طوصثصنةدان و نةزانين واي لة زؤربةي دانيشتواني بةغداد كردووة كة بة باشي ئامادةنةبن بؤ دةنطداني مصذووي.

دورصد سةلمان لة بةغداد

طوصثصنةدان و نةزانين واي لة زؤربةي دانيشتواني بةغداد كردووة كة بة باشي ئامادةنةبن بؤ دةنطداني مصذووي.

دورصد سةلمان لة بةغداد

ئةو خةلَكانةي لة ثايتةخت ضاوثصكةوتنيان لةطةلَدا كرا وتيان كة بةبص زانياري ماونةتةوة- يان طوصنادةن- بة راثرسي 15ي تشريني يةكةم، كة يةكةمين جار دةبصت لة مصذووي وولاَتةكةدا خةلَك دةنط لةسةر دةستور دةدات.


حالَي حازر دابةشبووني تائيفي و سياسي كاردانةوةي سلبي هةبووة- زؤربةي عةرةبة سوننةكان نارِازين بة دةستورة بةو شصوةيةي كة ئصستا هةية- شرؤظةكاران تصبيني ئةوةيانكرووة كة لةوانةية سنورداري هؤشياري خةلَك لةسةر ناوةرؤكي دةستورة ثصشنيار كراوةكة كاريطةري لةسةر دةنطدانةكة هةبصت.


دكتؤر عةبدولقادر حةمدي، مامؤستاي زانستة كؤمةَيةتييةكان لة زانكؤي بةغداد، وتي كة دةنطدانةكة" ئاماذةي وةرضةرخانصكي طةورةية لة مصذوو داهاتوي عصراقدا،" هةروةها باسي ئةوةشيكرد كة راثرسييةك بةم طرنطيةوة ثصويستي بة زانياري ثوخت و روون هةية.


بةلاَم راثرسييةكي سةرانسةري وولاَت كة لة لايةن نةتةوة يةكطرتووةكانةوة ئةنجامدرا ئةوةي دةرخست كة زؤربةي وةلاَمدةرةوةكان – تؤزصك زياتر لة %60- كةمصك يان هةر هيضيان نةزانيوة دةربارةي ليذنةي دارِشتني دةستور. نزيكةي لة %77 نوسخةي دةستورة ثصشنياركراوةكةيان نةبينيوة، و %91 هة رطيز بةشدارييان لة طفتوطؤكاني سةبارةت بةدةستوردا نةكردووة كة لة لايةن رصكخراوة مةدةنيية ناحكومييةكانةوة سازكرابوون.


لة سةر شةقامةكاني بةغداد، ئةو ثؤستةرانةي خةلَك هاندةدةن بؤ دةنطدان ئةوةندةجار درِصنرابوو، لة هةندص طةرِةكدا حكومةت برِياريدا كة ضيتر ثؤستةري نوص لة شوصني ثؤسترة درِصنراوةكاندا هةلَنةواسصتةوة. نةتةوة يةكطرتووةكان تةنها هةفتةيةك ثصش راثرسيةكة دةستيكرد بة دابةشكردني ثصنج مليؤن نوسخةي دةستورة ثصشنياركراوةكة بةسةر خةلَكدا. هةروةها هةلَمةتصكي ميديايي بة سةرثةرشتي حكومةت كة واضاوةرِواندةكرا بة زمانصكي سادة دةستور روونبكاتةوة، ناكاريطةري خؤي سةلماند.


دكتؤر عةبدولقادر هةلَيسةنطاند، كة ميدياكان تةقريبةن هةموو تةركيزيان خستوةتةسةر ئةو سياسةتانةي دةوروثشتي راثرسي دةستورة ثصشنياركراوةكةيانداوة، و روونكردنةوةي خودي دةستورةكةيان ثشتطوصخستوة.


دكتؤر عةبدولقادر وتي" خةلَك تةنها ئةو ناكؤكييةكاني نصوان ئةو لايةنانة دةزانصت كة دةستوريان دارِشتووة."


هةندص خةلَك ئةوةندة بص ئاطان لة دةنطداني ئةمجارة كة وادةزانن دةنطدانةكة بؤ هةلَبذاردني كابينةيةكي نوص حكومةتي عصراقة. هةندصكي تر ناوي خؤيان تؤمارناكةن ضونكة دةلَصن كة ئةنجامةكان دانراون. كؤمةلَصكيش ئةويان باسكرد كة ئةوةندة خةريكن بة طرفتي طوزةرانةوة كة بايةخ بة راثرسييةكة نادةن.


ئةمجةد سةعد،31، ثاسةوان، وتي" ض دةنطدانصكة تؤ باسي دةكةيت؟ هةركاتص ثصداويستيية سةركيةكاني رؤذانةمان دابينكراو ئارامي و ئاسايش بةرقةراركرايةوة، ئةو كاتة طوص بةو شتانة دةدةين."


زوهرة عةبدولسةمةد، 53، كاردانةوةي تورِةي هةبوو كاتص ثرسياري لةبارةي راثرسي ئةم ماوةيةي لصكرا، و ئاماذةي بةوةكرد كة هيض شتصكي بة بةهاي لص بةرهةم نايةت." ئةمة هةر وةك راوةشاندني دارخورمايةكي بص بةر واية."


هةندص خةلَكيش كة بايةخي ثصدةدةن كوصرانة دواي ثرؤسةكة دةكةون. سةيف سةعد، 35، كاسب، وتي كة خؤي تؤماركردووة بؤ دةنطدان" بةبص ئةوةي كةمترين زانياري هةبصت سةبارةت بة ضؤنييةتي ثرِكردنةوةي فؤرمي تؤماركردنةكة. بةهةرحالَ رؤذي هةلَبذاردنةكة خةلَكصكي زؤر دةبن كة دةزانن ضؤن فؤرمةكةم بؤ ثرِبكةنةوة."


لصكؤلَينةوةكةي نةتةوة يةكطرتووةكان نيشانيدا سةركردة ئاينييةكان بةتايبةت، كة شارةزايي سياسييان هةيةو كاريطةريشيان هةية،جصطةي متمانةي زؤربةي ئةو عصراقييانةن كة دةنطدةدةن. لة %40ي ئةوانةي راثرسييان لةطةلَدا ئةنجامدرا وتيان كة سةركردة ئايني يان نيشتمانييةكان زؤرترين كاريطةرييان لةسةر برِياريان دةبصت بؤ قبولَكردن يان رةتكردنةوةي دةستورةكة.


شصخ عةلي حوسةين، وتاربصذي يةكصك لة حوسةينييةكاني لة بةغداد، وتي كة ئةركي ئةخلاقي و ئاينييةتي كة خةلَك هانبدات بؤ بةشداريكردن لة راثرسييةكةدا. هةروةها ئةوةيشي وت كة "خالَة لاوازةكاني" دةستورةكة بؤ خةلَك رووندةكاتةوة، لةوانة ئةطةري ئةوةي فيدرالَيزم ناكؤكي تائيفي لصبكةوصتةوة.


رةخنةطران دةلَصن دواكةوتني ضاثكردني رةشنوسي دةستور بوة لةمثةر بؤ هئشياركردنةوة. زؤربةي عصراقييةكان نوسخةي دةستورة ثصشنساركراوةكةيان ثصنةطةيشت هةتا رؤذي 6ي تشريني يةكةم، ضونكة نةتةوة يةكطرتووةكان كة ثصشتر ئاطاداريدا ثصويستي بة ضةند هةفتةيةك هةية بؤ وةرطصران و ضاثكردن و دابةشكردن، دةستي نةكرد بة ناردنيان هةتا رؤذي 4ي تشريني يةكةم.


سةركردة عصراقييةكان ضةند جارصك دوا وادةي ثةسةندكردني دةستورةكةيان درصذكردةوةو بةردةواميشبوون لةسةر تةعديلكردني هةتا سةرتاي مانطي تشريني يةكةم.


حةميد مةجيد موسا، سكرتصري حزبي شيوعي عصراق و ئةندامي ئةنجومةني نيشتماني عصراقي، وتي" ئةم دواكةوتنة ئازاري خةلَكي عصراق دةدات، ئةوان مافي ئةوةيان هةية كة ماوةي ئةوةيان هةبصت لة دةستور حالَيبن، كة زؤر طرنطة بةنسبةت ئايندةي عصراقةوة."


نسةيةف سادق، شرؤظةكارصكي ميديايي دانيشتوي بةغداد، وتي ثؤستةرةكاني راثرسي و رؤذنامةكان كة ويستيان خالَة سةرةكييةكاني دةستورةكة دةرخةن كاريطةرييةكي كةميان لةسةر خةلَك هةبووة.


نسةيةف وتي" خةلَك ناتوانن لةذصر ئةو طةرمايةي بةغدادا راوةستن و سةيري ثؤستةرة هةلَواسراوةكان بكةن يان رصنمايي بخوصننةوة سةربارةت بة ضؤنيةتي دةنطدان،" هةروةها وتيشي" رؤذنامةكان زؤر كاريطةرنين بةوثصيةي هةموو كةس ناتوانصت بيانكرِصت. هةموو ئةم هؤكارانة وا دةكات كة ثرؤسةي راثرسي تةماوي بصت."


دورصد سةلمان رؤذنامةنوسصكي راهصنراوي IWPRة لة بةغداد.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists