تةقةمةني، فةراهةميي ضةك، تالاَني، و نةبوني هيَزي ئاسايشي ثيَويست هةموو ئةمانة فاكتةرن بؤ مةرط لة شةقامةكاني بةغداد

نوسيني : نير رؤسيَن

تةقةمةني، فةراهةميي ضةك، تالاَني، و نةبوني هيَزي ئاسايشي ثيَويست هةموو ئةمانة فاكتةرن بؤ مةرط لة شةقامةكاني بةغداد

نوسيني : نير رؤسيَن

Tuesday, 22 February, 2005

لة طةرةكي شةعب، نيشتةجيَيةكي هةذاري خؤرهةلاَتي بةغداد، فةهدي تةمةن (5) سالَ ثارضةيةك حةشوةي دريَذ دةؤزيَتةوة كة لة يةكيَك لة موشةكةكان دةرهيَنراوة و سةريَكي دةطريَت بة دةستيةوة و ئاطر بةردةداتة سةرةكةي تري، طرِةكةي دةطاتة دةستي و ئةويش فرِيَيدةداتة سةر زةوي ئينجا حةشوةكة لةسةر زةوي بةدةوري خؤيدا دةتةقيَت. خوشكة تةمةن سيَ سالَةكةي يةكيَك لةو حةشوة دريَذانة دةخاتة دةمييةوة. ماميشيان قةوانيَكي طةورة لة كةنجينةيةكي تةقةمةني بيَثاسةوان دةدؤزيَتةوة و خوَي ثيَوة بادةدات.


ئةمةريكييةكان و بةريتانييةكان مةزةنةي ئةوةيان كردوة كة عيَراق بة تةنها خؤي 700 شويَني هةية كة تةقةمةني و موشةك و زريَثؤش و تانكي بةجيَماوي سوثاي هةلَهاتوي عيَراقي تيَداية، ئةو شتانةي بةجيَماون تالاَن كراون و فرؤشراون. هةنديَك لةو 700 شويَنة ثيَويستيان بة ضةندين رؤذ هةية بؤ ثاككردنةوة.


خةلَكي بةغداد دةبيَت ضةندين سالَ ضاوةرِواني بكةن تا شارةكةيان لة ثاشماوةكاني شةر ثاكبيَتةوة.


لة سةرتاسةري بةغداد دا، عيَراقييةكان لة هةولَي فرؤشتني كةلوثةلي جياجيادان: برغو، بؤري، ثيَلاَوي وةرزشي، كؤمثيوتةر، تؤثييثيَ، كلاشينكؤف، موشةكي بضوك بة 50 دؤلار دةست دةكةويَت كة ثيَدةضيَت دزرابن. هةموو شويَنةكان بازاري ضةكي خؤيان هةية كة لاوةكان بةرِيَوةي دةبةن و بةنزيكي هةموو جؤرة ضةكيَكي قورسيان لةلا دةستدةكةويَت و ئامادةن بؤ تاقيكردنةوةي و تةقاندني بة ئاسماندا، كاري لةم جؤرة بؤتة مايةي لةدةستداني ذياني زؤر كةس. كة مةفرةزةيةكي ئةمةريكيش بةو ناوةدا دةروات ، هةموو شتةكان دةخريَنةوة و ناو سندوق يان ثشتي سةيارةكان، و هةر كة ئةمةريكييةكان ديارناميَنن دةيانهيَننةوة دةرةوة.


لةطةلَ ئةو هةموو ضةك و تةقةمةنيية ئامادةيةدا ، شةواني بةغداد بؤذؤ دةكريَت بة دةنطي تةقةكردن. قوربانييةكانيش لة بةشي ثزيشكيي تاوان خؤيان دةبيننةوة كة دةكةويَتة سةر ريَطةيةكي قورِاوي و قةرةبالَغي نزيك وةزارةتي تةندروستي. لةلايةك ثيرةميَرديَك لةلاي ديواريَكةوة دةرِشيَتةوة . لةبةردةم دةرطاي ضونة ذوورةوةكةدا ثاسيَكي ثر لة ذن كة هةموو دةطرين و دارةمةيتيَكي بةتالَي خويَناويش هةية. بؤني كاسكةري مةرطيش دةضيَتة قاوشةكان.


لة كاتذميَر 11ي بةياني، ثاش 3 كاتذميَر لة دةستبةكاركردن، لة سوضيَكدا، دكتؤر حةسةن فةيسةلَ لازم تا ئةو كاتة 15 لاشةي ديوة. ثيَش شةر ، مانطانة 5 دانةي دةبيني. دةولَةت دةسةلاَتيَكي حةقيقي هةبوو بةسةر توندتيذيدا و لاشةي قوربانيةكانيشي دةبردة شويَني تر. بةلاَم لةو رؤذةوةي بةغداد كةوتة دةست ئةمةريكييةكان لة 9ي نيسان دا، دكتؤر حةسةن رؤذانة 15 تا 25 لاشة دةبينيَت كة هةموو وةحشيانة كوذراون كة زؤربةيان قورباني توندوتيذي هةرةمةكي و ريَكةوتن.


بةشيَوةيةكي ترسناك و بؤ يةكةم جارة ذنان دةبنة قورباني توندوتيذي سةرجادة. حالَةتي ئةتككردن ( اغتصاب) ثيَشتر بة هيض شيَوةيةك لةدةرةوة ذورةكاني طرتن و ئةشكةنةدان كة بةعسييةكان داياننابوو بووني نةبوو، بةلاَم ئيَستا لة بةغداد تيَبيني دةكريَت.


بةم دوايية، بنكةكةي دكتؤر حةسةن سيَ لاشةي ئافرةتي بؤ ضووة. دووان لةو ئافرةتانة ثيَش ئةوةي بكوذريَن ئةتككراون و سيَهةميشيان قورِقورِاطةي برِاوة.


دكتؤر حةسةن رايطةياند كة لة دواي تةواوبووني جةنطةوة تا ئيَستا نزيكةي 800 كة س بة شيَوةي وةحشيانة كوذراون و لة %90 ئةو كوذراوانة هيَنراوةنةتة بةشةكةي ئةو كة بةشي ثزيشكي تاوانة. بةو ثيَيةي ضةك فةراهةمة ، و بةو ثيَيةي لةدواي روخاني رذيَمي سةدامةوة سيستةمي دادطايي نةماوة، بؤية كاردانةوةي ياسايي بةرامبةر نةكراوة. شةر و ناكؤكي بة شيَوةي وةحشيانة ضارةسةر دةكريَت ئةطةر ياسا بةرقةرار نةبيَت. دكتؤر حةسةن دةلَيَت "ئةركي هيَزة نيَودةولَةتييةكانة كة ئاسايش بةرقةرار بكةن " و دةلَيَت " رذيَم نيية ، نيزام نيية، من دةترسم لةوةي لةسةرجادة لةطةلَ كةسيَك دةمةبؤلَةم بيَت."


نةخؤشخانةكان كة زؤربةيان لة رؤذاني سةرةتاي رزطاركردندا تالاَنكران، شةرِيَكي دؤرِاو دةكةن لة هةولَياندا بؤ خؤطونجاندن لة طةلَ ذمارةي ئةو بريندارانةدا كة رؤذانة روو لة زيادبوونة. بةرِيَوةبةري نةخؤشخانةكان طلةيي ئةوة لة هاوثةيمانةكان دةكةن كة هيض هاوكارييةكيان نةكردن لة ثاراستني نةخؤشخانةكان لة دةستي تالاَنكةران. ئاوةرِؤي شكاو، زيَرابي كؤن و خراث، طردؤلكةي خؤلَوخاشاك هةموو دةبنة مايةي راكيَشاني ميَش و مةطةز كة هةلَطري نةخؤشيين.


لةطةلَ هةبووني ضةند سةعاتيَكي كةمي كارةبا لة رؤذيَكدا، نةخؤشخانةكان ثشت بة موةليدة دةبةستن ، بةلاَم كاتيَك ئةمانةش لةكار دةكةون ناضارن ثشت ببةستن بة مؤم. ئاويش كة دةطاتة شويَنةكان ثيسبووة، دةبيَتة مايةي بلاَوبونةوةي نةخؤشي طرانةتا و سكضوون و رشانةوة. نةبووني دةرمان و بةنج و ئؤكسجيين.


" هةموو شتيَكمان بة كةمي هةية، خؤين، كةلوثةل و ستافيش" ئةمة قسةي يةعقوب ئةلجةباريية كة ثسثؤري مايكرؤبايؤلؤجياية لة مةلَبةندي نيشتيماني طواستنةوةي خويَن كة دةكةويَتة ئةو شويَنةوة كة ناسراوة بة مةدينة ئةلتوب. يةعقوب وةك هةموو فةرمانبةرة حكوميةكاني تر ماوةي سيَ مانطة موضةي وةرنةطرتووة، كة وايليَهاتووة بيَبةها بيَت. لةئةنجامي ئةمةش زؤربةي كارمةنداني نةخؤشخانةكان تاقةتي كاركردنيان نةماوة.


يةعقوب دةيووت" بيَي نيزامي، بيَي نيزامي، بيَي نيزامي" ئةمةي دةووتو دةيكيشا بةيةكيَك لة ئاميَرةكاني بةردةستيدا. ثاشان سةلاجةيةكي ثيسي كردةوة و ئاماذةي بؤ ناوةوةي كرد و ووتي " ئةمة شتةكان ثيس دةكات، ئيَمة بةمة ذياني خةلَك ناثاريَزين، دةيانكوذين."


سيستةمي ساردي و طةرمي ناوةندي زؤربةي كات كوذاوةتةوة لةبةر ئةوةي كارةبا تاو ناتاويَك دةكوذيَتةوة، بؤية ظاكسين و درمانةكان خراث دةبن. كارمةنداني نةخؤشخانة كؤمثيوتةريان نية و بة وةرقة و قةلَةم كار دةكةن. ئةمبيولانسةكان بة زةحمةت سوتةمةنيان دةستةدةكةويَت و لة كاتي طواستنةوةي نةخؤشدا لةلايةن هيَزي ئةمةريكييةكانةوة رادةطيريَن لة ساتةكاني قةدةغةكردني هاتوضؤي شةودا. كارمةنداني تةندروستي ئيَوارةيةكي زوو شويَنةكانيان جيَدةهيَلَن تا دلَنيابن لةوةي بة سةلامةتي دةطةنةوة مالَةوة.


تاقة نيزاميَك لةم بيَسةروبةرييةدا ئةو ثاريَزطارييةية كة لةلايةن هةلَسورِاوي ئاييني ضةكدارةوة دابيين دةكريَت بة تايبةت لة ناوضة شييعة نشينةكان. ئةوان ئةو بؤشايية ثرِدةكةنةوة كة بةهؤي روخاني حكومةتي ثيَشووةوة دروستبووة. هةر كة بة ثتةويش دامةزراو و جيَطير بوون ئيتر ئاسان نية لةبةر يةك هةلَوةشيَنةوة.


نير رؤسيَن رؤذنامةنوسيَكي خودكارة و كار لة ثرؤذةي (ئاي دةبليو ثي ئارِ) دةكات لة بةغداد




Frontline Updates
Support local journalists