogradit.

Nj? zyrtar tjet?r i lart? gjyq?sor nga prokuroria tha se procesi i mbledhjes s? fakteve rreth keqtrajtimit t? policis? ?sht? mbikqyrur rrept? q? nga dita e par?.

Ky burim mohoj akuzat e Jovanovicit dhe Milicit se prokuroria kishte filluar hetimin vet?m n? baz? t? fakteve nga Zyra e Inspektorit Gjeneral n? ministrin? e brendshme, t? udh?hequr nga Bozovic.

“Zyra e prokurorit vazhdimisht ka k?rkuar fakte t? fresk?ta dhe solide nga UPBOK,” tha burimi. “Kemi vendosur t? hapim hetimet vet?m pas p?rfundimit se kishim fakte t? sigurta dhe nj? rast t? fuqish?m.”

Nj? burim i tret?, nga zyra e prokuroris?, gjithashtu mohoj akuzat se hetimet rreth keqtrajtimit jan? nisur vet?m n? baz? t? deklaratave se burimet e pasigurta si an?tar?t e grupit Maka kan? dyshuar n? vras?sin e Buh?s, apo nga t? tjer?t t? implikuar n? vrasjen e Gjingjiqit.

“UPBOK takoj d?shmitar? brenda dhe jasht? policis? t? cil?t ose kishin par? k?to raste [keqtrajtimet] ose kishin dijeni t? sigurt? rreth tyre,” ky burim tha.

“K?ta njer?z kan? vendosur t? ngrisin z?r?n, pasi nuk kan? mundur m? t? heshtin. Pyetja e vetme ?sht? se a do t’a ken? guximin t? p?rs?risin k?to pohime gjat? dh?njes s? d?shmis?, pasi d?shmitar?t shpesh nuk p?rs?risin n? gjyq deklaratat e dh?n? p?r polici.

”S? pari duhet t? qart?sohet n?se keqtrajtimet kan? ndodhur dhe n?se disa njer?z n? m?nyr? t? paligjshme morr?n pjes? n? pun?n e policis?.

“N?se gjykata dhe prokuroria zbulojn? fakte, procesi nuk ?sht? n? rrezik nga ndikimet politike.”

Dobrivoje Radovanovic, drejtor i Institutit p?r Hulumtime Kriminologjike dhe Sociale, thot? se ai gjithashtu i shihte me skepticiz?m spekulimet se rasti i Obradovicit ishte politikisht i motivuar.

“Ekzistojn? arsye serioze p?r t? besuar se t? dyshuarit jan? keqtrajtuar,” thot? ai. “Argumentet e vjetra politike duket t? jen? m? shum? mbulimi i rastit dhe shmangja e drejt?sis?.”

Radovanovic tha se ai p?rkrahte pun?n e prokuroris? deri m? tani. “Prokuror?t jan? p?r lavdat?, pasi ata kan? b?r? nj? pun? t? mir? dhe nuk kan? v?n? v?mendj?n presioneve politike nga cilado an?,” tha ai.

“Ata jan? duke kryer pun?n e tyre, e cila ?sht? t? vendosin se a ekzistojn? mjaft fakte p?r t? nxjerrur aktpadi.”

Moma Ilic ?sht? gazetar p?r t? p?rditshm?n Blic nga Beogradi. Daniel Sunter ?sht? bashk?pun?tor i IWPR. Pedja Obradovic ?sht? gazetar p?r radiostacionin e Beogradit B92.