كوردةكان خؤيان بينييةوة ناتوانن ئةو خاكو وةربطرنةوة كة رؤذيَك لة رؤذان هي خؤيان بووة.

نوسيني سيروان غةريب لة كةركوك

كوردةكان خؤيان بينييةوة ناتوانن ئةو خاكو وةربطرنةوة كة رؤذيَك لة رؤذان هي خؤيان بووة.

نوسيني سيروان غةريب لة كةركوك

Tuesday, 22 February, 2005

باوكيَكي تةمةن 37 سالآن كة خاوةني شةش مندالَ بوو هاواري كرد"دةمةويَت هةموو جيهان بزانيَت كة من لةناو خؤلَة عةمةلةدا دةذيم"

لة سالَي 2002 دا, عةلي بةر هةلَمةتي ثاكتاوكردني رةطةزيي كةوتبوو, لة كةركوك دةركرابوو. دواي رماني رذيَم طةرِايةوة بؤ ئةوةي خانووةكةي دةست بكةويَتةوة.

بةلآم تا ئيَستا هةر ضاوةرِوانة خانووةكةي وةربطريَتةوة.

دةلَيَت "ضيتر خؤم ثيَ راناطيريَت, ئةطةر كار بةمجؤرة بةردةوام بيَت ناضارم بة دةستي خؤم ياسا بسةثيَنم" بة دةستيشي ئاماذة بؤ ئةو شويَنة كةكات كة خانووةكةي ئةواني ليَيةو دةكةويَتة ئةوديوي 129 ضادرةكةي ئةوانةوة, ناتوانم بةرطةي ئةوة بطرم كة ليَرةوة سةيري خانووة داطيركراوةكةم بكةم.

عةلي لةطةلَ نزيكةي 800 كةسي تردا لةناو ضادردا دةذين كة هةموويان سالَي ثار لة شاربةدةر كراون و ئيَستا هاتونةتةوةو داواي خانووةكانيان دةكةنةوة, ثيَشتر ثارتي بةعس وةك بةشيَك لة ثرؤسةي بة عةرةبكردني ئةو شارة نةوتينة دةولَةمةندةو دةوروثشتةكةي عةرةبي ناوةرِاست و باشوري عيراقي هيَناوةتة ناويان,.

لة نيساني رابردوودا رذيَم هةرةسي هيَناو عةلي و سةدان هةزار كةسي تري وةك ئةو لة كورد و توركمان و ئاسورييةكان, وايان زاني كة سةرةنجام دةتوانن بطةرِيَنةوة بؤ مالَةكاني خؤيان و بضنةوة سةر كارةكاني خؤيان, بة خؤيان و خيَزانةكانيانةوة لةو شارةدا طوزةران بكةن كة بة زيَدي خؤيان ناوي دةبةن.

بة ثيَي قسةي حةسيب رؤذبةياني, كة بةرثرسيَكي ثاريَزطاي كةركوك - كاروباري ئاوارةكانة, ذمارةيةكي كةمي ئاوارةكان بؤيان ضؤتة سةر, بةلآم زؤربةيان هةروا ماونةتةوة. نزيكةي 30000 ئاوارةي ناوخؤ لةناو هؤبةي ضادر و شويَني تردا دةذين كة لة 61 جيَطاي جياجيادا هةلَيان داوة: ياريطاي شار, كةمثي ثيَشووي سةربازةكان, بيناي حكومي.

نزيكةي سالَيَك دواي هةرةسهيَناني رذيَم, دةسةلآتي كاتي هاوثةيمانان كؤميسيوني سكالآكردن لة مولَكايةتييان دامةزراندووةو شكاتي ئةوانة تؤمار دةكات كة دةست بة سةر مولَك و خاكياندا طيراوة, ئيتر هةر لة تةموزي 1968 ةوة تا دةطاتة 9 ي نيساني 2003.

بةلآم تا ئيَستا لة يةك داواشيان نةكؤلَيوةتةوة.

بةرثرساني دةسةلآتي كاتي هاوثةيمانان هةر ئةوةندةيان ثيَدةكريَت بلَيَن وةزعي كةركوك ئالَؤزة.

ئةوةي لة مةسةلةي كةركوكدا ئالَؤزة, ئةو فرةيية ئةتنيكيةية كة لةو ناوضة نةوتينةدا هةيةو دةيان سالَة تووشي ثاكتاوكردني رةطةزيي بووة.

سةرةتا لة شةستةكاني سةدةي رابردوودا, ثارتي بةعس هةلَمةتيَكي بة عةرةبكردني بةرثا كرد بؤ طؤرِيني هاوسةنطيي ديمؤطرافي ناوضةكة بةوةي زؤرينةي كوردي ناوضةكةو كومينةي توركمان و مةسيحييةكاني لة ناوضةكاني نزيكي كيَلَطة نةوتييةكان دةركرد و خةلَكي عةرةبي هيَناية جيَطةيان.

لة حةفتاكاندا, كاتيَك بةعس كةرتي باكوري سةركرايةتي شؤرِشي دامةزراند, هةلَمةتةكة زياتر تين و تاوي سةند, سةدام حسيَن سةرؤكي ئةو كةرتة بوو, ئةويش بة كؤمةلَ خةلَكي غةيرة عةرةبي لة ناوضةكة وةدةرنا.

نزيكةي يةك مليؤن كورد و توركمان و ئاسوريي لة سةدان طوند و شارؤضكةي نزيكي كيَلَطة نةوتييةكان وةدةرنران, هةر لة خانةقينةوة تا دةطاتة موسلَ و بة كةركوكدا تيَدةثةرِيَت. شويَنةكانيان بة عةرةبي باشور ثرِ كرايةوة و بؤ هانداني هاتنيشيان مالَ و خاك و كيَلَطةو ثارةي مؤلَيان ثيَشكةش كرا.

ثاشان كةمينة كوردةكاني شارةكان وةدةرنران و طؤرِانكاريي لة ياساكاندا كرا بؤ ئةوةي كوردةكان نةتوانن لةو شارانةدا مولَك بكرِن يان وةزيفةيان دةست بكةويَت. ثاداشت تةرخان كرا بؤ ئةو عةرةبانةي كضي كورد دةخوازن. ئةطةر مندالَةكانيان ناوي عةرةبييان هةلَنةطرتاية, بةلَطةنامةي لةدايكبوونيان ثيَ نةدةدرا. فةرمانبةرة مةدةنييةكاني كوردستان رةوانةي شارةكاني باشوور كران بؤ ئةوةي لة ناوضة عةرةبييةكاندا كار بكةن, ناوة كوردييةكان طؤرِدران بة ناوي عةرةبي.

لة دواي راثةرِيني سالَي 1991 و ثاشان دواي 9 ي نيساني 2003 لة كةركوك ضةندان بةلَطةي موخابةراتي كةوتنة بةردةست كة هةلَمةتي ثاكتاوكردني رةطةزيي و شيَوازي كاركردني ئةو هةلَمةتة دةسةلميَنن.

لةطةلَ رماني حكومةتةكةي سةدام حسيَندا, ئةو دةركراوانة وايان دةزاني دةتوانن بة خيَرايي بطةرِيَنةوة سةر خاك و ئاوي خؤيان.

بةلآم دةسةلآتي كاتي هاوثةيمانان و بة ثشتيواني هيَزةكاني ئةمريكا نةيانهيَشت ئةو ئاوارانة بطةرِيَنةوة, زؤر ضالاكانة ثشتيوانييان لة نيشتةجيَكراوة عةرةبكان كرد, كة هةنديَكيان دةيان سالَة لةويَ دةذين. تةنانةت ئةو عةرةبانةش كة خؤبةخشانة رؤيشتبوون, كة بينييان ئةمريكا ريَطة دةدات عةرةبةكان بميَننةوة, بة ثةلة هاتنةوة.

ناوضةي بةشير كة 45 كيلؤمةتر لة باشوري كةركوكةوة دوورة, ضارةسةريَكي بؤ خؤي دؤزيوةتةوة, ئةو خيَزانة توركمانانةي لة خاك و ئاوي خؤيان دةركرابوون و دواي شةرِةكة طةرِابوونةوة, لةطةلَ ئةو عةرةبانةدا طةيشتنة ريَكةوتنيَك كة لة شويَنةكاني ئةماندا نيشتةجيَ ببوون. خيَزانة عةرةبةكان 5000 دؤنم جيَدةهيَلَن بؤ توركمانةكان.

ئةو خاكةشيان بؤ ضؤلَ كردن, بةلآم دواي ئةوةي موقتةدا سةدر ياخيبوونةكةي خؤي راطةياند, عةرةبةكان هاتنةوةو نيوةي ئةو خاكةيان داطير كردةوةو جاريَكي تريش توركمانةكانيان دةركردةوة.

لة نيساندا, عةبدولفةتاح موسةوي نويَنةري موقتةدا سةدر لة كةركوك, كة توركمانيَكي شيعةية, دةستي كرد بة وتاردان و رووي كردة عةرةبةكان و وتي" ئيَمة دلَنياتان دةكةينةوة كة ريَطة نادةين هيض عةرةبيَك لة مالَي خؤي دةربكريَت"

سالَح بةشيري كة طةرِاوةتةوة بؤ سةر ئةو خاكةي كة بة دةستي توركمانةكانةوة ماوةتةوة, ترسي ئةوةي هةية سةرةي خؤي و خيَزانةكةشي بيَت. رؤذانة سةرداني ثاريَزطاي كةركوك دةكات بؤ ئةوةي بة دةسةلآتداراني رابطةيةنيَت كة "عةرةبةكان ريَكةوتنةكةيان ثيَشيَل كردووة". بةلآم تا ئيَستا شتيَك لةو بارةيةوة نةكراوة.

ئةمة حالَةتةكةيةو دةسةلآتي كاتي هاوثةيمانانيش هيضيان نةكردووةو ئةوانةي هاتوونةتةوة لة رةوشيَكي ترس و توورِةييدا بةجيَماون.

عةزيز شيَخاني كة تا كؤتايي نيسان سةرؤكي كؤميتةي ليَثرسينةوةي سكالآي مولَكايةتي بوو, دةلَيَت" ئةطةر ئةم كؤميتةية سياسةتيَكي روون و دادثةروةرانة نةطريَتة بةر, ئةوا كورد و توركمانةكان بة دةستي خؤيان ياسا دةسةثيَنن و ئةمةش رةوشةكة خراثتر دةكات".

دةلَيَت "سةرةتاي سياسةتي راستةقينةي دةسةلآتي كاتي هاوثةيمانان بةرامبةري كورد و توركمانةكان بةلابردني من دةستي ثيَكرد, سياسةتةكةيان بريتية لة هيَشتنةوةي حالَةتةكة وةك خؤي و مانةوةي عةرةبةكان".

ئةو كؤميتةية هةشت ثاريَزةري هةية كة سكالآكان وةردةطرن, بةلآم هيَشتا دادوةريَك دانةنراوة بؤ ليَكؤلَينةوةي سكالآكان.

خدر موكةرِةم يةكيَكة لة ثاريَزةرةكاني ئةو كؤميتةية دةلَيَت ئةوانة شكاتةكانيان نةبردؤتة دادطا, ضونكة هيض ياسايةكي عيراقي لة ئارادا نية بؤ ليَثرسينةوةي ئةو شكاتانة, دةلَيَت "هةتا ياسايةك لة رؤذنامةي ياسايي عيراقيدا بلآو دةكريَتةوة, ناتوانين رةفتاري ياساييانة بكةين, ئةمةش يةكيَكة لة نارِةحةتيية سةرةكييةكاني كؤميتةكةي ئيَمةية"

ثؤلَ هارظي سةرؤكي دةسةلآتي هاوثةيمانان لة كةركوك لة ماوةي شةش مانطي رابردوودا, دةلَيَت مةسةلةي ئاوارةكان زؤر ئالَؤزة و كاتي ثيَويستة بؤ ئةوةي ضارةسةر بكريَت.

بةلآم كات خةريكة تيَدةثةرِيَت.

ئاوارةكان بيَهودة هةولَ دةدةن بطةرِيَنةوة بؤ مالَ و حالَي خؤيان و خاوخليضكي ئيدارةي كاتي هاوثةيمانانيش لة ضارةسةركردني كيَشةكانياندا رةنطة تا قرضةي طةرماي هاوينيش بيَسةمةر بيَت.

يةكيَك لة ئاوارةكان كة نةيويست ناوي خؤي بهيَنيَت, وتي "ئيَمة ثيَويستيمان بة راثةرِينيَكي ترة لة كةركوك, ضونكة تا ئيَستاش مافمان هةر زةوت كراوة" مةبةستي لة راثةرِينةكةي سالَي 1991 كة كاتي خؤي حكومةتي بةعسي لة شارةكة رامالَي

Iraqi Kurdistan, Iraq
Frontline Updates
Support local journalists