موقاتةعةكردني راثرسي لة لايةن طةنجان سةركردة كوردةكان ئةترسيَنيَت

دةسةلاَتداران كةمي رصذةي بةشداري دةنطدةراني طةنج بة زةنطصكي هؤشياركردنةوة بؤ كورد وةسف دةكةن

موقاتةعةكردني راثرسي لة لايةن طةنجان سةركردة كوردةكان ئةترسيَنيَت

دةسةلاَتداران كةمي رصذةي بةشداري دةنطدةراني طةنج بة زةنطصكي هؤشياركردنةوة بؤ كورد وةسف دةكةن

- طةنجان.

هةر لة هةلَةبجةوة بؤ هةولصرو سلصماني، طةنجة كوردةكان وتيان هيض بةرذةوةندييان نةبووة بؤ دةنطدان لة راثرسي دةستوري عصراقيدا، كة وةك ئةوان بانطةشة دةكةن، ثشتيواني لة مافةكاني كورد يان مافي ضارةي خؤنوسين بؤ كورد ناكات.بةلاَم لة جياتي ئةوةي كة دةنط لة دذي دةستورةكة بدةن، ئةوةيان هةلَبذارد كة هةر دةنط نةدةن.

بةرزان موحةمةد نةسيم، خوصندكارصكي تةمةن 23 سالَ لة هةولصر، وتي" دةستور هيضي باشي بؤ كورد تيانية تاوةكو دةنطي بؤ بدةم،حزبة كوردييةكان ئةيانةوصت خةلَك ضةواشةبكةن."

عيماد ئةحمةد، جصطري سةرؤكي حكومةتي هةرصم لة ئيدارةي سلصماني و ئةندامي مةكتةبي سياسي يةكصتي نيشتماني كوردستان، وتي كة موقاتةعةكردني طةنجان " زةنطصكي خةتةرة بؤ كورد".

جصطري سةرؤكي حكومةت وتي" ئةكة زةنطصكي خةتةرة بؤ كوردو ئاطاداركردنةوةي دةسةلاَتداراني كوردستانة، كة طةنجان بةشدارييان نةكردووة لة دةنطداندا."

ئةو طةنجانةي كوردي عصراق نزيكةي نيوةي تةمةنيان لة ذصر حوكمراني نيمضة سةربةخؤي كورد بةسةربردووة. لة سالَي 1991ةوة يةكصتي نيشتماني كوردستان و ثارتي ديموكراتي كوردستان، سص ثارصزطاي كوردستان بةرِصوةدةبةن و حالَي حازر رووبةرووي ئةو طةنجة نارِازييانة دةبنةوة كة باوةرِيان نيية ئةو حزبانة نوصنةرايةتي بةرذةوةندييةكانيان بكةن.

عيماد ئةحمةد دانيبةوةدانا كة ذمارةيةكي زؤر لة طةنجان ثصيانواية كة دةسةلاَتي كوردي نةيتوانيوة بةتةواوةتي مافةكاني كورد دابينبكات لة دةستورداو لة ئةنجامدا ئةوان لة دةنطدان خؤيان دوورةثةرصزطرتووة. زؤربةيان دةيانويست دةستور مافي ضارةي خؤنوسين بداتة كورد، كة نزيكةي لة 20% عصراق ثصكدةهصنن، ئةطةر رووبةرِووي ضةوساندنةوة بنةوة لة ذصر دةسةلاَتي رذصمي نوصدا.

عيماد ئةحمةد وتي" بصزاربوون لة ضوون بؤ دةنطدان."

ثصش ئةنجامداني راثرسي، كة لايةنة سياسييةكاني كورد رؤلَصكي سةرةكييان هةبوو لة دارِشتني، بةشصوةيةكي بةرفراوان واضاوةرِواندةكرا كة دةستورةكة لة ناوضة كوردييةكاندا ثةسةند بكرصت. هةندصك دةلَصن لة ئةنجامي ئةم تةوةقوعةدا طةنجاني كورد ثصيانوانةبوو كة دةنطدان لة دذي دةستورةكة هيض كاريطةرييةكي لةسةر ئةنجامةكان هةبصت.

لةطةلَ ئةوةشدا، لة شلصماني ذمارةيةكي زؤر خةلَك بةطومان بوون لة رصذةي دةنطدةراني بةشداربوو ئةوانةي كة ثةسةنديانكردبوو.

بةرثرسان لة كؤمسيؤني بالاَي سةربؤخؤي هةلَبذاردنةكان لة عصراق سةرةتا رايطةياند كة رصذةي بةشداري دةنطدةران لة سلصماني لة 72% بووة،و لة 98% ي دةنطدةران دةستوريان ثةسةنكردووة. هصشتا كؤمسيؤن رصذةكاني هةولصرو دهؤكي رانةطةياندووة.

كؤمسيؤني بالاَي سةربؤخؤي هةلَبذاردنةكان رايطةياند كة دةنطةكاني ئةو ثارصزطايانةي بةشصوةيةكي نائاسايي دةنطدةرانيان زؤربووة هةلاَوصردةكاتةوة.

لة كاتصكدا كة كؤمسيؤن بةشصوصن تةمةني دةنطدةرةكانةوة نةبوو، بةلاَم كارمةنداني هةلَبذاردن و دةسةلاَتداراني كورد وتيان باوةرِيانواية كة طةنجان كةمترين رصذةي بةشدارييان هةبووة لة دةنطدانةكةدا.

ئاكؤ خةليل، تةمةن 28 سالَ، ئةندازياري كارةباييةو سةرثةرستياري يةكصك لة ناوةندةكاني دةنطدان بووة لة سلَماني باسي ئةوةيكرد كة طةنجان بصزاربوون لة لايةنة سياسييةكاني كور، كة تؤمةتباركراون بة طةندةلَي و دابين نةكردني ثصداويستيية بنةرِةتييةكاني وةك ئاوو كارةباو شوصني نيشتةجصبوون.

ئاسؤس هةردي، سةرنوسةري هةفتةنامةي هاولاَتي لة سلصماني، وتي كة طةنجان" بةشدارييان لة دةنطداني دةستوردا نةكردووة بؤ ئةوةي تؤلَة لة حزبة سياسييةكاني كوردستان بكةنةوة."

شاهؤ تةها، تةمةن 22 سالَةو خوصندكاري ثةيمانطةي مامؤستايانة، وتي" دةستور هةرضييةكي تيابو بؤ كورد سرِييانةوة."

شاهؤ ئةوةشي وةت كة دةنطي بؤ دةستور نةداوة لةبةر ئةوةي تيايدا زماني كوردي بةرةسمي دانةنراوة لة عصراقدا.

بةلاَم لة راِستيدا لة دةستوردا هاتوو كة زماني عةرةبي و كوردي دوو زماني رةسمين لة عصراقدا. كةمال خةمبار، بةرثرسي كؤمسيؤني هةلَبذاردنةكان لة هةولصر، وتي كة زؤربةي طةنجان هةرطيز دةستورةكةيان نةخوصندوةتةوة.

ئاكؤ تصبيني ئةوةيكردبوو كة ذمارةيةكي كةم لة خةلَكي كوردستان نوسخةي دةستورة ثصشنيازكراوةكةيان بةدةستطةيشتبوو. رةشنوسي دةستورةكة بة سةرانسةري وولاَتدا دابةشكرا- ثاشان هةمواركردنةكان- ضةند رؤذصكي كةم ثصش 15ي تشريني يةكةم كة رؤذي ئةنجامداني راثرسييةكةبوو.

لة كاتصكدا خةلَكصكي زؤر لة ناوضة كوردييةكانداو- بة طشتيش لة عصراقدا- لةوانةية هةموو برِطةكاني دةستورةكةيان نةخوصندبصتةوة، طةنجة كوردةكان وتيان كة ئةوةندة زانيارييان هةبووة لة بارةيةوة كة بؤيان دةركةوصت لة خزمةتي ئةواندا نيية.

سةيوان كةريم، تةمةن 25 سالَ ،خوصندكار لة زانكؤي سلصماني، وتي" دةنط نادةم بة دةستورصك كة لةسةر بنةمايةكي ئاييني و تايفةطةرصتي دارصذرابصت. لةو دةستورةدا كورد مافةكاني خؤي بةدةستنةهصناوة."

سيظةر كةمال، تةمةني 26 سالَة، دانيشتوي هةلَةبجةيةو باوكي و دوو براي لة كيميايي بارانةكةي هةلَةبجةدا، كة لة سالَي 1988دا و لة لايةن بةعسييةكانةوة ئةنجامدرا، طيانيان لةدةستداوة، وتي" هيض برِوام بة ثرؤسةكة نيية." ئةو دةنطدان بؤ دةستوري رةتكردبويةوة ضونكة قةرةبووي كةسوكاري كيميايي باراني هةلَةبجة ناكاتةوة.

سيظةر وتي" دةستورةكة لة بةرذةوةندي عةرةبةكان نوسراوةتةوة، بؤ ئةوةي كيمياوي باران نةكرصينةوة، دةنطي بؤنادةم. ضونكة ئةمةوصت كوردستان سةربةخؤبصت نةك لةطةلَ عصراقدا بمصنصتةوة."

ئامانج خةليل راهصنراوصكي IWPRة لة سلصماني





Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists