سةربازان ئةزمونةكاني خؤيان لة دوا رؤذةكاني جةنطدا دةطيَرِنةوة.

ئا: زياْ راسان لة بةغداد

سةربازان ئةزمونةكاني خؤيان لة دوا رؤذةكاني جةنطدا دةطيَرِنةوة.

ئا: زياْ راسان لة بةغداد

Tuesday, 22 February, 2005

لةبةر ئةوةي شيَمانةي بةزين تا دةهات زياتر تةشةنةي دةكرد, دةبوو سةربازان و ئةفسةراني عيراق برِيار بدةن كةي واز لة شةرِكردن دةهيَنن.


بؤ هةنديَكيان مةسةلةكة مةسةلةي دلَسؤزيي بوو بؤ سوثا يان بؤ رذيَم. بؤ هةنديَكي تر, مةسةلةكة ئةوةبوو كة كانيان مةترسي زياترة, بةرةنطاربوونةوةي ئةمريكييةكان يان كوذران بة دةستي دلَسؤزاني رذيَم بة تؤمةتي ترسنؤكي.


هةنديَك لة ئةفسةرةكان زوو برِياري خؤيانيان دا, بة هيواي ئةوةي ذياني خؤيان يان هي ثياوةكاني ذيَر دةستيان بثاريَزن. هةنديَك ئةفسةري تر درةنطتر برِياريان دا, ئةويش كاتيَك هةستيان كرد سةركردةكانيان دةستيان ليَ بةرداون.


بةلآم هةنديَك هةر بةردةوامبوون لةسةر شةرِكردن هةتا بة دةستي هيَزةكاني هاوثةيمانان كوذران.


طةرضي موحةمةد جومعة شيعة بوو هةروةها بةعسيش نةبوو, كةضي لة تةمةني 25 سالَيداو راستةوخؤ دواي تةواوكردني زانكؤ لةناو ريزةكاني سوثاي طاردي كؤماريدا وةرطيرابوو.


لة كاتيَكدا كة هةلَبذاردن بؤ سوثاي تايبةتي طاردي كؤماريي زؤر بة ورديي دةكراو حيسابيان بؤ ئايديؤلؤجياو دلَسؤزيي دةكرد, بةلآم لةطةلَ نزيكبوونةوةي جةنطدا ثيَويستي بة هيَزي مرؤيي زياتر هةبوو.


جومعة لة كةمثيَكي خؤراواي بةغداد دانرابوو. هةرزوو دواي دةستثيَكردني شةرِ, رةوانةي هيَزة دذة ئاسمانييةكان كرا, هيَزةكانيش بةشيَوةيةكي بيَسةرةو بةرة ثةرت و بلآو كرانةوة.


لة سةرةتاي شةرِدا يةكةكةي ئةوان 150 سةرباز و 23 ئةفسةر و ضةند سةركردةيةكي نيشتماني هةبوو. لة كؤتايي ئاداردا ذمارةي سةربازةكان كةم ببؤوة بؤ 7 كةس و ئةفسةرةكانيش 17 يان مابوونةوة. جومعة لة ترسي كوشتن ئةذنؤي شكابوو. بةلآم ئةو ئةفسةرانةي مابوونةوة برِياريان داو بة خؤيان و هيَزةكةو ضةكةكانةوة كةوتنة رِيَ. جومعة لة كةمثةكةوة دزةي كرد, لة بري ئةوةي ئاوا تةنها و بيَ ضةك لةويَ بميَنيَتةوة.


بةلآم زؤري ثيَنةضوو لة بنكةيةكي ثشكنيندا طرتيان و تؤمةتي هةلآتنيان داية ثالَي. تيَي هةلَدراو هةرِةشةي كوشتني ليَكرا.


كاتيَك ئوتومبيليَك هات و ضةند ئةفسةريَكي تيَدابوو لةوانةي بة زاري تكريتييانة دةدوان, كة نيشانةي ئةوة بوو ئةمانة دلَسؤزترين كةسي سةدام حوسةينن, ئيتر جومعة واي زاني ئةوة كؤتاييةتي. وتي "وام زاني ئيتر تةواو, فةرماني كوشتنم دةرضووة"


جاريَكي تريش هاتنةوة ويَزةي و تيَان هةلَدايةوة, بةلآم هةرضؤنيَك بوو تواني قةناعةتيان ثيَبكات كة ضي روويداوةو بؤضي كةمثةكةي جيَهيَشتووة, ئةوانيش دوو ئيختياريان خستة بةردةمي: يان كوذران, ياخود داكؤكيكردن لة فرِؤكةخانة.


جومعة فرِؤكةخانةي هةلَبذارد طةرضي دلَي كرميَ بوو لةوةي لة هةردوو حالَةتةكةدا ئةنجامةكةي هةر هةمان شت دةبيَت.


جومعة لةبةر دةروازةي ضوونة ذوورةوةي فرِؤكةخانةدا ريزيَك لاشةي بيني كة جلي سوثاي ئةمريكييان لةبةردا بوو. بة برِواي ئةو ئةوانة سةربازي ئةمريكي بوون و ميليشياي فيداييةكاني سةدام كوشتوونيان و ريزيان كردبوون بؤ ئةوةي طوزارشت لة ئاكاريَكي درِندانة بكات.


لة ناو فرِؤكةخانةكةدا بة ثاسةواني سةنطةرةكاني ثشتةوة دانرا, هةر زوو دواي طةيشتني ئةو, ئةمريكييةكانيش هيَرشيان هيَنا.


جومعة وتي"ريزي ثيَشةوة هيَندة بة توندي داكؤكييان كرد كة بؤ يةكةمينجار واي ليَكردين باوةرِ بكةين لة جةنطةكةدا سةركةوتوو دةبين".


بةلآم لةطةلَ بةردةوامبووني شةرِدا هيَزةكاني عيراق بةرةو سةنطةرةكاني ثشتةوة هوروذميان هيَنا. ثياوان هاواري كويَربوون و نارِةحةتي هةناسةدانيان دةكرد, طةليَكي تر بةشيَوةيةكي نائاسايي سووتابوون.


جومعةو ئةوانيتر ثيَيان وابوو بة ضةكي كيمياوي ليَيان دراوة, بة كةسةريَكةوة وتي"ئةو رؤذة ئةمريكاييةكان سةركةوتنيَكي طةورةيان بةدةستهيَنا".


سبةينيَ زوو, بةشيَوةيةكي ضاوةرِوان نةكراو سةدام حوسةين و قوسةي كورِي سةرداني فرِؤكةخانةيان كرد.


ئيتر ئةو سةنطةرانةي ئيَمة ثاسةوانيان بووين, ثرِ بوون لة ثياواني ئاسايش و سةرباز و فيدائييةكانيش هاواريان كرد "بة رؤح , بة خويَن, فيداي تؤين سةدام".


هةموويان بازنةيةكي طةورةيان بةدةوري سةدامدا دروست كرد, ئةويش دةستي كرد بة ئاخاوتن بؤمان دةربارةي ئةوةي ضؤن ئارثي جي بةكاردةهيَنين. ئارثيجييةكي لة يةكيَك لة ثاسةوانةكاني وةرطرت و نيشانةي لة دةبابةيةكي شكاوي ئةمريكي طرتةوة كة لةو ناوةدا جيَهيَلَرابوو, تةقاندي و دةبابةكة ئاطري تيَبةربوو, ئةويش بة دةنطيَكي بةرز ثيَكةنينة ناسراوةكةي خؤي كرد.


سةدام بة سةربازةكاني وت "ئةوةي دةترسيَت با بضيَتةوة بؤ لاي دايكي" . بةلآم كةس نةيويَرا ثيَي بلَيَت كة لة تاقة شةويَكدا ضةند عيراقي كوذراون.


جومعة دةلَيَت, من برِيارم دا ضيتر شةرِ نةكةم.


خؤي و برادةريَكي دةموضاوي خؤيانيان بة خويَن سواخ داوة لة ذيَر جةستة كوذراوةكاني ئةو ناوةدا خؤيان شاردةوة. زؤري ثيَنةضوو سوثاي عيراق لة شويَنةكة كشايةوة.


دةلَيَت بؤ ماوةيةك دنيا بيَدةنط بوو, ناوبةناو فرِؤكةيةك بة نزميي بةويَدا دةفرِي. هةشت سةعات دواتر, سةرةتاكاني سوثاي ئةمريكا كةوتنة ثشكنيني فرِؤكةخانةكة. "يةكيَك لة سةربازةكان شةقيَكي تيَهةلَدام بؤ ئةوةي بزانيَت زيندووم يان نا, كة وةلآمم دايةوة, هاورِيَكاني بانط كرد. ضوار سةربازي ئةمريكايي دةورةيان دام و بة ئاماذةي تفةنطةكانيان هيَناميانة دةرةوة, كة ويستيان فرياكةوتني سةرةتاييم بؤ بكةن, بؤيان دةركةوت بريندار نيم, ئةمةش واي ليَكردن ثيَبكةنن".


لة ماوةي دوو رؤذ جةنط ل ثيَناوي فرِؤكةخانةدا, ئةمريكييةكان دوو كةسيان لي زاية ببوو, كة بة هةلَة ل لايةني خؤيانةوة كوذرابوون, شةرِةكة لة رؤذي 4 ي نيساندا تةواو بوو, ئيتر طليَربوونةوةي هيَزي عيراقي رانةوةستيَنرايةوة.


جومعة وةكو ديلي جةنط طيراو برا بؤ كةمثيَك لة نزيكي بةسرة, دةلَيَت لةويَ مامةلَةيان لةطةلَيدا باش بووة. بةلآم وةطيَرِةكةي كةمث ناوي ئةمي بة جةمال تؤمار كردبوو, نةك جومعة.


خيَزانةكةي جومعة بؤيان نةدؤزرابؤوةوةو برِياريان دابوو كة مردووةو ثرسةشيان بؤ دانابوو.


دواي ضوار مانط, ئازاد كرا, كاتيَك خؤي كرد بة مالَدا, دايكي بة شلَةذانةوة هاواي كرد تؤ مدوويت".


تا ئيَستاش جومعة لةطةلَ خيَزانةكةيدا لة نزيكي فرِؤكةخانةوة دةذين, بة فرِؤكةخانة دةلَيَت ضالَي مةرط" دةلَيَت زؤر دلَي بةوة خؤشة كة بة زيندوويي ماوةتةوة.


ئةحمةد كازم موجمان, نةقيب لة سوثاي تايبةت, لة كةمثيَكي دورةدةست لة نزيكي شارؤضكةي ناسريية, يةكة سةربازييةكةيان لة 250 سةرباز و ئةفسةر ثيَكهاتبوو.


يةكةكةي موجمان فةرماني شةرِكردن لةطةلَ ئةمريكييةكاني ثيَ نةكرابوو, بةلَكو هيَلَرابؤوة بؤ سةركوتكردني هةر راثةِينيَكي جةماوةري ئةطةر رووبدات.


موجمان ئةو فةرمانةي ثيَ خؤش نةبوو, دةلَيَت نةمدةويست لةطةلَ مةدةنيية عيراقييةكاندا بةشةرِ بيَين.


زياتر ئةوةي ثيَباش بوو كة دانوساندن لةطةلَ سوثاي ئةمريكييدا بكةن, كة خةريك بوو نزيك دةبوونةوة, بؤ ئةوةي خؤيان تةسليم بكةن هةولَيدا هاوِيَكاني قايل بكات, بةلآم ئةوان طرتيان و خستيانة زيندانةوة.


ثينج رؤذ دواتر, ئةمريكييةكان هيَرشيان هيَنا, موجمان ئازاد كرا بؤ ئةوةي بةشداريي شةرِ بكات.


شةرِةكة شةرِيَكي يةكلايةنة بوو, فرِؤكة جةنطييةكاني ئةمريكا كةوتنة بؤردومان كردني هيَزةكاني عيراق و لة شويَني خؤيان وةدةريان نان.


موجمان دةلَيَت كارةسات بوو, هيَزة زريَثؤشةكاني ئةمريكا طةمارؤيان داين و بؤردومانيان كردين. ضاومان ليَبوو لةكويَوة بؤردومانيان دةكردين, بةلآم لةبةر ترس و لةرزي خؤمان هيضمان بؤ نةدةكرا.


"شةويَكي درةنط ضووم بؤ ثيَشةوة بؤ ئةوةي بؤ هاورِيَكانم بطةرِيَم, بةلآم كةوتم بةسةر لاشةي لةتووثةتبووياندا".


تووشي هيستيريا بووم و ئارامم نةما, ويستم لاشةكانيان لة شويَنةكة دوور بخةمةوةو بيطةيةنمةوة دةستي خيَزانةكانيان, طويَم نةداية مةترسي".


فةرماني دةركرد بؤ هةنديَك لةوانةي مابوون, تا لاشةكان دوور بخةنةوة.


بةقسةيان نةكردم, دةيانةويست برِؤن. ئةوان سةرباز بوون و فةرماني منيشيان شكاند.. ثيَشتر هيض كةسيَك فةرماني مني نةشكاندبوو.


"ليَيان ثاِامةوة بؤ ئةوةي يارمةتيم بدةن و لاشةكان دوور بخةينةوة. ثيَم وتن ئةوانة هاورِيَي خؤتانن, ضؤن دةتوانن جيَيان بهيَلَن؟".


سةربازةكان نةرم بوون و دةستيان كرد بة باركردني تةرمةكان لة ثيكابيَك. بةلآم هيضكام لة سةربازةكان رازي نةبوو ثيكابةكة ليَبخورِيَت, لة ترسي ئةوةي نةبيَت بة نيشانةو نةثيَكريَت, بؤية موجمان خؤي بةرةو ريَطاي سةرةكي كةوتة ليَخورِين, لة ريَطا ئوتومبيلةكة شكا.


كة ئوتومبيلةكة شكا, موجمان سةيارةيةكي مةدةني راطرت, بةلآم شؤفيرةكةي نةيويست ئةو بارة خةماويية بار بكات.


موجمان لة شؤفيَرةك ثارِايةوة , لةثرِ بؤ سةرسورِماني ئةو يةكيَك لةو ئةفسةرانةي ئةميان زيندانيكردبووكة ناوي كةمال ياسين مةشهةداني بوو, هاتة سةر شةقامةكة.بؤم باسكرد ضيمان بةسةر هاتووة, بةلايةوة سةي نةبوو, وتي" بةزين دوو لةسةر سيَي ثياوةتيتي بردووة".


دوو ئةفسةرةكة لاي ثيكابة شكاوةكةوة, كة ثرِ بوو لة لاشةي كوذراوي ثياوةكانيان, ليَيان بوو بة دةمةقالَة.


من وتم" ئةوةي بةسةر سةربازةكاندا هات, بةهؤي ئةوةوة بوو كة تؤ زؤر لةوة زياتر لة سةدام دةترسيت كة طويَرِايةلَي نةبيت, تؤ قوربانيت دا بة سةربازةكان بؤ ئةوةي خؤت دةرباز ببيت و هةستت بة هيض بةرثرسيارييةك بةرامبةريان نةكرد".


سةرةنجام مةشهةداني رؤيشت و شؤفيرةكةي تريش ؤيشت.


موجمين وتي"ئةوانة منيان جيَهيَشت, تا هيَزةكاني ئةمريكا طةيشتن و خؤم تةسليمي ئةوان كرد, تةرمةكانيش بران بؤ شويَنيَكي تر".


محةمةد عةباس, 23 سالآن, جةنطاوةريَكي خؤبةخش لة هيَزي فيداييةكان, زؤر لة ذيَر كاريطةريي سةدامدا بووةو دلَسؤزي بووة, يةكيَك بوو لةوانةي تا دوا سات لةطةلَ ئةمريكييةكاندا جةنطاوة.


رؤذي 9 ي نيسان فةرمان بؤ يةكةكةي دةرضوو كة بةسةر شةقامةكاني باشوري خؤرةلآتي شاردا دةورية بكةن, بةدواي هيَزة دزةكردووةكاني ئةمريكادا بطةرِيَن, ئةوانةي بة ثةرِةشوت دابةزيون, نةياندةزاني كة هيَزةكاني ئةمريكا بة راستي ثيَيان ناوةتة شارةوة.


لة طةرِاندا, عةباس تانكيَكي ئةمريكاي بيني. فيداييةكان دابةزين و روويان كردة سةنطةريَكي نزيك, ويستيان بة قورسترين ضةكي خؤيان لةو تانكة بدةن, بة رةشاشي ثي كةي سي, كة فيشةكةكاني زريَي تانكةكةي نةدةبرِي. دةستيان كرد بة تةقةو تانكةكة تؤثيَكي تةقاندو سةنطةرةكةي بةسةردا رووخاندن. وتي" ثارضة راني بريندار كردم و بورامةوة".


دواي ضةند ساتيَك هةستم كرد يةكيَك ضاوم دةكاتةوة ئافرةتيَكي عيراقيم بيني, هاواري ليَكردم: دةتوانيت هةستيت؟ بةلآم نة توانيم هةستم و نة وةلآم بدةمةوة" ئافرةتةكة عةباسي راكيَشا بةرةو مالَي خؤيان لةو نزيكانةو برينةكاني تيمار كرد.


عةباس لةويَ راكشابوو, كة ئةمريكييةكان تةقةيان لة مالَةكة كرد, بة بؤضووني ئةو هؤيةكةي دةطةرِيَتةوة بؤ ئةوةي ئةمريكييةكان وايانزانيوة لةويَوة ئارِثيجييةكيان ثيَوة نراوة.


دواتر خيَزانةكة عةباسي برينداريان بردةوة بؤ مالَةكةي خؤي و كؤتايي بة جةنطةكةي هات.


عةباس دةلَيَت تا ئيستاش سةدامم خؤشدةويَت هؤي بةزينةكةيان دةخاتة سةر شاني ئةو كةسانةي ئةمانيان نارد بؤ شةرِ بيَ ئةوةي ضةكي طونجاومان بدةنيَ".


ئةوةي عةباسي رزطار كرد ناوي مونا خاليدةو تةمةني 39 سالَةو دكتؤرة لة نةخؤشخانةي يةرموكي بةغداد. مونا وتي:"مةترسييةكي طةورة بوو, ئةمريكييةكان سيَ سةعات دةورةي مالَةكةميان دا, تا ناسنامةكةي خؤمم نيشان دان و ثيَم وتن, من ئةو ثياوةم لةبةر ئةوة رزطار نةكردووة كة فيدايية, بةلَكو لةبةر ئةوةي كاريَكي مرؤييانةم كردووة.


ئةوانيش تيَطةيشتن و ثؤزشيان بؤ هيَنامةوةو قةرةبؤي تةقةليَكردنةكةيان بؤ كردمةوة.


"من ئةركي خؤمم بةجيَهيَناوة لة شةرِي عيراقدا, طةرضي باوةرِيشم بةوة نية كة ئةوان لة شةرِةكانياندا دةيكةن".


زيا ْ راسان مةشقكردوويةكي IPWR ة.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists