سي سالَ لة ئيحتواكردني حكومي واي لة هةندص لة عصراقييةكان كردووة كة وازهصنان لصي بة زةحمةت بزانن.

حوسةين عةلي و عةلي مةرزوق لة بةغداد

سي سالَ لة ئيحتواكردني حكومي واي لة هةندص لة عصراقييةكان كردووة كة وازهصنان لصي بة زةحمةت بزانن.

حوسةين عةلي و عةلي مةرزوق لة بةغداد

Tuesday, 22 February, 2005

ئةو بيرؤكةيةي كة لة تةواوي جيهاندا باوة ئةوةية كة ئةطةر خةلَك هةميشة لة حالَةتي ئاطاداركردنةوةدابن لة بةرامبةر هصرشي هةندص دوذمني شةرِةنطصزي دةرةوةي وولاَتةكةيان، ئةو كاتة كاتصكي كةميان ئةبصت بؤ ئةركيز خستنة سةر ئةو زولَمانةي كة لة ناوخؤدا دةكرصن.


هادي حةسةن، ثرؤفيسؤري ئابووري و ئيداري لة زانكؤي موستنصريةي بةغداد،دةلَصت كة بةكارهصناني ئةو ياريانة زؤر سةركةوتوبووة.


ثرؤفيسؤر دةلَصت" رِذصمي ثصشوو قةناعةتي بة خةلَك كرد كة بةرِاستي هةرِةشةو ثيلانطصرِي دذ بة عصراق لة لايةن ذمارةيةك وولاَتاني جيهانةوة هةية،" هةروةها ووتي" هةموو بلاَوكراوةي رِاطةياندنةكان باسي ئةوةياندةكردو دةيانووت ئةمة لةو رِاستييةوة سةرهةلَدةدا كة عصراق وولاَتصكي ثصشكةوتووةو بة رةو ديموكراسي و برِيارداني ضارةنووسي خؤي هةنطاودةنصت."


سامر سالَح، ثرؤفيسؤري ثزيشكي لة زانكؤي كوفة لة ثايتةختي عصراق، هةمان بؤضووني هةية." بؤ ماوةي زياتر لة ضل سالَ، بةعسييةبكان عصراقييةكانيان بةوة فريوودةدا كة ثيلاني بصطانة دذي عصراق هةية. دواي سالَي 1968 قوتابي و ميدياكانيان ئامادةكرد بؤ دذايةتيكردني ئةو هةرِةشةية. رِذصمةكة ثشتي بةو بؤضوونة دةبةست وةك ثاساوصك بؤ رِةفتارةكاني لةطةلَ وولاَتاني دراوسصيدا."


بة بؤضووني باسم حةمزة، قوتابي بةشي بةرِصوةبردن، ئةم بيرو بؤضوونانة بؤشاييةكي لة نصوان عيَراق و بةشةكاني تري جيهاندا دروستكردو ولاَتي بةرةو دواوة برد. باسم ووتي" عصراق دوورخرايةوة لة جيهاني دةرةوةو ثصشكةوتني سياسي و ئابووري و تةكنةلؤذي."


وةك زؤرصك لة ديكتاتؤريةتي تري جيهان، رِذصمةكة ئةم بيرؤكة ثيلانطصرانانةي وةك طؤضان بةكاردةهصنا بؤ لصداني طةلةكةي.


عامر عةلي، قوتابي زانكؤي بةغداد، ووتي" بيرؤكةي ثيثلاتطيَري واي لة خةلَك كرد كة سةرقالَبن بة هةرِةشةكاني دةرةوةي وولاَت،بؤية بيايةخصكي كةميان دا بةو توندوتيذيانةي كة لة لايةن حكومةتةوة لة ناوخؤدا دةكران."


بةلاَم بؤ سةلماندني ئةوةي كة خو و نةريتي كؤن بة ئةستةم لةناودةضن. عامر ئاماذةي بةوةدا كة وورياييةك هةية دةربارةي ئةو ضالاكيانةي كة ذمارةيةكي زؤر لةو رِصكخراوةناحكومييانةي ئةنجامي دةدةن كة دواي شةرِو بؤ يارمةتيداني ثرؤسةي بنيادنانةوةدا سةريانهةلَداوة." ئةورِصكخراوانةي كة ئصستا لة عصراقدا كاردةكةن ،دةلَصن ئيشدةكةن بؤ سوودي عصراق. بةلاَم لةوانةية ثةيوةندييان بة ئاذانسةكاني دةرةوة هةبصت. ناتوانين حوكم بدةين بةسةرياندا هةتا سةرضاوةي دارايي و مةبةستةكانيان نةزانين."


عامر بة تةنها نيية. ذمارةيةكي بةرضاو لة عصراقييةكان بة طومانصكي بةردةوام لة زيادبوونداية مامةلَة لةطةلَ ئاذانسة مرؤييةكاندا دةكةن، و برِوايان واية كة ئةمةريكي و ئيسرائيلييةكان بةكرصطيراوةكانيا دةنصرن بؤ ئيشكردن لة ناويانداو وصرانكردني عصراق.


بازرطاني خانةنشينكراو، سةمي عةلي زؤر بة توندي رِةطي بيروبؤضووني رِذصمي ثصشوو لة مصشكيدا ضةسثاوة،" دوذمنةكانمن زيرةكن، و هةميشة ثيلان دذي عصراق دادةنصن. ئةو رِصكخراوانةشي لصرة ئيشدةكةن هيض نين جطة لةبةكرصطيراوي ئةمةريكاو ئيسرائيل."


لةكاتصكدا هةندص لةعصراقييةكان ثابةندن بة ثاشماوةي بيرؤكةكاني كؤني ثيلانطصري، زؤرصك دةزانن كة وولاَتةكةيان لة سةردةمي حوكمي سةدامدا بةرةو لةناوضوون رِؤشت. ثارةبةخشينةوةي سةدام و ثشتبةستن بة نةريتي خصلَكييانةي بؤ برِياردان لة ئايندةي وولاَت زؤر ووصرانكةربوون.


سةباح حوسةين، سةركردةيةكي دياري كؤنطرةي نيشتماني عصراقي، ووتي،" رةوتي كةلتوري و رِؤشنبيري طةلي عصراق لة سالَي 1970دا وةستا كاتص بةعسييةكان كؤنترؤلَي عصراقيان طرتةدةست.[سةدام] كةسايةتيية سياسييةكاني تيرؤركردو رِووناكبيرةكانيشي هةراسانكرد، بؤية زؤربةيان وولاَتيان بةجص هصشت بؤ ئةوةي لة دةرةوة بذين. سةدام بيرؤكةي يةك حزبي و يةك فيكرةيي هةلَبذارد. ئةطةر ناكؤك بوويتاية لةطةلَ بةعسييةكاندا، ئةوا يان دةكوذايت يان زينداني دةكرايت."


لةكاتصكدا واديارة كة زؤربةي عصراقييةكان طةشبينن بةوةي كة وولاَتةكةيان لةمة دةرضن و دانيشتوان جارصكي تر دةستبكةن بة برةوداني فيكري، مةسةلةكة ئةوةية كة ئةم ثرؤسةية ضةند دةخايةنصت.


ئةحمةد حةسةن ثرؤفيسؤر لة زانكؤي تةكنةلؤذي ثصي واية كة زياتر لة دةسالَ ثصويست بصت بؤئةوةي بيركردنةوةي خةلَك بطؤردرصت." لةوانةية 15 سالَ ثصويستبصت بؤ بونيادنانةوةي ثرؤسةي بيري خةلَك بةو هوشياريية رِؤشنبيرية جيهانييةي كة لة رِؤذئاوادا هةية."


حوسةين عةلي و عةلي مةرزوق رِاهصنراوي IWPRن


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists