كوردةكان سوديان لةو طةشةكردنة ئابورييةي دواي سةدام وةرطرت, بةلآم طؤرِانكاريي سياسيي كةميان بة خؤيانةوة بيني.

ئا: سيروان غةريب لة سليَماني

كوردةكان سوديان لةو طةشةكردنة ئابورييةي دواي سةدام وةرطرت, بةلآم طؤرِانكاريي سياسيي كةميان بة خؤيانةوة بيني.

ئا: سيروان غةريب لة سليَماني

Tuesday, 22 February, 2005

ئؤفيسي سةرةكي ئاسيا سيَلَ لة سليَمانيية, خؤرةلآني كوردستان, كة لة ذيَر دةسةلآتي يةكيَتي نيشتماني كوردستانداية. لةم دواييانةدا ئاسيا سيَلَ هةولَيدا تؤرِي مؤبايلةكةي بة هةموو باكوري عيراقدا ثةخش بكاتةوة.


بةوةش خزمةتطوزاريي مؤبايل دةطةيشتة ناوضة تازة ئازادكراوةكان كة كةركوك و موسلَ و تكريت و سامةرِاش دةطريَتةوة.


كؤنتراكتةكةي موستةفا ئةو ناوضانةشي دةطرتةوة كة لة ذيَر دةسةلآتي مونافيسةكةي يةكيَتيداية, واتة ثارتي ديموكراتي كوردستان, كة ئةميان خؤراواي ناوضة كوردييةكةي بةدةستةوةية.


بةلآم ثارتي مؤلَةتي نةدا بة موستةفا بؤ ئةوةي خزمةتطوزاريي مؤبايل بطةيةنيَتة ئةو ناوضةية طةرضي كؤنتراكتيشي هةبوو.


كؤمثانيايةكي تر, كة لةماوةي شةش حةوت سالَي رابردوودا, ةو ناوضةية خزمةتطوزاريي مؤبايلي بةرِيَوة بردووة, رازي نةبوو ريَطا بؤ ئاسيا سيَلَ ضؤلَ بكات.


موستةفا لة ئؤفيسةكةي خؤيةوة لة ناوبينايةكي تازةدروستكراوي ضوارنهؤمي قةشةنطةوة لة سيَنتةري سليَماني, وتي" هيَشتاكة مؤلَةتيان ثيَنةداوين لةوآ ئيش بكةين.


ئةزمونةكةي موستةفا بةردةوام تةنط و ضةلَةمةي تيَداية, كة زؤريَك لة كوردةكان ثيَيان وابوو لة طةلَ هةرةسهيَناني رذيَمة بةعسييةكةي سةدامدا ئةو طيروطرفتانةش ناميَنن.


كوردةكان بةشيَوةيةكي تايبةتي ثيَيان وابوو كة سةرةنجام ثارتي و يةكيَتي نيَوانيان خؤش دةبيَتةوةو ئيدارةكانيان يةكدةخةنةوة.


مةسعود بةرزاني كة ئيَستا سةرؤكي كاتيي ئةنجومةني فةرمانرِةوايي عيراقة, سةرؤكي ثارتيية, جةلال تالَةبانيش كة ئةندامي ئةنوجومةني فةرمانرِةواييةو بةم نزيكانةش سةرؤكي ئةنجومةنةكة بووة, بةرثرسي يةكةمي يةكيَتيية.


لة سالَي 1992دا, طةلي كوردستان لة يةكةمين هةلَبذاردني ئازاددا لة عيراق كرابيَت, حكومةتيَكيان بؤ خؤيان هةلَبذارد, بةلآم ئةو حكومةتة لة توندوتيذييةكاني شةرِي ناوخؤدا لة ماوةي نةوةدةكاندا, ثووكايةوة.


لة سالَي 1998 دواي ئةوةي ريَكةوتنةكةي واشينطتؤنيان شكاند و نةطةيشتنة ئةنجام, جؤرة جةنطيَكي ناوخؤ لة نيَونياندا بةرثا بووة.


ريَكةوتنةكة جةخت دةكات لةسةر ئةوةي كة ثيَويستة هةردوو ئيدارةكة يةك بخريَنةوة, ثةرلةماني يةكطرتوو, لة ئؤكتؤبةري 2002 ةوة كةوتؤتةوة طةرِ.


بةلآم سةرباري ئةو هةلَويَستة يةكطرتووةي هةيانة كاتيَك باسي رؤلَي كورد دةكةن لةناو مةسةلة عيراقييةكاندا, هيَشتا هةردوو ئيدارةكة بة دابةشكراويي ماونةتةوة.


سةرباري ئةو ناكؤكيية سياسييانةي لة نيَواني هةردوو ثارتةكةدا هةية, ئابوريي كوردستان لة طةشةكردنداية, بة تايبةتي لة سليَماني و ناوضةكاني يةكيَتي.


بةثيَي طوزارشتي بةرهةم سالَح, سةرؤكي ئةنجومةني وةزيران, هؤي ئةمة ئةوةية كة ئيدارةكةي ئةو هةولَي داوة بؤ بةهيَزكردني كةرتي تايبةت.


شةرِي ئةمريكاو سةدام كاريطةرييةكي ئةوتؤي لةسةر كوردستان نةبوو, لة رووي ثشيَويي و لةدةست دةرضووني جلَةوي ئاساييشةوة, هةروةها سودي زياتري لة بةرنامةي نةوت بةرامبةري خؤراك وةرطرتبوو.


بةرهةم سالَح وتي"بةلآم هيَشتاش دواي شةرِةكة ئابوريمان ثيَويستي بة هاوكارييةكي زؤر هةبوو". سالَح ديسان دةلَيَت: "بؤية كاتيَك دةسةلآتي هةريَمايةتي هاوثةيمانان دةستي كرد بة راكيشاني ئةو ثارةيةي ل بةرنامةي نةوت بةرامبةري خؤراك جيَمابوو, بؤ ناو حكومةتي ناوخؤي عيراق, بة خيَرايي بوو بة ثشتيواني ئابوريي".


لة سالَي رابردوودا, تةنيا لة ناوضةي سليَمانيدا بة تةنيا, زياتر لة 50 كارطةي نوي بيناكراون.


لة هةمانكاتيشدا, خةلَكاني تايبةت ضةندةها بيناي بازرطاني نويَيان بيناكردووة, حكومةتيش ثشتيواني ليَ كردوون بةوةي لة باج بةخشيوني و خاكي بة هةزان بؤ دابين كردوون بة مةبةستي ئةوةي ثةرةسةندنةكة خيَرا ببيَت.


بة هةمانشيَوة, مليؤنةها دؤلاري ئةمريكي بؤ بةلَيَندةرة طشتييةكان سةرف كراوة.


لة ئؤكتؤبةري 2003 دا, سليَماني دةستي كرد بة هيَناني هيَزي كار لة شارةكاني دةرةوةي هيَلَي سوزةوة, واتة ئةو ناوضةيةكي ثارتي ديموكراتي كوردستان بةرِيَوةي دةبات.دوستكردني خانوو لة بةلَيَندةري طشتييةوة بةرةو بةلَيَندةري تايبةتي كشا, لةطةلَ بةخشيني قةرزي ئاسان و كةم فائيدةو شتي تر., كة ئةمةش بووة هؤي بيناكردني هةزاران خانووي نويَ.


بةرهةم سالَةح بة بزةيةكةوة وتي "ثارةكةي ئةمريكامان بة باشي بةكارهيَنا".


لة رووي سياسةتي نيشتمانييةوة, كوردةكان سةركةوتوو بون لة دابينكردني ئاسايشترين ناوضةي عيراقي خاوةن ياساي بةرِيَوةبردني ماوةي طواستنةوة, كة زؤرجار ثيَي دةوتريَت دةستوري كاتي.


بة ثيَي بةندةكاني ئةو ياساية, هةموو سي ثاريزطايةك دةتوانن ثيكةوة هةريميَك دروست بكةن, هةروةها سي ثاريَزطاش ثيَكةوة دةتوانن دةربارةي ثةسةندمردن يان نةكردني دةستوريَكي هةميشةيي, ظيتؤ بكاربهيَنن.


هةموو ئةو سيمايانة لة دةستوري كاتيدا, دلَنيايي دةبةخشن ب كورد دذي طةرِانةوةي هةموو ضةشنة سةركوتكارييةكي حكومةتي سيَنتةريي, كة لة رابردوودا بة دةستييةوة نالآندوويانة.


بةلآم ضةند هيوايةكي دةسكةوتي ديكةي سياسي هيواشتر ضوونة ثيَشةوة. زؤربةي كوردةكان ضاوةرِيَي ئةوة بوون كة دواي شةرِ, ثاكتاوي رةطةزيي كوردستان كة لة باشوري هيَلَي سةوزدا ئةنجام درابوو, بة ناوضةي نةوتيني كةركوكيشةوة, نةميَنيَت و كوردة دةركراوةكان بطةرِيَنةوة جيطاكاني خؤيان.


بةلآم دةسلآتي هةريَمايةتي ئةمريكا دذي ئةوة بوو. بة شيَوةيةكي تايبةتي دذي زيندووكردنةوةي سنورة ديَرينةكةي ثاريَزطاي كةركوك بوو, كة لة هةشتكاني سةدةي رابردوودا, سةدام طؤرِانكاريي تيَدا كردبوو, مةبةستيشي ئةوة بوو كة ناوضةي نةوتيني كةركوك لة كوردستان داببرِيَت.


هةرضؤنيَك بيَت, ثةيوةنديية كؤمةلآيةتييةكان لة نيَواني خةلَكي دةرةوةو ناوةوةي هيلَي سوزدا طةرمي و طورِي تيَطةرِايةوة.


دواي رووخاني رذيَم, زؤريَك لة ثياواني كاطوزار بة خيَرايي عةمبار و طةنجينةو ئؤفيسي خؤيان لة بةغداد و كةركوك و شارةكاني تر دامةزراند. طةليَك خةلَكي ئاوارةي ناوخؤ توانييان بطةرِيَنةوة بؤ شويَنةكاني خؤيان. ب تةنيا لة ماوةي سالآني 1990 ةكاندا, نزيكةي 200.000 كورد و توركمان ل ناوضةي كةركوك وةدةرنرابوون, بةلآم ثاكتاوكردني رةطةزي لة شستةكانةوة دةستي ثيَكردووة. طةليَك خيَزان بؤ ماوةي ضةندان سالَ ثةرت و بلآو كرابوونةوة. ثيَش شةرِةكة, هاتووضؤ لة نيَواني ناوضةكاني ذيَر دةسةلآتي حكومةتي سيَنتةري و ناوضة كورديية سربةخؤكان, بة خالَي ثشكنين نارِةحةت كرابوو, كة ثياواني ئاسايشي عيراقي بةرِيَوةيان دةبرد.


حةميد خؤشناو, 30 سالآن كة ماوةي هةشت سالَي رابردووة شؤفير بووة لة نيَواني كةركوك و سليَمانيدا, وتي"جياوازييان نةدةكرد لة نيَواني ذن و ثياو و مندالَداو سوكايةتييان بة هةموويان دةكرد".


طةرضي خالَةكاني ثشكنين هةر ماون, بةلآم ئيستا ستافةكانيان كوردة هاتوضؤ لة نيَواني هةردوو ناوضةكةدا زةحمةتي تيَدا نةماوة.


خؤشناو وتي"ئيَستا ستافي خالَةكاني ثشكنين زؤر بةرِيَزن, ئيَمةش هةست بة بةرثرسياريَتي دةكةين و ياريدةيان دةدةين".


جيهاد شةريف, 40 سالآن, كاتي خؤي تاوانبار كرا بة داناني بؤمبيَك لة بةرِيَوةبةريَتي ئاسايشي سةر بة ثارتي بةعسي فةرمانرِةوا, ئةوةش تؤمةتيَكي تايبةتي بوو كة بةرثرساني حكومةت بةكاريان دةهيَنا بؤ دوورخستنةوةي ئةو خةلَكانة, جيهاديش بة هةمان تؤمةت دوورخرايةوة بؤ ناوضةكاني ذيَر دةسةلآتي كوردةكان. جيهاد وتي"طةورةترين دياريي كة ئةمريكا بة مني بةخشيبيَت ئةوةية بواري بؤ رةخساندم بطةرِيَمةوة بؤ لاي خيَزانةكةم". "ثيَش ئازادكردن نةمدةتواني بطةرِيَمةوة, رذيَمي بةعس و سيخورِةكاني بةردةوام ضاوديَريي خيَزانةكةميان دةكرد".


بةلآم ئةو رؤذانة تيَثةرِين. طةرضي كوردةكان ئةو طؤرِانكاريية سياسيية طةورةيةيان ب خؤيانةوة نةبيني كة ثيَشبينييان دةكرد, بةلآم كاتيَك سةيري ثشيَويي و طيَرمةو كيَشةي ناوةرِاست و باشوري عيراق دةكةن, خؤيان بة بةختةوةر دةزانن.


سيروان غةريب ثةيامنيَري كةركوكي رؤذنامةي هاولآتيية لة سليَماني.


Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists