زؤر لةوانةي كة ثشتطيري دةستور دةكةن ترسي ئةوةيان هةية كة دةبصت ضؤن بخرصتة كارةوة.

دورصد سةلمان لة عةممارةو نةمير حوسوين ئةلروبةيعي لة بةغدادو فةرهاد مةحمود لة سلصماني

زؤر لةوانةي كة ثشتطيري دةستور دةكةن ترسي ئةوةيان هةية كة دةبصت ضؤن بخرصتة كارةوة.

دورصد سةلمان لة عةممارةو نةمير حوسوين ئةلروبةيعي لة بةغدادو فةرهاد مةحمود لة سلصماني

ئةو سوننييانةي كة لة لايةن ئةنستيتؤي رؤذنامةواني جةنط و ئاشتييةوة IWPR ضاوثصكةوتنيان لةطةلَدا كرا وتيان كة ئةو دةستورة رةتدةكةنةوة، كة لة لايةن ئةنجومةني نيشتمانييةوة رؤذي 28ي ئاب ثةسةندكرا، ضونكة باس لة فيدرالَيزم دةكات، كة ئةوان ترسي ئةوةيان لصي هةية ببصتة هؤي دابةشبووني عصراق، و هةروةها ياساغكردني بةعسيزم، ئةو ئايدؤلؤذيية سياسييةي كة زؤربةيان ثةيوةست بوون ثصيةوة.


هةروةها ياسادانةراني سوننيش ئةو برِطانةيان رةتكردةوة، بةلاَم ياسادانةراني شيعةو سونني كة بة شصوةيةكي بةرفراون دةستوريان دارِشت و ثةسةنديشيانكرد برِيارياندا كة بةرةو هةنطاوي دةنطدان لةسةر دةستورةكة بضنة ثصشةوةو بةبص سوننييةكان.


دواي زيادكردني هةفتةيةك بؤ تةواكردني رةشنوسةكةو تةسليمكردني بة ثةرلةمان لة رؤذي 22ي ئابداو ضةند جارصك دواخستني دةنطدان لة سةري، ئةندام ثةرلةمانة شيعةو كوردةكان وتيان كة ضيتر لة تواناياندا نةماوة ضاوةرِصي سوننيةكان بكةن بؤ ئةوةي قايلبن بة فيدرالَيزم.


عصراقييةكان ضانسي ئةوةيان هةية لةو ريفراندؤمةي كة برِيارة 15ي تشريني يةكةم بكرصت دةنط لةسةر دةستور بدةن. ئةطةر دوو لةسةر سص ي دةنطدةران لة سص ثارصزطاي عصراقدا دةنط لة دذي بدةن، ئةوا دةستورةكة رةتدةكرصتةوة.


عةبدولرةزاق ئةلعنزي، 57 سالَ، بازرطانصكي سونني لة بةغداد، وتي" ئةم دةستورة، كة بةرِووني تايفةطةري تصدا دةبينين، سةركةوتوو نابصت."


زياد ئةلعةلواني، 30 سالَ، شؤفصري تةكسي لة بةغداد، بة ئاماذةكردن بؤ فيدرالَيزم وتي كة ئةو قايل نابصت بة هيض شتصك كة ببصتة هؤي دابةشبووني عصراق،و ئامادةشة بةرطري لة وولاَتةكة بكات لة دذي ئةو هةنطاوة.


ئةلعةلواني وتي" هةروةها نابصت مةسةلةي بةعس باسبكرصت ضونكة ئةو قؤناغصك بوو تصثةرِي و نابصت تةركيزي بكرصتة سةر."


لةطةلَ ئةوةي ذمارةيةكي زؤر لة شيعةكان ثشتيواني لة دةستور دةكةن، بةلاَم شوصنكةوتواني موقتةدا ئةلسةدر نارةزامةندي خؤيان نيشانداوة. ئةلسةدر نارازيية بة فيدرالَيزم و دةستورةكةشي وةك كارصكي ئةمةريكييةكان رةتكردوةتةوة.


ئةحمةد ئةلساعدي، 32 سالَ، شيعةيةو خاوةني سوثةرماركصتة لة مةدينةي ئةلسةدر، كة طةرةكصكي بةغدادةو يةكصكة لةو ناوضاةنةي كة موقتةدا ئةلسةدر تيايدا نفوزي هةية، وتي كوردةكان زؤربةي دةستوريان وةدةستهصنا بة هصشتنةوةي ئةو قةوارة نيمضة سةربةخؤييةي كة حالَي حازر هةيانة لة باكورداو هةروةهاش ناساندني زماني عةرةبي و كوردي بة دوو زماني رةسمي وولاَت.


ئةلساعدي وتي" ئةطةر لة يةك وولاَتدا دةذين، كةواتة بؤ دوو زمان بةكاربهصنين؟ وة ئةطةر فيدرالَيزم لة باكور هةبصت، دةبصت لة فيدرالَيوم لة باشورو ناوةرِاستيشدا هةبصت يان دةبصت هةمووي هةلَوةشصتةوة."


عصراقييةكاني تر طةشبين بوون بةوةي كة دةستور دةرطاي سةردةمصكي نوص دةكاتةوة بؤ عصراق.


عةبدولجةليل ئةلهادي، 50 سالَ، وتي كة ئةو ضوارضصوةي طشتي دةستورةكة بة شتصكي مايةي قبولَكردن دادةنصت، بةلاَم ئةو وا هةست دةكات كة ووردةكارييةكاني كةمصك لصلَن و ثصويستيان بة روونكردنةوةي زياتر هةية.


ئةلهادي دانيشتوي بةغداد وتي" خؤشحالَم كة دةستورةكة دارِصذراوةو ثشت بةخوا رةزامةندي زؤرينةي عصراقييةكان بةدةست دةهصنصت."


شيعةكاني تر لة باشورو كوردةكان لة باكور وتيان كة خؤشحالَن بة دةستورةكة، هةرضةندة هةندصك تةحةفوزاتيان دةربرِي. جةعفةر ياسين، 35 سالَ، شيعةي دانيشتوي عةممارة، وتي كة ئومصدةوارة ثةسةندكردني دةستور هصمايةك بصت بؤ ثاشةكشةي هصزةكاني هاوثةيمانان.


جةعفةر وتي" هيوادارين تةوافوقصك بةدةست بهصنرصت و لة لايةن خةلَكيشةوة ثةسةند بكرصت، بؤ ئةوةي عصراقييةكان جلَةوي كاروبارةكان بطرنة دةست و بصطانةكان برِؤنةوة."


حةيدةر موسا، شيعةيةو لة هةمان شار دةذي، وتي دةبصت خةلَك بةئاطابن ضونكة لةوانةية حكومةت هةموو برِطةكاني دةستورةكة جصبةجصنةكات." بةلاَم كارةكاني شةفاف و روون ديارن و هيواكانمان زياد دةكةن."


كوردةكان بة شصوةيةكي طشتي خؤشحالَن بة دوا نوسخةي دةستورةكة بةلاَم لة هةمان كاتيشدا ترسي ئةوةيان هةية كة تا ض ئةندازةيةك دةستورةكة جصبةجص دةكرصت.


سارا قادر موحةمةد، 24 سالَ، رؤذنامةنوس، وتي" ئةم دةستورة كؤمةلَص شتي ئيجابي تصداية... بةلاَم طرنط ئةوةية ضؤن تةتبيق ئةكرصت، هةندص شتي تصداية كة ئةتوانيت خؤت تةفسيري بكةيت."


رصبين هةردي، نوسةر لة سلصماني، هاوبؤضوون بوو، لةطةلَ ئةوةشدا باسي ئةوةيكرد كة دارِشتني ئةم دةستورة يةكةم هةنطاوة بةرةو بنيادناني ديموكراتي. ئةو باسي لةوةشكرد كة ثصويستبوو هةموو لايةنة سياسييةكان، بة كوردةوة، كة ئةو برِطةيان لةدةستدا كة داواي باسكردن لة مافي ضارةي خؤنوسين دةكات لة دةستوردا، سازش بكةن.


رصبين هةردي وتي" بةلاَم مافي ترمان بةدةستهصناوة،" هةروةها وتيشي" بةلاَم، لة بواري عةمةليدا، ئةم دةستورة تا ضةند ئيحترامي لصدةطيرصت؟


دورصد سةلمان و نةمير حوسوين ئةلروبةيعي و فةرهاد مةحمود راهصنراوي IWPRن لة عصراق.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists