Beogradi Ofron Bisedime Per Federaten

Thursday, 10 November, 2005

The link has been copied

IWPR Balkans

Presidenti Malazez Milo Djukanovic ka pranuar ftesen surprize te Partise Socialiste Serbe te Slobodan Miloshevicit per te biseduar mbi te ardhmen e federates Jugosllave.

Kjo ftese vjen dy muaj pasi Podgorica prezantoi oferten e saj te fundit per te rindertuar ne menyre radikale federaten dhe per ta bere Malin e Zi te barabarte konstitucionalisht me Serbine.

Megjithate, pak vezhgues ne Podgorica presin qe bisedimet e reja te rezultojne ne dicka me teper se nje hap tjeter ne vazhdimin e disintegrimit te federates. Vetem pak jave me pare, Vojislav Seselj, zevendes presidenti Serb, e ka kercenuar Malin e Zi me perdorim te forces per tendencat e tij "separatiste".

Socialistet e Miloshevicit nuk kane qene shume entuziaste rreth ofertes me te re te Malazezeve, gje qe vertetohet edhe nga nje fushate intensive ne median shteterore kunder Djukanovic. Teknikat e perdorura te kujtojne ato te fillimit te lufterave ne Slloveni, Kroaci, dhe Bosnje Herzegovine.

Beogradi ka intensifikuar gjithashtu edhe konfliktin ekonomik, duke shkaterruar edhe shenjat e fundit te ekzistences se nje tregu te perbashket ndermjet dy republikave. Levizja e lire e mallrave eshte veshtiresuar, dhe eksportet e mallrave bujqesore nga Serbia per ne Mal te Zi jane ndaluar - duke e detyruar republiken e vogel te drejtohet ne tregjet Europiane.

Gjate javeve te fundit, disa qindra vetura te licensuara ne Mal te Zi - shume Jugosllave i regjistrojne makinat e tyre ne Mal te Zi per shkak te rregullave me liberale per importet - jane konfiskuar ne Serbi. Tanime, policia Serbe patrullon rregullisht kufirin me Malin e Zi.

Ne fakt, marredheniet ndermjet dy republikave jane acaruar aq shume sa rrezikohet te shpertheje nje konflikt i verete. Kjo eshte aresyeja qe ftesa e papritur e Beogradit per bisedime eshte nje lehtesim per Podgoricen. Se bashku me Socialistet e Miloshevicit, edhe anetare te Partise Radikale te Seseljit i kane derguar nje leter te perzemert Partise Demokratike te Socialisteve te Djukanovic (DPS), duke kerkuar vazhdimin e bisedimeve.

Zyrtaret e DPS fillimisht reaguan me kujdes, duke ngulur kembe qe bisedimet te zhvillohen ne Mal te Zi. Por kjo kerkese shume shpejt u harrua.

"Nuk eshte e rendesishme nese ne bisedojme ne Mal te Zi apo Serbi. Ajo qe ka rendesi, eshte se pas gjithe atyre kercenimeve, tanime po vijne sinjalet e para pozitive nga Beogradi," ka thene Kryeministri i Malit te Zi Filip Vujanovic.

Megjithate, ai nuk ka pranuar qe mbledhja te kryhet ne Parlamentin federal ne Beograd, duke thene se ai institucion eshte "jo legjitim dhe ilegal". Sipas burimeve te DPS, nje takim mund te zhvillohet brenda dates 26 Tetor. Delegacioni Malazez pritet te perfshije disa nga bashkepunetoret me te ngushte te Djukanovicit.

Podgorica kembengul qe bisedimet te bazohen ne planin e saj per reforma kushtetuese, qe i eshte paraqitur Beogradit dy muaj me pare. "Ne nuk deshirojme te diskutojme per ceshtje te tjera pervec propozimit tone," tha Miodrag Vukovic, nje keshilltar i Djukanovic.

Eshte e rendesishme te vihet re se ftesa e Beogradit per bisedime i eshte drejtuar vetem DPS, partneri kryesor ne koalicionin qe qeveris ne Mal te Zi. Kur Djukanovic pergatitej te takohej me perfaqesuesit e Miloshevicit kete vere, Novak Kilibarda, presidenti i Partise Kombetare, kercenoi se do te largohej nga koalicioni.

Partia Kombetare dhe Partia Social Demokrate e kane sulmuar rregullisht Djukanovic per taktikat e ndjekura nga ai me Miloshevicin, duke kerkuar per nje beteje me te ashper deri ne largimin e plote nga Beogradi.

Por kesaj rradhe, gadishmeria e DPS per te diskutuar me Beogradin nuk i ka alarmuar partneret e saj ne qeveri. Kjo kryesisht eshte per faktin se askush nuk ushqen shpresa te medha qe keto bisedime do te mund te zgjidhin konfliktin Serbo - Malazez. "Une nuk besoj qe presidenti Jugosllav ka nder mend te bisedoje seriozisht," ka thene Kilibarda.

Kjo mund te jete edhe rezultat i besimit gjithnje e ne rritje ndermjet partnereve te koalicionit, ndersa vazhdon perpjekja e perhereshme per pavaresi me te madhe nga Beogradi.

I perballuar me probleme te brendeshme dhe kembenguljen nderkombetare per ruajtjen e integritetit territorial te Jugosllavise, Djukanovic ka planifikuar nje qendrim gradual--hap pas hapi duke marre ne dore kontrollin e kompetencave ekonomike, te kufirit, doganore dhe te tjera si keto qe formalisht jane pergjegjesi federale.

Pergatitjet per nje monedhe te vecante Malazeze tashme jane ne faze te avancuar--te inkurajuar edhe me teper nga inflacioni i dinarit Jugosllav pas luftes.

Megjithate, ekziston akoma presion ne Mal te Zi qe presidenti te shpejtoje ritmet e levizjes drejt pavaresise. Reformat ekonomike qe jane premtuar qe prej shume kohesh jane ndalur, pjeserisht sepse si komponent i Federates Jugosllave, Mali i Zi eshte perjashtuar nga asistenca e Bankes Boterore, Fondit Monetar Nderkombetar dhe organizma te tjera. Malazezet gjithnje e me teper jane te lodhur se paguari cmimin e larte te izolimit dhe sanksioneve per shkak te politikave te Miloshevicit.

Presidenti i Parlamentit Svetozar Marovic citon disa anketime te opinionit publik qe tregojne se me teper se 50 per qind e popullsise eshte ne favor te nje referendumi te menjehershem per pavaresine. Rreth 70 per qind e popullsise mbeshtet nje lloj ndryshimi thelbesor te kushtetutes: ose pavaresi ose konfederate te lirshme, te kerkuar edhe nga qeveria me ane te propozimit me te fundit paraqitur Beogradit.

Djukanovic mund te perdore keshtu keto bisedime vetem per ti dhene edhe nje sinjal me shume Beogradit se Mali i Zi tashme eshte i gatshem te vazhdoje ne rrugen e tij. Nderkohe, ai do te kerkoje te beje publike edhe gadishmerine e tij per te negociuar si nje prove tjeter per perpjekjet e tij per kompromis perpara komunitetit nderkombetar.

Ne rast se bisedimet deshtojne, ashtu sic pritet gjeresisht ne Podgorica, presidenti Malazez do te kete argumentin me te mire per te thirrur nje referendum popullor per pavaresi, qe sipas udheheqesve Malazez mund te zhvillohet nga pranvera e ardheshme.

Milka Tadic eshte redaktore e revistes se perjaveshme Monitor ne Podgorica.