ئةنداماني ئاسايي ثارتةكان ثيَيان واية كة دةبواية سةركردة سياسيةكانيان دواي بؤضونةكةي ئايةتولَلآ سيستاني بكةوتناية.

نوسيني زيا رةسان لة بةغداد

ئةنداماني ئاسايي ثارتةكان ثيَيان واية كة دةبواية سةركردة سياسيةكانيان دواي بؤضونةكةي ئايةتولَلآ سيستاني بكةوتناية.

نوسيني زيا رةسان لة بةغداد

Tuesday, 22 February, 2005

ثاش كةوتني سةدام،ميناهي ثؤستةري يةك مةتري عةبدولعةزيز حةكيم و برا طةورةترةكةي ئايةتولَلآ محةمةد باقر حةكيم ي رةحمةتي سةركردةي حيزبي ئةنجومةني بالآي هةلَواسي بو لةسةر ديواري دوكانةكةي.


بةلآم ميناهي لةم دواييانةدا هةمو ثؤستةرةكان و ئةو نوسينةي سةر دةرطاكةشي درِاند كة ليَي نوسرا بو " ثشتطيريي عةبدولعةزيز دةكةين وةك سةركردةيةك". ئةو وتي " ثةست بو لةو كارةي ئةنجومةني حوكم كردي سةبارةت بة دةستورةكة."


ئةنداماني ئةنجومةني بالآ و حيزبة شيعة هاوةلَةكةي، حيزبي دةعوةي ئيسلامي، دةلَيَن كة روبةرِوي هةلَطةرِانةوةيةك بونةتةوة لةلايةن ئةندامة ئاساييةكانيانةوة ثاش ئةوةي عةبدولعةزيز و ئيبراهيم ئةلجةعفةري سةركردةي حيزبي دةعوة ضونةثالَ ثاشماوةي 25 ئةندامةكةي ئةنجومةني حوكم بؤ ثةسةندكردني دةستورة ئينتيقالية نويَكةي ولآت.


مةجيد مةحمود ئةلكةتاب، ثاريَزةريَكي خةلَكي طةرِةكي بةلةدياتي باكوري بةغداد و ئةندامي حيزبي دةعوة لة سالَي 1986 ةوة ، وتي " شةعبيةتي حيزب روي لةكزبون كرد ثاش ئيمزاكردني دةستورةكة."


مةجيد وتي ئيمزاكردني دةستورةكة " خزمةتي بةرزترين بةرذةوةندي ولآت دةكات تةنانةت ئةطةر كاريطةريشي هةبيَت لةسةر شةعبيةتي ] حيزبي دةعوة[ ."


نةيارةكان ئةوةندةي سكالآيان بو لةدةستي هةلَطةرِانةوةي هةلَويَستي ثارتةكان و ئةو بؤضونةش كة حيزبةكان دذي ئارةزوكاني مةرجةعيةتي شيعة جولآونةتةوة ئةوةندة سكالآيان نةبو لةسةر ناوةرِؤكي دةستورةكة.


لةسةرةتادا حةكيم و جةعفةري و سيَ ئةندامي تري شيعةي ئةنجومةن، ئيمزاكردني رةشنوسي دةستورةكةيان رةتكردةوة. نارِةزاييةكةي ئايةتولَلآي عوزما ئايةتولَلآ سةيد عةلي حسةيني ئةلسيستانيشيان ناوبرد لة بةرامبةر برِطةيةكدا كة ريَطةدةدات بة هةر كوتلةي هةريَميَك كة ظيتؤي دةستوري هةميشةيي بكات.


دوازدة ئةندام لة سيازدة ئةندامة شيعةكةي ئةنجومةن ، بة جةعفةري و حةكيميشةوة، بةياننامةيةكيان دةركرد ثاش ئيمزاكردني دةستورةكة و ئيديعاي ئةوةيان كرد كة دةستورةكةيان ئيمزاكردوة بة بيَ ئةوةي داواي طؤرِانكاري بكةن بؤ "زامنكردني يةكيَتي عيَراق".


ئيَستا ئةوان دةلَيَن كة ثيَويستة ئةو هةلَويَستة رونبكةنةوة بؤ ئةندامة ئاساييةكان.


عةدنان ئةلعةزاوي ي وتةبيَذي جةعفةري، وتي " لايةنطراني حيزبي دةعوةي ئيسلامي لة داهاتويةكي نزيكدا تيَدةطةن لة رةوشي حيزب، سةرباري ئةو هةلَضونةي ئيَستا لةسةر شةقامةكان هةية. ئيَمة بة خةلَكمان راطةياند كة مةبةست لة ئيمزاكة ثاراستني يةكيَتي خاكي عيَراق بو."


عةزاوي وتي،مةبةست لة ئيمزاكة ئةوة بو كة طواستنةوةي سةروةري بؤ حكومةتيَكي عيَراقي ، كة برِياري 30 حوزةيراني ليَدراوة، لةسةر ريَرِةوي خؤي بميَنيَتةوة. ئةو وتي " ثيَشبيني هيض جؤريَك لة دابةزيني ذمارةي لايةنطران ناكةم، ضونكة ئةوان لة بارودؤخي سياسي هةنوكة تيَدةطةن."


دواجار قايل بون كة ئيمزاي بكةن و وتيان سيستاني ثةشيمان بوةتةوة لة هةلَويَستةكةي تاوةكو خؤيان لة قةيرانيَكي سياسي لابدةن. بةلآم ثاشان ئايةتولَلآي عوزما بةياننامةيةكي دةركرد كة رةخنةي لة بةلَطةنامةكة طرت و لةوكاتةش بةدواوة زانا ئاينية شيعةكان هةلَمةتيَكيان دةستثيَكردوة بؤ تةعديلكردني.


دابةشبونةكان لةبارةي ئيمزاكردنةكةوة لة كؤبونةوةي 10 ي ئازاري هةلَسورِاواني حيزبي دةعواوة لة شارؤضكةي زةعفةرانية لة باشوري بةغداد ئاشكرا بو كة لةويَ زينداني سياسي ثيَشو ئةحمةد حةسةن ئةلنةسراوي، جةعفةر ئةلموسةوي ي نويَنةريي بالآي حيزبي داطرتةوة بة ثرسيار لةبارةي برِياري سةركردايةتيةوة.


نةسراوي وتي " ئيمزاكردني دةستورةكة لةدذي مةرجةعيةت كةوتةوة." ئةوسا نةسراوي لة موسةوي ثرسي " رات ضيية لةسةر ئةوة؟"


موسةوي وتي " هةلَويَستي سياسي حيزب هةمان شت نية لةطةلَ بؤضوني مةرجةعيةت دا. ئةمة وةزعيَكي سياسي بو ، طويَ نادةينيَ ئاخؤ هةنديَك لة مةرجةعيةتةكان قايلن لةطةلَي يان نا.


" حيزب مةرجةعيةت بةكارناهيَنيَت وةك سةرضاوةي سةرةكي لة كاروبارة سياسيةكاندا و ريَنادةين بة دةستيَوةرداني لةو ضةشنة لة هةلَويَستة سياسيةكاندا ئينجا لةبارةي مةسةلة طةورةكانةوة بيَت يان بضوكةكان."


نةسراوي دةلَيَت، ئةمة طؤرِانيَك بو كة دةطةرِيَتةوة بؤ ئةو سالآنةي كة ئايةتولَلآ محةمةد باقر ئةلسةدر، كة خؤي مةرجةع بو، سةركردةي دةعوة بو.


نةسراوي وتي " هةلَويَستم طؤرِاوة بةرامبةر حيزب كة لةسةري يازدة سالَ لةزيندان نراوم لةسةرئةوةي ئةندامي حيزب بوم. حيزب ئةو بةهايانةي خؤي طؤرِي كة ئيَمة برِوامان ثيَي بو."


بةلاي هةنديَك لة ئةنداماني ئةنجومةني بالآ و دةعوةوة، برِياري سةركردايةتي ئيَستا، كة زؤربةيان زياد لة دة سالَ لة تاراوطة ذياون، خيانةتة لةو بؤضونانةي كة ئةو خةلَكانة هةلَطري بون كة لة سايةي فةرمانرِةوايي سةدام دا مابونةوة.


ساليمة حاميد، 37 سالآن، كة بيَوةذني هةلَسورِاويَكي ئةنجومةني بالآية كة رذيَمي ثيَشو لةسيَدارةي دا، وتي " حيزب هةلَويَستيَكي وةرطرت كة جياوازة لةوةي زؤربةي لايةنطران و ئةنداماني دةيانةويَت."


ساليمة وتي " لة يةك شةو دا مافي زؤرينةي ] شيعةيان[ فرؤشت كة لةثيَناوي دا ضةندين دة سالَية خةبات دةكةين. ئيَمة بؤ ماوةي ضةندين سالَي دورودريَذ ليَرة بوين و بةرطريمان دةكرد لة دذي سةدام و ثاشان سةركردة حيزبيةكان بيَئوميَديان كردين. لة داهاتودا ريَنادةم كورِةكةم ئيش بؤ حيزب بكات. "


محةمةد مازن، 28 سالآن، خاوةني دوكانيَكي شيرينية، خؤي وةك ثاشكةوتويةكي " سةركردة شيعةكاني ئةنجومةني حوكم"وةسف دةكات. ئيَستا، ئةو دةلَيَت " بؤضونةكانيان زؤر جياوازة لةوةي مةرجةعيةتةكان، بؤية بة زةحمةتي دةزانم كة كاريان بؤ بكةم يان ثشتطيرييان بكةم."


طروثيَك كة لةوانةية سودببينيَت لةم دابةزيني شةعبيةتةي حيزبةكان بزوتنةوةي سةدريةكانة، كة سةر بة خوتبةبيَذي لاو محةمةد ئةلسةدرن، كة لة سالآني سةدام دا لة عيَراق ذياوة.


لةراستيدا، ثيَدةضيَت لايةنطراني سةدر جياوازي هةلَويَستةكان بةروني ثيشان بدةن. جةمال ئةحمةد ئةلموسةوي، 32 سالَ، ،ئيديعاي ئةوةي كرد كة " ثيَشتر كؤك بوين لةروي سياسي و رؤشنبيري و ئايدؤلؤذييةوة ]لةطةلَ ئةنجومةني بالآ و حيزبي دةعوة [ بةلآم ضيتر نا." جةمال كة نويَنةريي سةدرييةكانة لة زةعفةرانية، وتي " ناتوانين ضيتر بة حيزبي ئيسلاميان بزانين."


زيا رةسان راهيَنراويَكي IWPR لة بةغداد.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists