لة ناوضة كورديةكاندا كة خةلَكةكةي كراوةترن بؤ وةرطرتني ديموكراتي، هصشتا خؤتؤماركردن بؤ دةنطدان زةحمةتة بةلايانةوة.

رِصباز مةحمود لة سلصماني

لة ناوضة كورديةكاندا كة خةلَكةكةي كراوةترن بؤ وةرطرتني ديموكراتي، هصشتا خؤتؤماركردن بؤ دةنطدان زةحمةتة بةلايانةوة.

رِصباز مةحمود لة سلصماني

Tuesday, 22 February, 2005

هيواغةريب موحةمةد، ثارصزةصكة لة سلصماني، ووتي،" سص جار فؤرمةكةم خوصندةوة، ئةوجا لصي تصطةيشتم،" هةروةها ووتي،" بةرِاستي زةحمةتة بؤ خةلَك لصي تصبطةن، و ئةطةر هةلَةشي تصدابصت، كةس نازانصت ضؤن رِاستي كاتةوة."


دةنطدةراني عصراق دةبصت لة كانووني دوةمدا رِوولة سندووقةكاني دةنطدان بكةن بؤ هةلَبذاردني 275 ئةندام بؤ ئةنجومةني نيشتماني كة بةرثرسياردةبصت لة نوسيني دةستوري نوص و دةستنيشنانكردني حكومةتصكي كاتي، جطة لةمة دةنطدةراني سص ثارصزطاكةي ذصردةسةلاَتي كوردةكان ئةندامي ئةنجومةني نيشتماني كوردستان هةلَدةبذصرن.


لة سالَي 1991ةوة هةرصمي كوردستاني عصراق نيمضةسةربةخؤية، كاتص نةتةوة يةكطرتووةكان دةستصوةرداني ئةنجامدا بؤ رِصطرتن لة هصرشةكاني رِذصمي بةعس بؤ سةركوردةكان. لة ئةنجامي زياتر لة دة سالَ جيايي، هةرصمةكة دوورة لة توندوتيذيانةي كةلة بةشةكاني تري وولاَتدا ئةنجامدةدرصت.


دةرةنجام، ناوضةكة دةبصت لةبارترين ناوضةبصت بؤ بةرثرساني بوَ ئامادةكاري هةلَبذاردنةكاني كانووني دووةم، بةلاَم لصرةش دةنطدةران دةلَصن كة ثرؤسةي تؤماركردن ثرِة لة كصشة.


فؤرمي تؤماركردنةكان لةطةلَ بةشةخؤراكي مانطانةدا دابةشكرا، دوابةدواي ئةوةش دةنطدةران فرسةتي ئةوةيان ثصدراكة رِوولة ناوةندةكاني تؤماركردني دةنطدةران بكةن بؤ رِاستكردنةوةي هةلَةكان. كة جطة لة هةلَة تةمةن و رِةطةز هةندص خةلَك ناويان بةتةواوةتي لة تؤماركردنةكةدا نةبوو.


كؤمسيؤني بالاَي هةلَبذاردنةكاني عصراق هةنطاوي ناوة بؤ رِاستكردنةوةي هةندص لة هةلَةكان كةثصشتر ثصي زانرابوو. بةلاَم ناوةندةكاني تؤماركردن بؤيان دةركةوت كة دةنطدةراني لةدايك بووي 1986 لة ليستةكةدا لابراون، و لةهةمان كاتيشدا بيرو بؤضووني تؤماركردني رِةكةزي دةنطدةران وازيلصهصنرا ثاش ئةوةي سكالاَكاني ئةوةندة زؤربوو كة لةتوانادا نةبوو مامةلَةي لةطةلَدا بكرصت.


لةطةلَ ئةوةشدا، كؤمةلَصك كصشةي تر ئةوةيا سةلماندووة كة ضارةسةركردنيان زةحمةت بصت.


ذنصك لة يةكصك لة ناوةندةكاني تؤماركردني دةنطداندا لة سلصماني سكالاَي هةبوو،" كضةكةم تةمةني 22سالَةو لة مالَي براكةيدا دةذي لة هةولصر بةلاَم ناوي لة هيضكام لة ليستةكانماندا نيية." بةرِصوةبةري ناوةندةكة بة ذنةكةي ووت كة هةركاتصك بةلَطةي ئةوةي هصنا كة كضةكةي لةهةولصر تؤمارنةكراوة ئةو كاتة بطةرِصتةوة.


ئةو دةنطدةرانةي كة لة ناوضةيةكةوة باريانكردووة بؤناوضةيةكي تر، دةلَصن كة هيض مةعقولييةتي تصدانيية برِؤن بة ئةو ناوةندي تؤماركردني دةنطدةراني ئةو شؤصنانةي كة ثصشتر مالَياني لصبووة.


رِزطار عةبدولاَ حةمةكةريم، كرصكارةو،وتي،" ناتوانم بضم بوَ هةولصر، ثارةي ئةوةم نيية بضم بؤئةوص يان لةوص بمصنمةوة،" هةروةها ووتي،" ئةطةر ئاوابصت، نةمن نة خصزانةكةم ناتوانين دةنط بدةين."


مةسةلةي زمانيش كصشةي دروستكردووة لة سلصمانيدا، لة كاتصكدا ياساي كاتي عصراقي زماني كوردي و عةرةبي بة دووزماني رِةسمي عصراق دادةنصت، ناوةندةكاني تؤماركردن تةنها طؤرانكاري لةو فؤرمانة دةكةن كة بة عةرةبي نووسراون .


سؤران ئيبراهيم عارف،لصثرسراوي بةشي رِاهصنان لة ئؤفيسي سلصماني كؤمسيؤني بالاَي هةلَبذاردنةكان، رِونيكردةوة،" فؤرمةكان لة سويسرا بةرهةمهصنراون، لةوصش تةنها فؤنتي عةرةبيان هةبوو،" هةروةها ووتي،" لةبةر ئةوةي هةر لةسةرةتةوة ناوةكان بةعةرةبي تؤماركراون،بؤية دةبصت بةعةرةبي ثرِبكرصنةوة بؤئةوةي تصكضوون رِونةدات."


كوردةكان جؤرصكي ضاككراو لة ثيتيةكاني عةرةبي بةكاردةهصنن كة ثصويستس بة ذمارةيةك ثيتي زياتر هةية.بةتةنها بةكارهصناني زماني عةرةبي لةفؤرمةكاندا ماناي واية كة ناوي هةندص لة كوردةكان شصوصنراوة، بؤية ناوي ضيا كراوة بة جيا لة ليستةكاندا، و ئةمانةش كصشةي لصكةوتوةتةوة.


ئةوكةسةش كة ثيتي ناوةكةي لة دةثيت زياتربصت كصشةي بؤ دروستدةبصت ضونكة لةفؤرِمةكاندا تةنها خانة بؤ دة ثيت هةية. ناوةندةكاني تؤماركردني دةنطدةران دةلَصن كة دةتوانن يان ثيتة زيادةكان لة دوا خانة بنووسن يان بةيةكةوة بيان نووسن.


سؤران داني بةوةدا نا كة كصشةي فؤرِمةكان جؤرصك لةسةر شصواني لاي خةلَك دروستكردووة.بؤية وتي،" بةطشتي، فؤرِمةكان لةوئاستةدانين خةلَك بةئاساني لصي تصبطةن. بةلاَم زةحمةتيشة لةوة زياتر ئاسانتر بكرصت."


سةرلصشصواني دةنطدةران لةسةر ثرؤسةي دةنطدان ضاوةرِوان دةكرصت لة وولآتصكدا كة بؤ ماوةي ضةند دةيةيةكة هةلَبذادني ديموكراسيانةي بةخؤيةوة نةديوة.


زؤر لة دةنطدةران دةلَصن كة نةيان توانيوة شوصني ناوةندةكاني تؤماركردنةكةيان بدؤزنةوة، و نةشيانزانيوة كةي بةرواري رِاستكردنةوةي فؤرِمةكان بةسةر دةضصت، يان ضؤن هةلَةكان بناسنةوة.


هةندص لة بةرثرساني ناوةندةكاني تؤماركردن سكالاَي ئةوةيان كرد كة ميدياكان تةغتييةيةكي باشيان بؤ مةسةلةكة نةبووة. سديق سةدرةدين بةهزاد، كةسةرثةرشتي يةكصك لة يانزة ناوةندةكةي تؤماركردني دةنطدةران دةكات لة سلصماني، ووتي،" ميدياكان هةندصك لايةني بةرنامةكةيان رِونكردةوة، بةلاَم ئةوة بةس نةبوو، ئةيانتواني كاراتربن."


بةلاَم ،حةمةسالَح حةمةئةمين، لصثرسراوي كؤمسيؤني بالاَي هةلَبذاردنةكان لة سلصماني، ووتي لة رِؤلَي ميدياكان رِازيية،" هةرضييةكمان ناردبصت بلاَويان كردووةتةوة، خؤم ضاوثصكةوتن و طؤنطرةي رِِؤذنامةنووسيم لةطةلَ هةموو كةنالَةكاندا سازداوة،"


هةروةها بووني تةنها بودجةيةكي سنوورداريش رِؤلَي هةبوو، بةرثرساني ناوةندةكان ووتيان تةنها برِصكيان لةو بودجةية وةرطرتووة كة لة لايةن بةغداوة بؤيان دابينكراوة. ئةو ثارةيةش بةشي ئةوةي كرد كة ئؤفيسي سلصماني ثص دامةزرصنن، بةلاَم بةشي موضةي ستافةكة يان مةسرةفةكاني ئؤفيسةكةي نةكردووة.


ئةو كصشانةي تر كة هةر لةسةرةتاوة رِوبةرِوي ثرؤسةكة بويةوة، بة لاي بةهزادةوة ئةوةبوو كة سيستةمي فؤرِمي خؤراك كة دةنطدةراني ثص هةلَدةسةنطصنرا شكستي هصنا لة لة بةرضاوطرتني بنةماي سروشتي مرؤظ.


بةهزاد ووتي،" ئةطةر ئةندامي خصزانصك سةفةري كردبصت بؤ دةرةوة، يان مردبصت، يان ئةندامصكي وةهمي زياد نووسرابصت، خةلَك نايكوذصننةوة لة بةرئةوةي نةوةك ئةوةببصتة هؤي برِيني بةشةخؤراكي ئةو كةسة."


رِصباز مةحمود رِاهصنراوصك IWPRة


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists